Zespół jelita drażliwego – FODMAP
Zespół jelita drażliwego (IBS) to przewlekła choroba przewodu pokarmowego (GI). Objawia się bólem brzucha, wzdęciami, zaburzeniem czynności jelit (zaparciami i/lub biegunką). Przyczyny jej powstania nie są do końca wyjaśnione, wyróżnia się kilka czynników, należą do nich m.in. przebyte biegunki infekcyjne, zaburzenie osi mózgowo-jelitowej, nadwrażliwość trzewna, zaburzenie funkcji motorycznej jelita.
SPIS TREŚCI:
1. IBS zaburzenia przewodu pokarmowego
2. Jak działa produkt FODMAP w chorobie jelita drażliwego?
3. Zasady diety z małą ilością produktów FODMAP
4. Jakie są objawy nietolerancji produktów FODMAP?
5. Przykłady żywności bogatej w FODMAP i ich alternatywnych odpowiedników
Indywidualne plany
dietetyczne i treningowe już od 42 zł / mies.
1. IBS zaburzenia przewodu pokarmowego
Prawie dwie trzecie pacjentów z IBS łączy objawy ze strony przewodu pokarmowego z żywnością. Nieprawidłowo wchłaniane węglowodany znajdujące się w żywności, m.in. w produktach mlecznych, roślinach strączkowych, warzywach kapustnych, a także produkty ciężkostrawne, potrawy tłuste, pikantne oraz popularne używki takie jak kawa, alkohol mogą wywołać lub pogłębić objawy. Badania przeprowadzone na Uniwersytecie Monash wykazały, że niektóre węglowodany określane skrótem FODMAP mogą przyczynić się do nasilenia objawów.
2. Jak działa produkt FODMAP w chorobie jelita drażliwego?
Dieta o małej zawartości produktów z grupy FODMAP łagodzi objawy zespołu jelita drażliwego. Mimo że wyraźnie podkreśla się pozytywny wpływ diety ograniczającej, warto zaznaczyć, że nie wszystkie produkty należące do grupy FODMAP mogą nasilić objawy ze strony przewodu pokarmowego. Występowanie i nasilenie objawów są indywidualne – uzależnione od stopnia zaburzeń wchłaniania. Wyróżnia się dwa główne mechanizmy odpowiedzialne za wywołanie objawów u pacjentów z IBS.
W pierwszym mechanizmie FODMAP są słabo wchłaniane przez jelito cienkie, wywołują efekt osmotyczny (ściągający płyny do przewodu pokarmowego). Nadmiar płynów wywołuje objawy ze strony przewodu pokarmowego. Drugie działanie opiera się na szybkiej fermentacji poprzez mikroflorę okrężnicy, co prowadzi do rozdęcia okrężnicy oraz powstania gazów, które przyczyniają się do wystąpienia bólu i wzdęć.
3. Zasady diety z małą ilością produktów FODMAP
Dieta o małej zawartości fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli (FODMAP to skrót od fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols) pozwala zidentyfikować produkty wywołujące dyskomfort. Rekomendacje pochodzące z Uniwersytetu Monash sugerują eliminację produktów bogatych w FODMAP przez 6–8 tygodni, a następnie po okresie 8 tygodni stopniowe wprowadzanie ich pod okiem dietetyka.
Stopniowe wprowadzenie ma na celu zidentyfikowanie produktów wywołujących dyskomfort. W tym celu zaleca się prowadzenie dzienniczka żywieniowego. Należy notować każdy posiłek spożyty w ciągu dnia (skład, ilość) oraz ewentualne objawy pojawiające się po spożyciu danego posiłku. Objawy warto ocenić w skali 1–10, 1 oznacza duże uczucie dyskomfortu, a 10 bardzo dobry stan bez objawów.
4. Jakie są objawy nietolerancji produktów FODMAP?
Objawy po spożyciu produktów mogą wystąpić niemal natychmiast lub pojawić się po jakimś czasie. Najczęstsze to ból brzucha, biegunki lub/i zaparcia, przelewania, wzdęcia.
5. Przykłady żywności bogatej w FODMAP i ich alternatywnych odpowiedników
| TYP | Żywność bogata w FODMAP | Alternatywa |
| oligosacharydy | Zboża: pszenica, żyto, jęczmień oraz produkty oparte na ich produkcji
Owoce: arbuz, brzoskwinie, śliwki, nektarynki i większość suszonych owoców
Warzywa: cebula, czosnek, karczochy, por, burak, kapusta, groszek Rośliny strączkowe: czerwona fasola, soja | Zboża: pieczywo bezglutenowe, mąka orkiszowa, chleb orkiszowy na zakwasie, płatki ryżowe, mąka owsiana, płatki owsiane, makaron bezglutenowy, ryż, komosa ryżowa
pomarańcze, kiwi, ananas, marakuja, rabarbar
|
| dwucukry | Produkty mleczne: krowie i kozie mleko, jogurt | Produkty mleczne: mleko bez laktozy, napoje roślinne (migdałowe, ryżowe), masło, ser brie, ser camembert |
| monosacharydy | Owoce: jabłka, gruszki, arbuz, mango, wiśnie, jeżyny Miód, syrop glukozowo-fruktozowy
| Owoce: banany, winogrona, melon, kiwi, cytryna, limonka, mandarynka, pomarańcza, marakuja, paw-paw, Substancje słodzące: syrop klonowy |
| poliole | Sorbitol
Owoce: jabłka, gruszki, morele, awokado, jeżyny, nektarynki, brzoskwinie, śliwki, arbuzy Warzywa: słodkie ziemniaki, grzyby, kalafior, groszek | Syrop klonowy i cukier (sacharoza), niektóre słodziki
Owoce: banany, winogrona, melon spadziowy, kiwi, cytryna, mandarynka, pomarańcza, marakuja, papaja |
Źródło: Monash University. Low FODMAP Diet Application.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
What is IBS? International Foundation for Functional Gastrointestinal Disorders website, aboutibs.org/what-is-ibs/what-is-ibs.html (2.05.2018).
Judith C., Thalheimer R.D., Fiber & Irritable Bowel Syndrome — Strategies for Counseling Patients, „Today's Dietitian” 2016, 18(8), 34.
Nanayakkara W.S., Efficacy of the low FODMAP diet for treating irritable bowel syndrome: the evidence to date, „Clinical and Experimental Gastroenterology” 2016, 9, 131–142.
