Etykiety produktów – co na nich znajdziemy?
Producenci kuszą potencjalnych klientów kolorowymi etykietami, ciekawymi opakowaniami czy chwytliwymi hasłami reklamowymi. Należy jednak pamiętać, że w produkcie żywnościowym najważniejsze są jakość i jego zawartość, a nie walory estetyczne. Warto zatem zwrócić uwagę na to, co często jest napisane na odwrocie małymi literami, czyli na etykietę produktu. Co oznaczają poszczególne tajemnicze litery i liczby? Czy należy się ich obawiać?
SPIS TREŚCI:
1. Co musi zawierać etykieta?
2. Co jest najważniejsze z żywieniowego punktu widzenia?
3. Tajemnicze symbole na etykietach
4. Inne ważne logo
5. Podsumowanie
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Co musi zawierać etykieta?
Kwestia oznakowania produktów spożywczych jest regulowana prawnie przez Ustawę z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. z 2006 r., nr 171, poz. 1225 z późn. zm.), Ustawę z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz.U. z 2001 r., nr 5, poz. 44 z późn. zm.) oraz przez wydane na ich mocy akty wykonawcze, a także przez rozporządzenia UE. Nie jest to zatem sprawa niskiej wagi, ponieważ rządy dbają o to, aby producenci nie wprowadzali konsumentów w błąd i nie narażali ich na niebezpieczeństwo.
Zgodnie z ustawą oznakowanie produktów przeznaczonych do spożycia:
– powinno być czytelne, wyraźne i zrozumiałe,
– nie może dawać się łatwo usunąć, zmyć,
– nie może wprowadzać konsumenta w błąd w kwestii składu, właściwości, działania,
– nie powinno przypisywać żywności możliwości leczenia chorób lub zapobiegania im.
Na etykiecie powinny znajdować się takie informacje jak:
– nazwa produktu,
– skład, w tym również zawartość składników odżywczych w 100 g/100 ml produktu,
– data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia,
– dane producenta lub podmiotu wprowadzającego produkt do obrotu,
– pochodzenie,
– sposób przygotowania (jeśli jest konieczny),
– masa netto,
– oznaczenie partii oraz klasy produkcyjnej,
– warunki przechowywania.
2. Co jest najważniejsze z żywieniowego punktu widzenia?
Najważniejsze dla konsumenta są skład, wartość odżywcza, data, do której można bezpiecznie spożyć produkt, sposób przygotowania oraz sposób przechowywania. Składniki zwyczajowo podaje się w kolejności od najwyższej do najniższej zawartości w produkcie.
Jeśli chodzi o wartość odżywczą, podaje się ją w jednej z grup oznaczeń.
W pierwszej obowiązkowe są wartość energetyczna, zawartość białka, tłuszczu i węglowodanów. W drugiej grupie oprócz wyżej wymienionych należy podać ilość kwasów tłuszczowych nasyconych, błonnika, sodu.
Producent powinien również podać zawartość skrobi, alkoholi wielowodorotlenowych, kwasów tłuszczowych jednonienasyconych, kwasów tłuszczowych wielonienasyconych, cholesterolu, witamin oraz składników mineralnych, jeżeli ich zawartość w 100 g albo 100 ml produktu wynosi co najmniej 15% zalecanego dziennego spożycia zgodnie z ustawowo określoną jednostką miar. Należy zatem zapoznać się z wartością odżywczą produktu nie tylko ze względu na najczęściej interesującą konsumenta kaloryczność, ale również na pozostałe składniki.
Warto również zwrócić uwagę na szczególnie istotną grafikę GDA, która, co prawda, nie jest obowiązkowa do wprowadzenia przez producenta, ale bardzo czytelnie określa zalecany dla przeciętnego zdrowego konsumenta poziom spożycia składników produktu. Zawartość ta jest podana w procentach – łatwiej i szybciej można określić, czy dany produkt spełnia wymagania diety.
Coraz więcej osób cierpi na alergie i nietolerancje. Podstawą ich bezpieczeństwa jest zatem prawidłowe oznaczenie produktów, które kupują. Producenci muszą zawsze informować konsumenta o zawartości w produkcie nawet śladowych ilości zanieczyszczeń w postaci jaj, ryb, skorupiaków, mięczaków, mleka, glutenu, orzechów, soi, selera, gorczycy, sezamu, łubinu, dwutlenku siarki oraz siarczynów. Produkty te to najczęstsze alergeny wywołujące najostrzejsze objawy alergii, które często stanowią bezpośrednie zagrożenie dla życia konsumenta.
Warto zatem zawsze czytać etykiety produktów lub też poprosić obsługę sklepu lub lokalu o ich udostępnienie. Wiedza gwarantuje bezpieczeństwo. Termin przydatności do spożycia i data minimalnej trwałości to pojęcia, które brzmią podobnie, jednak oznaczają co innego. Datę minimalnej trwałości posiadają np. produkty w proszku. Jest to termin, do którego prawidłowo przechowywany produkt zachowuje swoje wszystkie właściwości. Natomiast termin przydatności do spożycia to data, po której spożycie produktu może być niebezpieczne. Dopisek „należy spożyć do...” posiadają przede wszystkim produkty łatwo psujące się, np. kefiry, maślanki czy soki jednodniowe.
Ważne jest również przechowywanie produktu. Co z tego, że jogurt będzie zgodnie z datą przydatny do spożycia, ale będzie przez kilka dni przechowywany w ciepłym pomieszczeniu? Ryzyko skażeń mikrobiologicznych w przypadku produktów nietrwałych jest zbyt wysokie, dlatego należy sprawdzić, jak producent sugeruje przechowywać produkt. Producent jest również zobligowany do poinformowania o tym, jak przygotować produkt przed spożyciem. Dotyczy to takich wyrobów jak zupy w proszku, budynie czy dania instant.
3. Tajemnicze symbole na etykietach
Najwięcej obaw wzbudzają tajemniczo brzmiące dodatki typu „E”. Warto jednak pamiętać, że są dodawane do żywności w ilościach regulowanych prawnie na mocy dyrektyw Komisji Europejskiej i producenci są zobligowani do ich przestrzegania pod groźbą surowych kar. Z kolei w Polsce kwestia ta jest regulowana przez Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2010 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych. Chemiczne dodatki do żywności zgodnie z prawem nie mogą być szkodliwe dla konsumentów, jednak na ten temat istnieje wiele kontrowersji. Warto jednak poznać podstawowe informacje na temat oznaczeń, aby unikać składników, co do których istnieją największe obawy.
Zakresy numerów chemicznych dodatków do żywności:
– 100–199: barwniki,
– 200–299: konserwanty,
– 300–399: przeciwutleniacze i regulatory kwasowości,
– 400–499: emulgatory i spulchniacze,
– 500–599: środki pomocnicze,
– 600–699: wzmacniacze smaku,
– 900–999: środki słodzące, nabłyszczające i inne,
– 1000–1999: stabilizatory, zagęstniki, konserwanty i inne.
Jeśli jesteśmy uczuleni na którykolwiek ze sztucznych dodatków do żywności, koniecznie zapamiętajmy jego oznaczenie, abyśmy mogli zidentyfikować potencjalne zagrożenie ze strony produktu.
4. Inne ważne logo
Warto dodatkowo zwrócić uwagę na kilka istotnych znaków graficznych, które są często bardzo pomocne przy wyborze odpowiedniego dla nas produktu.
Bez glutenu – znak przekreślonego kłosa pozwoli łatwo zidentyfikować osobom cierpiącym na celiakię lub nietolerancję glutenu produkty, które nie powinny trafić do ich koszyka w trakcie zakupów.
Bez konserwantów – biały napis „bez konserwantów” umieszczony na zielonym listku gwarantuje, że producent nie dodał żadnych konserwantów do oferowanej żywności.
Znak rolnictwa ekologicznego UE – okrągły znak, w którym zielony kłos jest otoczony gwiazdami, gwarantuje nam, że produkt pochodzi z certyfikowanych, ekologicznych upraw lub hodowli. Podobne do tego znaku są znaki Euroliścia, Ekoland czy Znak Certyfikowanego Rolnictwa Ekologicznego. Jeśli wysoce ważna jest dla nas ochrona środowiska, warto poznać dokładnie szereg znaków gwarantujących ekologiczną jakość.
5. Podsumowanie
W świetle powyższych informacji rodzi się pytanie, jak wśród tylu produktów wybrać ten najlepszy? Najprostsza zasada brzmi: im krótszy skład produktu, tym lepsza jakość. Nie ufajmy zatem reklamom, kolorowym etykietkom czy ładnym opakowaniom. Czytajmy etykiety produktów, bądźmy świadomymi konsumentami. Tylko wiedza pozwoli nam zachować nie tylko bezpieczeństwo, ale również zdrowie. Jedzmy zatem dobrej jakości żywność, za co nasz organizm niewątpliwie się nam odwdzięczy lepszym samopoczuciem i zdrowiem. Jesteś tym, co jesz – pamiętajmy o tym i jedzmy zdrowo!
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Cyrek P., Opakowanie jako źródło informacji o produktach żywnościowych, „Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego” 2015.
Czarniecka-Skubina E., Janicki A., Znakowanie produktów żywnościowych. Dobrowolne znakowanie wartością odżywczą, „Przemysł Spożywczy” 2009, 34–36.
Drab-Grotowska M., Mirosz P., Ekologiczny, tradycyjny, domowy – terminy stosowane w znakowaniu. Praktyka i orzecznictwo, „Przemysł Spożywczy” 2015, 40–43.
Gawęcki J., Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu, Warszawa 2012, 418–448.
Śmiechowska M., Znakowanie produktów żywnościowych, „Annales Academiae Medicae Gedanensis” 2012, 42, 65–73.
Oficjalna strona systemu HACCP w Polsce, haccp-polska.pl/oznakowanie.html, (9.05.2017).
Warsztaty „Fakty i mity o żywności i żywieniu, Kompendium wiedzy na temat znakowania produktów żywnościowych”, Oficjalna Strona Polskiej Federacji Producentów Żywności i Związek Pracodawców (9.05.2015).
