Czym jest zespół metaboliczny?
Według badań NATPOL (kryteria Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej – IDF) u ok. 26% Polaków, którzy ukończyli 18. rok życia, stwierdzono występowanie zespołu metabolicznego. To prawie 7,6 milionów obywateli. Schorzenie to zaliczane jest do chorób cywilizacyjnych. Czym jest zespół X?
SPIS TREŚCI:
1. Zespół metaboliczny – definicja
2. Zespół metaboliczny – przyczyny
3. Zespół metaboliczny – objawy
4. Zespół metaboliczny – leczenie
5. Zespół metaboliczny – dieta
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Zespół metaboliczny – definicja
Zespół metaboliczny jest bardzo często określany jako zespół X, choroba polimetaboliczna czy zespół insulinooporności. W zespole metabolicznym w jednym czasie może występować kilka jednostek chorobowych związanych przede wszystkim z zaburzeniem gospodarki węglowodanowej (insulinooporność, cukrzyca typu 2), zaburzeniami gospodarki lipidowej (hipercholesterolemia) oraz dysfunkcjami gospodarki energetycznej (otyłość brzuszna). Niejednokrotnie oprócz wspomnianych patologii może dojść do rozwinięcia się powikłań naczyniowych, jak dusznica bolesna, nadciśnienie tętnicze czy stopa cukrzycowa.
2. Zespół metaboliczny – przyczyny
Przyczyny powstawania zespołu X nie są znane. Przyjmuje się, że występowanie choroby polimetabolicznej jest związane z czynnikami genetycznymi, a także siedzącym trybem życia. Dodatkowo szczególne znaczenie przypisuje się codziennej diecie. Zbyt wysoka podaż energetyczna w stosunku do zapotrzebowania, spożywanie wysokoprzetworzonej żywności, zawierającej duże ilości cukrów prostych, nasyconych kwasów tłuszczowych, a małą ilość błonnika mają szczególny wpływ na powstawanie zespołu metabolicznego.
3. Zespół metaboliczny – objawy
Symptomy wskazujące na obecność choroby polimetabolicznej stanowią równocześnie podstawowe kryterium diagnozy. Według kryteriów diagnostycznych Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej z 2005 r. aby stwierdzić zespół insulinooporności, należy potwierdzić obecność otyłości brzusznej (obwód talii: ♂ ≥ 94 cm, ♀ ≥ 80 cm). Oprócz tego muszą występować dwa z poniższych symptomów:
– stężenie triglicerydów we krwi ≥ 150 mg/dl;
– obniżenie poziomu cholesterolu HDL we krwi (♂ ≤ 40 mg/dl ; ♀ ≤ 50 mg/dl);
– wartość ciśnienia tętniczego krwi ≥ 130/85 mm Hg;
– poziom glukozy we krwi (mierzony na czczo) ≥ 100 mg/dl.
Następstwa wyżej wymienionych objawów zazwyczaj rozwijają się powoli i przez dłuższy czas. Najczęściej wskazywanymi efektami są chroniczne zmęczenie i słaba tolerancja wysiłku fizycznego, zaburzenia oddechowe w postaci duszności czy skróconego oddechu, problemy trawienne, np. wzdęcia lub nadkwasota. Obraz kliniczny w przypadku każdego z pacjentów jest zupełnie inny i zależy od stopnia zaawansowania choroby.
4. Zespół metaboliczny – leczenie
Terapia zespołu metabolicznego jest procesem wieloetapowym. Największe znaczenie ma zmiana dotychczasowego trybu życia. Chorzy na zespół X powinni stopniowo włączać wysiłek aerobowy, pojedyncza sesja powinna trwać średnio 30–60 minut. Z czasem pacjenci powinni wykonywać treningi nawet do 6 razy w tygodniu. Równie ważnym elementem jest zmiana dotychczasowej diety. Skutkiem tych dwóch zmian jest redukcja masy ciała, która jest warunkiem koniecznym do poprawy stanu chorego. Należy zerwać z nałogami. Palenie tytoniu, spożywanie alkoholu oraz stosowanie innych używek są bezwzględnie zakazane.
Oczywiście osoby chorujące na zespół metaboliczny ze względu na współwystępowanie z otyłością wielu chorób metabolicznych powinny być pod stałą kontrolą lekarza lub dietetyka, którzy wdrożą odpowiednie leczenie pozwalające na poprawę stanu zdrowia.
5. Zespół metaboliczny – dieta
Dieta w przypadku zespołu metabolicznego nie jest zbyt odkrywcza czy też rewolucyjna. Zmiana nawyków żywieniowych odnosi się do popularnych zasad zdrowego żywienia. Warto wspomnieć, że utrata kolejnych kilogramów skutecznie obniża ciśnienie tętnicze. Równie ważny jest sam sposób tracenia masy ciała. Proces ten powinien być powolny – im mniejsze tempo, tym uzyskane efekty będą trwalsze. Przyjmuje się, że tempo chudnięcia powinno wynosić 0,5–1 kg w tygodniu.
Chorzy borykający się z zespołem metabolicznym powinni spożywać 4–6 posiłków w ciągu dnia w równych odstępach czasu. Przerwy te powinny wynosić 3–4 godziny. Ważne, by w czasie odchudzania nie odczuwać głodu – dieta nie jest synonimem głodówki. Do przygotowywania nowego jadłospisu warto wykorzystać piramidę zdrowego żywienia. Dodatkowo należy mieć na uwadze odpowiednie nawodnienie i dopasować sposób żywienia do jednostki chorobowej.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Cichocka A., Dieta w zespole metabolicznym, mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/72134,dieta-w-zespole-metabolicznym (20.01.2020).
Komperda J. et al., Zespół metaboliczny – przegląd piśmiennictwa, „Problemy Nauk Stosowanych” 2014, 2, 149–156.
Pacholczyk M., Ferenc T., Kowalski J., Zespół metaboliczny. Część I: Definicje i kryteria rozpoznawania zespołu metabolicznego. Epidemiologia oraz związek z ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych i cukrzycy typu 2, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2008, 62, 530–542.
Pałkowska E., Bartnikowska E., Owsiak D., Wykorzystanie diety ubogoenergetycznej o zmodyfikowanym składzie puli kwasów tłuszczowych w terapii zespołu metabolicznego, „Roczniki Państwowego Zakładu Higieny” 2012, 63(2), 163–169.