Pobór tlenu a moc generowana przez mięśnie
Jaka jest zależność między poborem tlenu przez organizm w wysiłku fizycznym a generowaną przez mięśnie mocą? Zweryfikowano informacje na ten temat. Dobrze je znać, aby właściwie ocenić wydolność fizyczną sportowca.
SPIS TREŚCI:
1. Liniowa zależność pomiędzy poborem tlenu a mocą
2. Nieliniowa zależność pomiędzy poborem tlenu a mocą
3. Nieliniowy charakter zależności pomiędzy poborem tlenu a mocą
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Liniowa zależność pomiędzy poborem tlenu a mocą
Liniowa zależność pomiędzy poborem tlenu a mocą generowaną przez mięśnie szkieletowe człowieka była powszechnie uznawana. Na jej podstawie powstało wiele testów wydolności fizycznej, pośrednich metod wyznaczania maksymalnego poboru tlenu. Wymienić można próbę Astranda, test Margarii, próbę Foxa.
Przykładowy test Foxa polega na 5-minutowej pracy na cykloergometrze
z obciążeniem 150 W. W piątej minucie trwania testu zlicza się HR (częstość skurczów serca) i maksymalny pobór tlenu wylicza ze wzoru: VO2max = 6300 – 19,26 × HR. Testy tego typu wykorzystują założenie liniowej zależności między częstością skurczów serca a poborem tlenu i poborem tlenu a generowaną sprawnością mechaniczną mięśni (wyrażaną wykonaną pracą).
Okazuje się, że takie zależności – a co za tym idzie, dokładność szacowania VO2max – zachodzą tylko w zakresie wysiłku podprogowego.
2. Nieliniowa zależność pomiędzy poborem tlenu a mocą
Nowsze badania, m.in. prof. Żołądzia, a także zespołu Frederica Campiona (wykonane na 155 kolarzach zawodowcach) wykazały, że liniowy charakter wymienionych zależności zachodzi tylko w wysiłkach podprogowych, poniżej progu mleczanowego. W wysiłkach powyżej progu dochodzi do nieproporcjonalnie szybszej konsumpcji tlenu od generowanej mocy mięśni.
Co to oznacza? Nieuwzględnianie zjawiska nieliniowego przyrostu zużycia tlenu w stosunku do generowanej mocy mięśni szkieletowych prowadzi
w praktyce do przeceniania wydolności fizycznej badanych osób. Na poziomie VO2max nie są one w stanie wygenerować takiej mocy, jaka wynikałaby z wyliczeń opartych na liniowym charakterze wzrostu tych parametrów.
3. Nieliniowy charakter zależności pomiędzy poborem tlenu a mocą w praktyce
Fakty te doprowadzają do konieczności stworzenia nowych metod oceny wydolności fizycznej zawodników, opartych na wyznaczaniu krytycznej wielkości mocy, po przekroczeniu której pobór tlenu wzrasta nieliniowo (ma bardziej stromy przebieg). Wielkość utraty liniowości w przebiegu VO2 nie jest stała u wszystkich osób i przyjmuje wartości 10–35%, co dodatkowo komplikuje faktyczną ocenę wydolności fizycznej konkretnego sportowca.
Tym można tłumaczyć fakt osiągania znakomitych wyników w konkurencjach wytrzymałościowych przez zawodników, u których wielkości VO2max znacznie odbiegały od rekordowych. Np. były rekordzista świata w biegu maratońskim D. Clayton (2,08.34 godz.) legitymował się względnie słabym wynikiem 69,7 ml min-1 kg-1 VO2max.
Na podstawie wyżej wymienionego przykładu można wnioskować, że maratończyk wykazywał się wyższą sprawnością mechaniczną mięśni na uzyskanie tej samej wielkości mocy, niezbędnej do kontynuacji biegu zużywał mniej energii. Wykazywał też mniejsze zużycie tlenu. Na aspekt tej sprawności warto zwrócić uwagę w praktyce treningowej, nie patrząc ślepo na wysokość maksymalnego poboru tlenu.
