Wsparcie żywieniowe w kontuzjach
Urazy fizyczne są nieuniknionym elementem życia osób aktywnych fizycznie. W zależności od ciężkości mogą przyczynić się do zmniejszenia częstości treningów lub chwilowego ograniczenia aktywności fizycznej. Poważniejsze mogą spowodować unieruchomienie kończyny na dłuższy czas. Okres powrotu do pełnej sprawności obejmuje kilka etapów. Pierwszy etap, gojenie, pojawia się zaraz po uszkodzeniu – obejmuje zmniejszenie lub całkowite ograniczenie aktywności. Składa się z trzech faz: stanu zapalnego, proliferacji, remodelingu. Warto zauważyć, że odbudowa, regeneracja kośćca nieco różni się od odbudowy tkanek miękkich. Wsparcie żywieniowe w tym okresie ma na celu zminimalizowanie negatywnych aspektów unieruchomienia. Niedobór energii, witamin, soli mineralnych, makroskładników, w szczególności białka, może upośledzać gojenie się ran i nasilać utratę masy mięśniowej. Drugi etap obejmuje powrót do aktywności. Odpowiednie dostosowanie ilości makroskładników i zapotrzebowania energetycznego wspomoże odbudowę, dostarczy energii potrzebnej do wykonywania aktywności. W zależności od nasilenia urazu powrót do pełnej sprawności może trwać od kilku tygodni lub miesięcy do kilku lat.
SPIS TREŚCI:
1. Zapotrzebowanie energetyczne
2. Zalecenia dotyczące białka
3. Kreatyna, kwasy omega-3
4. Leucyna
5. Podsumowanie

Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Zapotrzebowanie energetyczne
Zapotrzebowanie energetyczne jest kluczowym elementem każdego planu żywieniowego, a w okresie rekonwalescencji należy zwrócić na nie szczególną uwagę. Zdecydowana większość osób kontuzjowanych redukuje całkowitą podaż energii z uwagi na ograniczenie aktywności fizycznej. Zabieg wydaje się wręcz oczywisty. Jednak warto zauważyć, że w okresie rekonwalescencji zwiększa się zużycie energii, zwłaszcza gdy uraz jest poważny. Jeżeli ograniczenie bilansu energetycznego jest zbyt duże, regeneracja zostanie spowolniona z powodu przemian metabolicznych. Osiągnięcie równowagi energetycznej podczas urazu jest trudne. Ujemny bilans energetyczny będzie utrudniał gojenie się rany oraz zwiększy ryzyko utraty masy mięśniowej. Dodatni może przyczynić się do wzrostu ilości tkanki tłuszczowej. Niemniej jednak u osób kontuzjowanych sugeruje się zwiększenie wydatku energetycznego o 15–50% w zależności od nasilenia urazu.
2. Zalecenia dotyczące białka
Niewystarczające spożycie białka utrudnia gojenie się ran, zwiększa stany zapalne. Należy brać pod uwagę, że utrata masy mięśniowej jest związana ze zmniejszoną syntezą białek miofibrylarnych, a procesy leczenia są w dużym stopniu uzależnione od syntezy kolagenu i innych białek. Dostarczenie „cegiełek” białkowych w odpowiedniej ilości jest bardzo ważne. Ograniczanie zapotrzebowania energetycznego może równocześnie wpłynąć na zmniejszenie ilości dostarczanego białka. Z kolei mniejsza ilość białka może mieć negatywny wpływ na metabolizm mięśniowy, nawet jeśli całkowite spożycie pozostaje na poziomie zalecanym. To zaburzenie może być widoczne u osób spożywających większą ilość białka.
Drastyczny spadek spożycia białka może prowadzić do powstania ujemnego bilansu azotowego. Dodatkowo w okresie bezczynności mięśnie stają się mniej wrażliwe anabolicznie – utrudnia to budowę, a nawet podtrzymanie masy mięśniowej. Badania sugerują, że dzienne zapotrzebowanie na białko u osób kontuzjowanych powinno wynosić 1,6–2,5 g/kg masy ciała. Jest to ilość wymagana do podtrzymania masy mięśniowej podczas unieruchomienia. Porcje białka powinny być skrupulatnie rozplanowane w jadłospisie żywieniowym. Należy dostarczać odpowiednich ilości pełnowartościowego białka w określonych odstępach czasowych, co 3–4 godziny (20–40 g lub 0,3–0,4 g/kg, 3 g leucyny).
3. Kreatyna, kwasy omega-3
Istnieje uzasadnienie dla zwiększenia spożycia składników odżywczych innych niż białko podczas unieruchomienia lub zmniejszonej aktywności po urazie. Kreatyna jest jednym z takich składników. Powszechne stosowanie kreatyny ma na celu zwiększenie przyrostu masy mięśniowej podczas ćwiczeń oporowych. Dowody dotyczące stosowania kreatyny w celu zapobiegania utracie masy mięśniowej podczas unieruchomienia nie są jednoznaczne. Z jednej strony suplementacja kreatyną przez 2 tygodnie przez osoby zdrowe z unieruchomioną kończyną nie wiązała się ze zmniejszoną utratą masy mięśniowej. Z drugiej strony w trakcie rehabilitacji po aktywacji ciała suplementacja kreatyną powoduje zwiększenie przyrostu mięśni oraz siły w porównaniu z placebo. Zaleca się stosowanie 10 g dziennie przez 2 tygodnie, a następnie 5 g dziennie przez 4–6 tygodni.
Kwasy omega-3 często są stosowane przez osoby będące w trakcie rekonwalescencji ze względu na swoje działanie przeciwzapalne i immunomodulujące. Znajdują się w produktach spożywczych takich jak tłuste ryby morskie, owoce morza, olej rzepakowy, oliwa z oliwek, nasiona lnu; dodatkowo dostępne są w postaci suplementów diety. Pomimo ich zdrowotnych właściwości wprowadzenie suplementacji kwasami omega-3 wydaje się nierozważnym działaniem. Podanie kwasów omega-3 warto rozważyć u osób, u których występuje przedłużający się stan zapalny. Można jednak znaleźć badania, których wyniki sugerują, by nie wprowadzać kwasów omega-3 w ostrych stanach zapalnych z uwagi na upośledzenie gojenia się ran. Zalecenia dotyczące suplementacji kwasami omega-3 podczas unieruchomienia należy traktować z dużą ostrożnością.
4. Leucyna
Leucyna należy do aminokwasów egzogennych, ma duże znaczenie w procesie stymulacji syntezy masy mięśniowej. Suplementacja leucyną w okresie unieruchomienia może wpłynąć na zmniejszenie ryzyka utraty tkanki mięśniowej, a tym samym siły. Sugeruje się przyjmowanie 4 g leucyny wieczorem.
5. Podsumowanie
Istnieje wiele składników i strategii żywieniowych, które są proponowane w celu wsparcia leczenia urazów i kontuzji. Podczas wprowadzania zmian należy zachować ostrożność. Zalecane są unikanie znacznego ograniczania energii i budowanie planów żywieniowych w oparciu o składniki wspomagające odbudowę. Warto rozważyć wprowadzenie większych ilości białka (2–2,5 g białka/kg masy ciała dziennie), ilość białka powinna być taka sama nawet przy ograniczeniu spożycia energii. Istnieje wyraźny związek między wieloma mikroelementami i witaminami (cynk, witamina C, witamina A i inne) a gojeniem się ran i regeneracją organizmu w okresie rekonwalescencji. Większość zaleceń dotyczących spożycia mikroelementów i witamin wygląda podobnie – należy unikać niedoborów i dostarczać odpowiednich ilości witamin i składników mineralnych z dietą.

Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Tipton K.D., Nutritional Support for Exercise-Induced Injuries, „Sports Medicine” 2015, 45, 93–104.
English K.L., Leucine partially protects muscle mass and function during bed rest in middle-aged adults, „The American Journal of Clinical Nutrition” 2016, 103(2), 465–473.