Wpływ długiego czasu pracy na zdrowie
Szybkie tempo życia, natłok obowiązków i wydłużony czas pracy to problemy coraz częściej występujące w społeczeństwie. Według Kodeksu pracy maksymalna liczba godzin przepracowanych w tygodniu nie może przekroczyć 48 w przyjętym okresie rozliczeniowym. Zbyt długi czas poświęcony na pracę ma negatywny wpływ zarówno na zdrowie psychiczne, jak i fizyczne człowieka. Depresja, stany lękowe, udar mózgu to tylko niektóre z zaburzeń wynikających z przepracowania.
SPIS TREŚCI:
1. Ile pracować, aby zachować zdrowie
2. Długi czas pracy a zdrowie psychiczne
3. Długi czas pracy a sfera społeczna
4. Długi czas pracy a zdrowie fizyczne
5. Jak zaradzić dużej liczbie godzin pracy
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Ile pracować, aby zachować zdrowie
Zgodnie z obowiązującym prawem w Polsce maksymalny czas pracy w tygodniu nie może przekroczyć 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym (wlicza się do tego również godziny nadliczbowe). Stosowanie się do tych wymogów pozwoli na zmniejszenie zmęczenia, ale także ryzyka występowania wielu chorób i zaburzeń psychicznych.
Zbyt duża liczba godzin poświęcanych na pracę może wpłynąć na sfery fizyczną oraz psychiczną, co z kolei może doprowadzić do pogorszenia jakości życia. W jednym z badań zwrócono uwagę na zbyt długi czas pracy w krajach europejskich. Polska znalazła się na 4. miejscu pod względem liczby osób poświęcających pracy powyżej 48 godzin na tydzień. Pierwsze miejsce zajęła Turcja (A. Parent-Thirion i wsp. 2007).
2. Długi czas pracy a zdrowie psychiczne
Zbyt długi czas pracy w znacznym stopniu wpływa na zdrowie psychiczne człowieka. Pojawiające się ciągłe uczucie zmęczenia może być przyczyną pogorszenia nastroju oraz ogólnego samopoczucia. Ponadto osoby pracujące powyżej 48 godzin na tydzień cechują się gorszą wydajnością. Już wiele lat temu zauważono, że duża liczba godzin pracy zwiększa ryzyko rozwoju depresji i bezsenności. Potwierdziła to jedna z analiz, w której zwrócono uwagę na wpływ długich godzin pracy na samopoczucie badanych (K. Sparks i wsp. 1997).
Podobne zależności zauważono u żołnierzy, u których przez zbyt dużą liczbę godzin pracy występowały objawy depresji oraz zaburzeń lękowych (P.D. Bliese, R.R. Halverson 1996). Najnowsze badania tylko potwierdzają wcześniejsze wnioski. Długi czas pracy zwiększa ryzyko depresji oraz odpowiada za często pojawiający się stres (S. Park i wsp. 2020).
Ponadto zauważono, że osoby podejmujące pracę na dwie zmiany (15,5 h) gorzej się regenerowały, ich sen był zaburzony, skarżyły się również na ciągłe zmęczenie i gorsze samopoczucie (G. Kecklund 2001). Długotrwały stres wynikający z natłoku pracy jest szczególnie niebezpieczny dla zdrowia. Może stanowić przyczynę zaburzeń psychicznych, np. nerwicy oraz depresji. W sferze fizycznej stres zwiększa ryzyko takich chorób jak wrzody żołądka, nadciśnienie tętnicze, może powodować również kołatanie serca.
3. Długi czas pracy a sfera społeczna
Długie godziny pracy wiążą się także z pogorszeniem jakości życia w kontekście społecznym. Ciągły brak czasu może wpłynąć negatywnie na życie rodzinne i towarzyskie. Osoby spędzające większość czasu na pracy bardzo często są wycofane z życia społecznego. Przyczyną może być nie tylko brak czasu, ale także gorsze samopoczucie oraz pojawiające się ciągłe uczucie zmęczenia. W jednym z badań zauważono, że natłok pracy jednego z małżonków wiązał się z uczuciem stresu, depresji oraz lęku u drugiego z nich (D. Żołnierczyk-Zreda 2009).
4. Długi czas pracy a zdrowie fizyczne
Czas pracy ma wpływ nie tylko na zdrowie psychiczne człowieka, ale także na stan fizyczny. Światowa Organizacja Zdrowia oraz Międzynarodowa Organizacja Pracy w 2020 r. przedstawiły raport, z którego wynika, że w 2016 r. zbyt długie godziny pracy doprowadziły do 745 000 zgonów spowodowanych udarem mózgu i chorobą niedokrwienną serca. W porównaniu z 2000 r. liczba ta wzrosła aż o 29%.
Szczególnie dotyczy to mężczyzn, ponieważ to właśnie oni są bardziej narażeni na występowanie tych chorób (72% przypadków). W jednym z badań zauważono, że długi czas pracy może stanowić przyczynę nadciśnienia tętniczego (H. Yang i wsp. 2006).
Warto zwrócić uwagę również na sposób żywienia. Przeznaczanie większej części dnia na pracę znacznie ogranicza czas na przygotowywanie odpowiednio zbilansowanych posiłków. To z kolei skutkuje wyborem gotowej żywności, która bardzo często jest bogata w nasycone kwasy tłuszczowe, sól i cukier.
Zmęczenie spowodowane długotrwałym wykonywaniem pracy zwiększa ryzyko obrażeń. Zauważono, że praca wykonywana przez 60 godzin tygodniowo lub więcej ma znaczny wpływ na ryzyko odniesienia obrażeń w pracy (A.E. Dembe i wsp. 2005). Zbyt duża liczba godzin może wpływać na upośledzenie sprawności psychofizycznej, zmniejsza koncentrację oraz umiejętność przetwarzania informacji, co z kolei będzie negatywnie wpływało na wykonywane obowiązki. Szczególnie dotyczy to osób, których praca wymaga skupienia, np. kierowców czy osób pracujących w zakładach produkcyjnych.
Długi czas pracy przyczynia się także do pewnych zaburzeń w stylu życia. Nadmiar pracy zwiększa ryzyko występowania innych czynników takich jak nieodpowiedni sposób żywienia, niska aktywność fizyczna, palenie tytoniu oraz nadużywanie alkoholu. Stosowanie używek znacząco zwiększa ryzyko m.in. nowotworów, co zagraża zdrowiu, ale także życiu człowieka.
Wybieranie żywności wysokoprzetworzonej i brak zbilansowanych posiłków związany z brakiem czasu może skutkować rozwojem wielu chorób dietozależnych, m.in. otyłości, insulinooporności, cukrzycy typu 2 oraz miażdżycy. Ponadto nieodpowiednia ilość witamin oraz składników mineralnych w diecie może doprowadzić do niedoborów pokarmowych. Zbyt niska podaż wapnia zwiększa ryzyko osteoporozy, a niedobór żelaza – niedokrwistości.
Z kolei niska aktywność fizyczna przyczynia się do wzrostu masy ciała, rozwoju nadwagi oraz otyłości, a tym samym wielu innych chorób, np. nadciśnienia tętniczego oraz cukrzycy typu 2. Ze względu na ciągłe uczucie zmęczenia osoby dużo pracujące mogą wspomagać się substancjami pobudzającymi, co także nie jest obojętne dla stanu zdrowia.
5. Jak zaradzić dużej liczbie godzin pracy
Światowa Organizacja Zdrowia szczególnie apeluje o zmiany zachowań zarówno pracowników, jak i pracodawców. Pozwoli to w znacznym stopniu na ochronę zdrowia osób zatrudnionych. Przede wszystkim należy stosować się do wytycznych dotyczących maksymalnej liczby godzin pracy w tygodniu. WHO zaleca także wprowadzenie podziału liczby godzin pomiędzy pracownikami.
6. Podsumowanie
Z wielu badań wynika, że długi czas pracy ma negatywny wpływ na zdrowie psychiczne oraz fizyczne człowieka. Stosowanie się do ustalonego limitu godzin pracy w tygodniu może znacznie obniżyć ryzyko wystąpienia takich schorzeń jak depresja, zaburzenia lękowe, nadciśnienie tętnicze oraz udar mózgu.
Bibliografia
Bliese P.D., Halverson R.R., Individual and nomothetic models of job stress: An examination of work hours, cohesion, and well-being, „Journal of Applied Social Psychology” 1996, 26(13), 1171–1189.
Dembe A.E. et al., The impact of overtime and long work hours on occupational injuries and illnesses: new evidence from the United States, „Occupational and Environmental Medicine” 2005, 62(9), 588–597.
Kecklund G. et al., The effects of double-shifts (15.5 hours) on sleep, fatigue and health, „Journal of Human Ergology” 2010, 30(1–2), 53–58.
Parent-Thirion A. et al., Fourth European Working Conditions Survey, Luksemburg 2007.
Park S. et al., The negative impact of long working hours on mental health in young Korean workers, „PloS One” 2020, 15(8), 1–13.
Sparks K. et al., The effects of hours of work on health: A meta-analytic review, „Journal of Occupational and Organizational Psychology” 1997, 70(4), 391–408.
Żołnierczyk-Zreda D., Długi czas pracy a zdrowie psychiczne i jakość życia – przegląd badań, „Bezpieczeństwo Pracy: Nauka i Praktyka” 2009, 7/8, 5–7.
Yang H. et al., Work hours and self-reported hypertension among working people in California, „Hypertension” 2006, 48(4), 744–750.