Melatonina – naturalne lekarstwo na problemy ze snem
Sen to jedna z podstawowych czynności życiowych. Dzięki niemu możemy się zregenerować, odpocząć i nabrać sił na kolejny dzień. Sen normuje rytm dobowy i jest konieczny do zachowania wszystkich funkcji życiowych. Niestety coraz więcej osób ma kłopoty ze snem. Problemy te mogą być spowodowane niedostateczną produkcją melatoniny. Hormon ten odgrywa kluczową rolę w synchronizacji zegara biologicznego. Czym właściwie jest melatonina? Gdzie jest produkowana i jakie są skutki jej niedoboru? Czy melatonina powinna być stosowana u wszystkich osób, których dotyczą kłopoty ze snem? Odpowiedzi na wszystkie postawione przed chwilą pytania znajdziecie poniżej.
SPIS TREŚCI:
1. Melatonina – budowa i właściwości
2. Melatonina – działanie
3. Melatonina – skutki niedoboru
4. Melatonina – wskazania i przeciwwskazania
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Melatonina – budowa i właściwości
Melatonina jest hormonem tkankowym produkowanym przez szyszynkę. Jej historia sięga 1958 roku, kiedy została wyizolowana przez amerykańskiego naukowca Aarona B. Lernera. Stwierdzono wtedy również, że jako substancja chemiczna melatonina występuje zarówno w organizmach zwierząt, jak i roślin. Badania nad melatoniną zyskały popularność w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy okazało się, że jest ona związkiem pełniącym rozmaite funkcje w organizmie.
Z chemicznego punktu widzenia melatonina to pochodna tryptofanu, który pod wpływem wielu przemian przekształca się w serotoninę. Jest syntezowana w komórkach szyszynki – pinealocytach. Wytwarzanie melatoniny stymulowane jest w nocy i podczas szarych, deszczowych dni. Czynnikiem hamującym syntezę tego hormonu jest światło, zarówno dzienne, jak i sztuczne. Mechanizm ten w najprostszy sposób obrazuje, dlaczego nocą odczuwamy senność i zmęczenie, a za dnia jesteśmy pełni wigoru.
Podstawową funkcją melatoniny jest kontrola i regulacja rytmu biologicznego naszego organizmu. W przeciągu doby stężenie melatoniny w organizmie zmienia się. Najniższy poziom osiąga w ciągu dnia, gdy jest jasno, natomiast wieczorem intensywnie wzrasta. Długotrwale podwyższone stężenie melatoniny sygnalizuje nadchodzącą jesień lub zimę. W tym okresie nasze samopoczucie ulega pogorszeniu, jesteśmy wtedy bardziej senni i nie mamy tyle energii co zazwyczaj.
Melatonina to hormon działający w komórkach przy udziale receptorów błonowych i jądrowych. Jest bardzo aktywną chemicznie substancją, która wpływa na działanie enzymów oraz ekspresję genów. Melatonina wykorzystywana jest również w walce z negatywnymi skutkami stresu oksydacyjnego. Melatonina jest na tyle uniwersalna, że rozważa się jej stosowanie w terapii wielu poważnych chorób, m.in. choroby Alzheimera, choroby Parkinsona, cukrzycy typu 2 i wielu nowotworów. Dodatkową zaletą melatoniny jest to, że pomimo tak szerokiego spektrum działania nie dowiedziono poważnych skutków ubocznych jej zażywania.
Oprócz wymienionych wyżej funkcji ma ona również pozytywny wpływ na regulację ciśnienia tętniczego krwi, wpływa na prawidłową pracę nerek, układu pokarmowego i termoregulację organizmu.
3. Melatonina – skutki niedoboru
Wbrew pozorom niedobory melatoniny najczęściej pojawiają się zimą. Dni są wtedy szare i bardzo krótkie, a światło słoneczne prawie do nas nie dociera. Można pomyśleć, że to idealne warunki do produkcji melatoniny, fakty jednak przedstawiają się inaczej. Podczas krótkich zimowych dni produkcja melatoniny rozpoczyna się już około 15:00, czyli wtedy, kiedy słońce zachodzi. Największe stężenie melatonina osiąga pomiędzy 2:00 a 3:00 w nocy. Skutkami jej nieprawidłowego wydzielania są wzmożona senność po południu oraz kłopoty ze snem w środku nocy. Problemy ze snem są główną przyczyną rozregulowania metabolizmu, nasilają również stres w ciągu dnia. Takie zaburzenia mogą skutkować nieplanowanym przyrostem masy ciała oraz wystąpieniem innych nieprzyjemnych dolegliwości.
4. Melatonina – wskazania i przeciwwskazania
Melatonina w formie leku dostępna jest w każdej aptece. Jej ceny mieszczą się w przedziale 15–50 zł, w zależności od dawki hormonalnej zawartej w 1 tabletce. Najczęściej spotykane na rynku farmaceutycznym są tabletki o zawartości melatoniny w dawkach 1 mg, 3 mg i 5 mg. Aby zwiększyć skuteczność działania leku, należy sumiennie przestrzegać zaleceń zamieszczonych na ulotce preparatu.
Melatoninę zaleca się osobom z zaburzeniami rytmu dobowego i snu. Okazuje się, że jej stosowanie zasadne jest także w przypadku pacjentów niewidomych w celu usystematyzowania ich rytmu czuwania. Melatoninę powinny stosować również osoby, które ze względu na swoją pracę lub styl życia narażone są na częste zmiany stref czasowych, np. piloci samolotów, stewardessy, dziennikarze.
Głównymi przeciwwskazaniami do stosowania melatoniny są ciąża i okres karmienia piersią. Należy pamiętać, że nie wolno zażywać melatoniny po spożyciu alkoholu. W obu tych przypadkach lek może wywołać niepożądane skutki uboczne w postaci zaburzeń psychofizycznych. W przypadku występowania chorób wątroby, nerek, zaburzeń układów odpornościowego i hormonalnego należy skonsultować przyjmowanie leku z lekarzem prowadzącym.
W dzisiejszych czasach problemy ze snem występują coraz częściej. Nie powinno się jednak stosować melatoniny jako jedynego sposobu na walkę z bezsennością. Na początku należy zadbać o higienę snu – wyciszenie, wyłączenie oświetlenia, telewizora, komputera, a także odstawienie na bok telefonu komórkowego. Ważne jest dokładne wywietrzenie pokoju przed położeniem się do łóżka. Jeśli to nie pomoże, warto zastosować naturalne środki uspokajające, np. wywar z melisy, szyszek chmielu, lub wypić szklankę letniego mleka tuż przed snem. Kiedy wszystkie domowe sposoby zawiodą, warto skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia dawki melatoniny pomocnej w rozwiązaniu problemu.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Popławski P.T., Derlacz R.A., Jak działa melatonina?, „Postępy Biochemii” 2003, 49(1), 9–18.
Kochanowska M., Melatonina nie tylko na sen, laboratoria.net/felieton/22420.html (25.04.2018).
Skalski M., Melatonina w zaburzeniach snu i zaburzeniach rytmu okołodobowego, „Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii” 1998, 1, 103–111.
Iwanek K., Melatonina w leczeniu zaburzeń snu, „Farmakoterapia” 2014, 24(5), 43–49.
Gustaw K., Melatonina, nietypowy antyoksydant. Rola w patofizjologii choroby Alzheimera. Propozycje terapii, „Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii” 2003, 4, 59–69.
Mańka S., Majewska E., Immunoregulacyjne działanie melatoniny. Mechanizm działania i wpływ na komórki procesu zapalnego, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2016, 70, 1059–1067.
