Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie psychiczne człowieka
Większość osób ma świadomość, że regularny ruch może przynieść wiele korzyści. Znacznie rzadziej poruszanym zagadnieniem jest jednak jego wpływ na zdrowie psychiczne. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, jak dużą rolę odgrywa aktywność fizyczna w zapobieganiu chorobom psychicznym, a także ich leczeniu.
SPIS TREŚCI:
1. Znaczenie aktywności fizycznej w leczeniu depresji
2. Znaczenie aktywności fizycznej w leczeniu zaburzeń lękowych
3. Jak aktywność fizyczna wpływa na zdrowie psychiczne człowieka
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Znaczenie aktywności fizycznej w leczeniu depresji
Aktywność fizyczna może przynieść liczne korzyści w kontekście utrzymania i poprawy zarówno zdrowia fizycznego, jak i psychicznego. Obecnie depresja stała się coraz częściej diagnozowaną chorobą cywilizacyjną w światowej populacji. Depresji towarzyszą takie symptomy jak uczucie nadmiernego smutku oraz przygnębienia, apatia, znaczne obniżenie aktywności, bezsilność, poczucie winy, myśli samobójcze, problemy ze snem (zarówno z zasypianiem, jak i jego utrzymaniem).
Temat wpływu aktywności fizycznej na zdrowie psychiczne człowieka stał się przedmiotem wielu badań naukowców z całego świata. W licznych publikacjach wykazano, że aktywność fizyczna skutecznie zmniejsza ryzyko zachorowania na depresję (K.R. Fox 1999).
W jednym z badań zauważono, że u osób w wieku 23–27 lat regularne i intensywne treningi zmniejszyły ryzyko depresji aż o 28%, z kolei u osób, które uprawiały aktywność o średniej intensywności, o 17% (R.S. Paffenbarger, I.M. Lee, R. Leung 1994).
W metaanalizie przeprowadzonej przez L.L. Crafta i D.L. Landersa zauważono, że u osób z depresją kliniczną i depresją wynikającą z chorób psychicznych regularna aktywność fizyczna pozytywnie wpłynęła na proces leczenia.
W 2019 r. przeprowadzono badanie, w którym wzięło udział 33 pacjentów z rozpoznaniem znacznej depresji. Uczestników podzielono na dwie grupy. Grupa pierwsza przyjmowała leki przeciwdepresyjne oraz minimum 4 razy w tygodniu przez 30 minut spacerowała. Osoby z grupy drugiej przyjmowały wyłącznie leki przeciwdepresyjne. Po 12 tygodniach zauważono, że poziom lęku i depresja zmniejszyły się zarówno w pierwszej, jak i drugiej grupie osób badanych, jednak w grupie, która przyjmowała leki antydepresyjne i uprawiała regularną aktywność fizyczną, odnotowano lepsze rezultaty (G. Tasci i wsp. 2019).
Ch. Bridle i wsp. również badali wpływ aktywności fizycznej na objawy depresji, jednak grupę badaną stanowiły osoby starsze (powyżej 60. roku życia). Do przeglądu badań zakwalifikowano 9 publikacji. Wykazano, że regularna aktywność fizyczna dostosowana do możliwości danej osoby wpłynęła na zmniejszenie nasilenia depresji (Ch. Bridle i wsp. 2012).
2. Znaczenie aktywności fizycznej w leczeniu zaburzeń lękowych
Zaburzenia lękowe należą do grupy zaburzeń psychicznych. Do charakterystycznych objawów należy uczucie strachu i lęku. Uczucia te mogą również przyczynić się do wywołania objawów fizycznych takich jak drżenie, nadmierna potliwość czy przyspieszone bicie serca. Bardzo często osoby, które zmagają się z zaburzeniami lękowymi, cierpią na kilka ich rodzajów. Zaburzeniom lękowym mogą towarzyszyć m.in. zaburzenia osobowości, problemy z apetytem, depresja czy uzależnienie (Ł. Święcicki 2015).
W licznych publikacjach naukowych sprawdzano wpływ aktywności fizycznej na zmniejszenie ryzyka zaburzeń lękowych i przebieg leczenia. A. Strohle i wsp. zauważyli, że aktywność fizyczna o wysokiej intensywności wpływa na zmniejszenie nasilenia oraz częstotliwości występowania napadów paniki oraz lęków. W celu wywołania paniki w badaniu wykorzystano cholecystokininę. Pozytywny wpływ aktywności fizycznej zaobserwowano zarówno u osób zdrowych, jak i cierpiących na zaburzenia lękowe (A. Strohle i wsp. 2009).
Z kolei K. Jayakody, S. Gunadasa, C. Hosker wykazali, że aktywność fizyczna o niskiej intensywności (np. spacery) wpływa pozytywnie na zmniejszenie poziomu lęku (K. Jayakody, S. Gunadasa, C. Hosker 2014). Co ciekawe, uczestnicy, którzy spacerowali, uzyskali lepsze efekty niż osoby biegające.
3. Jak aktywność fizyczna wpływa na zdrowie psychiczne człowieka
Istnieje wiele teorii mówiących o tym, w jaki sposób regularne treningi mogą wpłynąć na poprawę samopoczucia. Przede wszystkim aktywność fizyczna wpływa na podniesienie samooceny. Osoba ćwicząca przejmuje kontrolę nad swoim życiem, staje się samowystarczalna. Ponadto treningi grupowe dają możliwość nawiązania nowych znajomości, co z pewnością wpływa pozytywnie na samopoczucie.
Wykazano również, że regularna aktywność fizyczna może wpłynąć na regulację apetytu, ułatwia utrzymanie kontroli nad ilością spożywanego pożywienia, poprawia koncentrację, jakość snu oraz skraca czas potrzebny do zaśnięcia. Jest również skutecznym narzędziem podczas leczenia uzależnień.
Warto jednak zaznaczyć, że nadmierna aktywność fizyczna może przynieść efekt odwrotny do zamierzonego. U osób z zaburzeniami odżywiania, np. anoreksją, aktywność fizyczna może posłużyć jako dodatkowe narzędzie do utraty wagi (F. Lwow, K. Dunajska, A. Milewicz 2007).
4. Podsumowanie
Prawidłowo zaplanowana aktywności fizyczna może pozytywnie wpłynąć na zdrowie psychiczne człowieka. Poprawia nastrój i samopoczucie, obniża poziom lęku i strachu, wzmacnia poczucie własnej wartości i samodzielności.
Jest bardzo dobrym narzędziem w leczeniu depresji, stanów lękowych, uzależnień, zaburzeń związanych ze snem czy kontrolą ilości spożywanego jedzenia. Należy jednak zaznaczyć, że aktywność fizyczna jest tylko jednym z narzędzi, które może wspomóc proces leczenia, i nie zastąpi niezbędnej farmakoterapii czy psychoterapii.
Warto również pamiętać, że w niektórych przypadkach aktywność fizyczna może przynieść efekt odwrotny, np. u osób z anoreksją, które przez nadmierną aktywność chcą spalić dodatkową liczbę kalorii.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Bridle Ch. et al., Effect of exercise on depression severity in older people: systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials, „The British Journal of Psychiatry” 2012, 201(3), 180–185.
Craft L.L., Landers D.L., The effect of exercise on clinical depression and depression resulting from mental illness: A meta-analysis, „Journal of Sport and Exercise Psychology” 1998, 20(4), 339–357.
Fox K.R., The influence of physical activity on mental well-being, „Public Health Nutrition” 1999; 2(3a), 411–418.
Jayakody K., Gunadasa S., Hosker C., Exercise for anxiety disorders: Systematic review, „The American Journal of Sports Medicine” 2014, 48(3), 187–196.
Lwow F., Dunajska K., Milewicz A., Występowanie czynników ryzyka jadłowstrętu psychicznego i bulimii u 18-letnich dziewcząt, „Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii” 2007, 3(3), 33–38.
Paffenbarger R.S., Lee I.M, Leung R., Physical activity and personal characteristics associated with depression and suicide in American college men, „Acta Psychiatrica Scandinavica” 1994, 89 (S377), 16–22.
Strohle A. et al., The acute antipanic and anxiolytic activity of aerobic exercise in patients with panic disorders and healthy control subjects, „Journal of Psychiatric Research” 2009, 43(12), 1013–1017.
Święcicki Ł., Terapia zaburzeń lękowych – problem wyboru leku w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, „Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2015, 11(1), 85–94.
Tasci G. et al., Effect of exercise on therapeutic response in depression treatment, „Psychiatry and Clinical Psychopharmacology” 2019, 29(2), 137–143.
World Health Organization. Promoting mental health: concepts, emerging evidence, practice (Summary Report), Genewa 2000.
