Helicobacter pylori to bakteria chorobotwórcza żyjąca głównie w ludzkim żołądku. Według dostępnych danych infekcja ta dotyczy nawet 70% osób mieszkających w krajach rozwijających się oraz ok. 30% mieszkańców krajów rozwiniętych. Helicobacter pylori to główny patogen wywołujący zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy. Leczenie obejmuje nie tylko stosowanie odpowiednich leków, w tym antybiotyków, lecz również wdrożenie właściwej diety, która ograniczy dolegliwości.

 

SPIS TREŚCI:

1. Helicobacter pylori – informacje ogólne

2. Zakażenie Helicobacter pylori – czynniki ryzyka infekcji

3. Dietetyczne sposoby leczenia

4. Zastosowanie probiotyków w leczeniu zakażenia

 

 

1. Helicobacter pylori – informacje ogólne
Helicobacter pylori to beztlenowa bakteria Gram-ujemna zasiedlająca głównie błonę śluzową żołądka i dwunastnicy. Wśród schorzeń wywołanych zakażeniem Helicobacter pylori wymienia się m.in. chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy. Według Światowej Organizacji Zdrowia Helicobacter pylori jest uznana za bakteryjny czynnik rakotwórczy.

 

Zakażenie tą bakterią jest bardzo powszechne i dotyczy ponad połowy ludzi na całym świecie. Odsetek ten jest większy w krajach o niskim statusie społeczno-ekonomicznym. Do zakażania Helicobacter pylori dochodzi za pośrednictwem kilku dróg, m.in. oralno-oralnej, gastro-oralnej oraz fekalno-oralnej. Bakteria rozprzestrzenia się m.in. za pośrednictwem wydzielin (ślina, wymiociny). Wykazano, że do zarażenia najczęściej dochodzi w dzieciństwie, w wieku 10–12 lat, w kręgu rodziny.

 

Szacuje się, że problem zakażenia występuje głównie w takich krajach jak Afryka, Ameryka Południowa oraz niektóre obszary Azji i dotyczy wtedy prawie 100% populacji. Natomiast w krajach rozwiniętych odsetek zakażeń jest znacznie mniejszy i wynosi 20–40%. Niestety Polska znajduje się w czołówce państw europejskich, w których współczynnik zakażenia jest wysoki. Jak wynika z badań, zakażenie odnotowano u 84% dorosłych i 32% dzieci do 18. roku życia (W. Łaszewicz 2004 r.).

 

W większości przypadków (80–90%) infekcja Helicobacter pylori przebiega bezobjawowo. Jedynie u 10–20% osób rozwijają się choroby spowodowane obecnością bakterii. Do najczęstszych należą zapalenie żołądka oraz wrzody żołądka lub dwunastnicy. Z kolei rzadziej występujące schorzenia to rak żołądka, chłoniak typu MALT oraz choroby spoza przewodu pokarmowego, np. niedokrwistość z niedoboru żelaza.

 

2. Zakażenie Helicobacter pylori – czynniki ryzyka infekcji
Wpływ wybranych elementów stylu życia oraz sposobu żywienia na zakażenie Helicobacter Pylori nie został dotąd jednoznacznie potwierdzony. B. Ostrowski i wsp. w swoim badaniu nie wykazali istotnej zależności między zakażeniem Helicobacter pylori a paleniem papierosów czy spożywaniem alkoholu.

 

Inni badacze udowodnili związek między paleniem papierosów a zakażeniem Helicobacter pylori, jednak w przypadku spożywania alkoholu nie potwierdzili podobnej zależności (R.S. Mhaskar i wsp. 2013). Takie wyniki nie powinny jednak zachęcać do spożywania alkoholu – jego nadużywanie może m.in. prowadzić do uszkodzenia błony śluzowej żołądka.

  Fabryka Siły Sklep

Amerykańscy badacze wykazali związek między spożyciem słonych i konserwowanych produktów rybnych i mięsnych a zakażeniem Helicobacter pylori. Ponadto według nich do infekcji może dojść również w wyniku spożywania niefiltrowanej i nieprzegotowanej wody.


3. Dietetyczne sposoby leczenia
Sposób żywienia przy zakażeniu Helicobacter pylori powinien być dobrany indywidualnie w zależności od występujących dolegliwości. Jeśli zakażenie przebiega bez objawów chorobowych, nie ma konieczności zmiany dotychczasowego menu. Natomiast w momencie pojawienia się dokuczliwych objawów dyspeptycznych warto zastosować dietę łatwostrawną z ograniczeniem produktów nasilających objawy. Istotne jest przestrzeganie zasad zdrowego żywienia – regularne spożywanie 4–5 małych objętościowo posiłków o stałych porach. Posiłki należy spożywać w spokojnej atmosferze, bez pośpiechu.

 

W ogólnych wytycznych dla chorych zaleca się wykluczenie z diety produktów oraz potraw zwiększających wydzielanie kwasów żołądkowych. Należy zatem unikać mocnej kawy, herbaty, kakao, napojów gazowanych, alkoholu, nierozcieńczonych soków owocowych i warzywnych, ciężkostrawnych i świeżych owoców oraz warzyw, mocnych wywarów mięsnych i grzybowych, produktów smażonych, marynowanych, wędzonych czy pieczonych. Ponadto należy wykluczyć potrawy słone, pikantne, mocno doprawione, kwaśne oraz gorące.

 

Zgodnie z rekomendacjami należy uwzględnić w codziennym menu produkty neutralizujące wydzielanie żołądkowe, czyli produkty białkowe – chude mleko i jego przetwory, jaja, chude mięso drobiowe, mięso królicze i ryby (dorsz, pstrąg, szczupak). Korzystne będzie również włączenie do diety tłuszczów roślinnych, masła czy margaryn miękkich. Spośród metod obróbki żywności zaleca się gotowanie na parze i w wodzie, duszenie, przecieranie oraz miksowanie.

 

Istotne jest również uwzględnienie w jadłospisie produktów o udowodnionym działaniu bakteriostatycznym i bakteriobójczym w kierunku Helicobacter pylori takich jak m.in. mleko i przetwory mleczne. Obecna w tych produktach laktoferyna to białko wykazujące właściwości przeciwbakteryjne. Utrudnia bakteriom przyleganie do powierzchni komórek gospodarza. Z kolei przetwory mleczne, jak jogurty czy kefiry, to źródło probiotyków zapobiegających zakażeniu.

 

Istotne działanie bakteriostatyczne w stosunku do bakterii Helicobacter pylori wykazują miody, m.in. dębowy oraz manuka. Korzystne działanie miodów potwierdzono w badaniu, w którym u osób z dyspepsją spożywających miód co najmniej raz w tygodniu zmniejszyła się częstość występowania infekcji (L. Boyanova 2015).

 

Uwzględnienie w diecie zielonej herbaty również przyniesie wymierne korzyści. Zielona herbata zawiera związki aktywne o nazwie katechiny, które wykazują silne działanie antyoksydacyjne oraz przeciwbakteryjne wobec Helicobacter pylori.

 

Owoce, zwłaszcza jagodowe, jak truskawki, maliny, jagody, borówka amerykańska, jeżyny, także działają bakteriostatyczne w kierunku Helicobacter pylori. Aktywność przeciwbakteryjna owoców związana jest z obecnymi w nich polifenolami.

 

Do kolejnych produktów o korzystnym działaniu zalicza się warzywa kapustne, m.in. kapustę, brokuł, kalafior, brukselkę, kalarepę czy rzepę. Produkty te zawierają substancje zwane izotiocyjanianami, które wykazują działanie przeciwnowotworowe. Jednym z izotiocyjanianów hamujących wzrost bakterii Helicobacter pylori jest sulforafan. Związek ten znajduje się m.in. w brokułach oraz kiełkach brokułów. W badaniu zaobserwowano istotne zmniejszenie zasiedlenia bakterii u osób z infekcją spożywających 70 g kiełków brokuła dziennie (A. Yanaka i wsp. 2009).

 

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe wpływają hamująco na Helicobacter pylori. Działanie bakteriostatyczne wykazują przede wszystkim oliwa z oliwek, olej rybny, olej z nasion marchwi, olej z nasion czarnej porzeczki czy olej z nasion grejpfruta. Swoje działanie bakteriostatyczne oleje roślinne zawdzięczają obecności polifenoli.

 

Na uwagę zasługują również zioła i przyprawy zawierające olejki eteryczne, które hamują namnażanie się bakterii. Do istotnych produktów z tej kategorii zaliczamy imbir, cynamon, kolendrę, kardamon, oregano, majeranek, rozmaryn, cząber, miętę, szałwię, bazylię, lebiodkę, anyż oraz kminek.

 

4. Zastosowanie probiotyków w leczeniu zakażenia

Niektóre bakterie probiotyczne wykazują działanie przeciwbakteryjne, np. zaburzają proces adhezji bakterii do powierzchni innych komórek czy wytwarzają substancje antybakteryjne, jak kwas mlekowy. Taką aktywność przeciwbakteryjną wykazano m.in. w przypadku Sacharomyces boulardii oraz Lactobacillus GG. Zaobserwowano, że regularne spożycie produktów bogatych w bakterie probiotyczne pozwala ograniczyć częstość występowania niepożądanych reakcji związanych z terapią.

 

 

1 / 4
A jaki Ty masz cel? Nie trać czasu i zacznij już dziś! Skorzystaj z profesjonalnej opieki.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.

Bibliografia
Armuzzi A. et al., The effect of oral administration of Lactobacillus GG on antibiotic-associated gastrointestinal side-effects during Helicobacter pylori eradication therapy, „Alimentary Pharmacology & Therapeutics” 2001, 15, 163–169.
Bartnik W. et al., Wytyczne Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczące diagnostyki i leczenia zakażenia Helicobacter pylori, „Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy” 2014, 6(2), 41–49.
Bergonzelli G.E. et al., Essential oils as components of a diet-based approach to management of Helicobacter infection, „Antimicrobial Agents and Chemotherapy” 2003, 47, 3240–3246.
Boyanova L. et al., Honey and green/black tea consumption may reduce the risk of Helicobacter pylori infection, „Diagnostic Microbiology and Infectious Disease” 2015, 82, 85–86.
Dereń K., Dieta przy zakażeniu Helicobacter pylori, dietetycy.org.pl/dieta-przy-zakazeniu-helicobacter-pylori/ (12.07.2021).
Dyrla P. et al., Zakażenie Helicobacter pylori. Diagnostyka i leczenie, „Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2015, 11(1), 68–74.
Fahey J.W. et al., Sulforaphane inhibits extracellular, intracellular, and antibiotic-resistant strains of Helicobacter pylori and prevents benzo[a]pyrene-induced stomach tumors, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America” 2002, 99, 7610–7615.
Fedorowicz S.A. et al., Helicobacter pylori – dotychczasowa terapia i leczenie współczesne, „Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne” 2020, 10(1), 49–55.
Grzywińska U., Dobrowolska-Zachwieja A., Linke K., Zapalenie błony śluzowej żołądka – podział, etiologia, objawy kliniczne, „Nowiny Lekarskie” 2007, 76(5), 426–429.
Hołubiuk Ł., Imiela J., Diet and Helicobacter pylori infection, „Przegląd Gastroenterologiczny” 2016, 11(3), 150–154.
Łaszewicz W., Wyniki badań nad zakażeniem Helicobacter pylori, Białystok 2004.
Matjaž H., Orel R., Are probiotics useful in Helicobacter pylori eradication?, „World Journal of Gastroenterology” 2015, 21(37), 10644–10653.
Mhaskar R.S. et al., Assessment of risk factors of Helicobacter pylori infection and peptic ulcer disease, „Journal of Global Infectious Diseases” 2013, 5, 60–67.
Nohynek L.J. et al., Berry phenolics: antimicrobial properties and mechanisms of action against severe human pathogens, „Nutrition and Cancer” 2006, 54, 18–32.
Ostrowski B. et al., Zapadalność i czynniki ryzyka infekcji Helicobacter pylori wśród krewnych pacjentów zakażonych, „Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2017, 13(3), 377–383.
Sachdeva A., Nagpal J., Meta-analysis: efficacy of bovine lactoferrin in Helicobacter pylori eradication, „Alimentary Pharmacology & Therapeutics” 2009, 29, 720–730.
Song H.-Y. et al., What roles do probiotics play in the eradication of Helicobacter pylori? Current knowledge and ongoing research, „Gastroenterology Research and Practice” 2018.
Szajewska H., Horvath A., Piwowarczyk A., Meta-analysis: the effects of Saccharomyces boulardii supplementation on Helicobacter pylori eradication rates and side effects during treatment, „Alimentary Pharmacology & Therapeutics” 2010, 32, 1069–1079.
Taraszewska A., Dietetyczne sposoby na Helicobacter pylori, ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dietetyczne-sposoby-na-helicobacter-pylori/ (12.07.2021).

Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce oraz European Society for Primary Care Gastroentrology (ESPCG), Zasady postępowania w dyspepsji, chorobie wrzodowej i infekcji Helicobacter pylori, Kraków 2016, 25–26.
Yanaka A. et al., Dietary sulforaphane-rich broccoli sprouts reduce colonization and attenuate gastritis in Helicobacter pylori-infected mice and humans, „Cancer Prevention Research” 2009, 2, 353–360.