Miód manuka – wyjątkowe właściwości miodu z Nowej Zelandii
Apiterapia to naturalna metoda leczenia, w której stosuje się produkty pochodzenia pszczelego, takie jak miód, propolis, pierzga, pyłek kwiatowy czy mleczko pszczele. Miód znany jest ze swoich leczniczych właściwości już od wieków, jednak od niedawna wzrosło zainteresowanie tym pochodzącym z Nowej Zelandii. Miód manuka, nazywany też płynnym złotem, wyróżnia się szczególnym działaniem prozdrowotnym. Jego zastosowanie rozpowszechnił profesor Peter Molan z Uniwersytetu Waikato. Obecnie produkt ten jest niezwykle ceniony zarówno w medycynie, jak i kosmetologii.
SPIS TREŚCI:
1. Pochodzenie miodu manuka
2. Skład chemiczny
3. Prozdrowotne właściwości miodu manuka
4. Zastosowanie miodu manuka
5. Dawkowanie i sposób użycia
6. Podsumowanie
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Pochodzenie miodu manuka
Miód manuka to naturalny produkt wytwarzany przez pszczoły, pozyskiwany z nektaru kwiatów krzewu manuka (łac. Leptospermum scoparium). Roślina ta występuje na terenie całej Nowej Zelandii oraz na obszarze południowo-wschodniej Australii. Manuka to łatwo rozmnażający się krzew z rodziny mirtowatych, charakteryzujący się dużą wytrzymałością na trudne warunki glebowe. Jego nazwa wywodzi się z języka plemienia Maorysów – etnicznej grupy zamieszkującej Nową Zelandię. W Australii częściej nazywany jest drzewem herbacianym, gdyż przebywający tam kapitan James Cook zwykł pić napar z liści tej właśnie rośliny.
Miodem manuka może być określony produkt pszczeli, który:
– został wytworzony na terenie Nowej Zelandii,
– pochodzi wyłącznie z krzewów manuka, czyli jest jednorodny,
– charakteryzuje się lekko gorzkim smakiem (określanym jako „mineralny”),
– posiada mocno wyczuwalny zapach z nutami wilgotnej ziemi i wrzosu,
– został wyprodukowany w okresie pokrywającym się z okresem kwitnienia krzewów,
– zawiera w swoim składzie związek aktywny – metyloglioksal (MGO).
2. Skład chemiczny
Podstawowym składnikiem miodu manuka, podobnie jak innych rodzajów miodu, są węglowodany. Ich zawartość wynosi ok. 80%. Występują w postaci cukrów prostych, takich jak sacharoza, glukoza czy fruktoza. Miód manuka zawiera także wolne aminokwasy i enzymy (inwertazę, alfa-amylazę, oksydazę), a w niewielkich ilościach – witaminy z grupy B i składniki mineralne. Za cenne właściwości prozdrowotne odpowiadają obecne w miodzie substancje bioaktywne. Zalicza się do nich m.in. flawonoidy, kwasy fenolowe i związki aromatyczne.
Najważniejszym i unikatowym składnikiem jest metyloglioksal (MGO) – związek organiczny należący do grupy aldehydów. Charakteryzuje się odpornością na działanie wysokiej temperatury, światła, enzymów i płynów ustrojowych. To właśnie dzięki niemu miód manuka wykazuje dobroczynny i wyjątkowy wpływ na organizm człowieka.
W zależności od zawartości metyloglioksalu można spotkać się z różnymi oznaczeniami produktu. Obok nazwy i skrótu MGO widnieje liczba, która odpowiada minimalnej zawartości substancji bioaktywnej określonej w mg/kg miodu.
Najczęściej wyróżnia się 4 rodzaje:
– MGO 100+,
– MGO 250+,
– MGO 400+,
– MGO 550+.
Dla przykładu – oznaczenie MGO 100+ informuje, że w kilogramie miodu manuka znajduje się co najmniej 100 mg metyloglioksalu. Najbardziej cenione są te o wysokiej zawartości MGO, ponieważ wykazują najsilniejsze działanie.
3. Prozdrowotne właściwości miodu manuka
Właściwości przeciwdrobnoustrojowe
Miód, niezależnie od rodzaju, kojarzony jest z działaniem przeciwbakteryjnym. Właściwości te wynikają z wysokiego stężenia węglowodanów, zawartości nadtlenku wodoru i niskiego pH. Duża ilość cukru odpowiada za efekt osmotyczny, co przyczynia się do odwodnienia i zniszczenia komórek bakterii, natomiast środowisko kwasowe hamuje wzrost i rozwój mikroorganizmów.
Miód manuka charakteryzuje się niezwykle szerokim działaniem przeciwbakteryjnym dzięki obecności wspomnianego już metyloglioksalu. W badaniu wykazano istotny związek pomiędzy zawartością MGO a właściwościami antybakteryjnymi miodu manuka (J. Atrott, T. Henle 2009). Na podstawie późniejszych prac stwierdzono, że działanie przeciwdrobnoustrojowe wynika również z obecności leptozyny i związków fenolowych (D.A. Carter i wsp. 2016). Leptozyna to glikozyd występujący wyłącznie w miodzie pochodzącym z roślin z gatunku Leptospermum, do którego należy krzew manuka. W związku z tym miód wykazuje aktywność przeciwbakteryjną wobec takich mikroorganizmów jak Streptococcus pyogenes, Campylobacter spp., Enterobacter spp., Bacillus subtilis, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa i Staphylococcus aureus. Bakterie te przyczyniają się do rozwoju wielu powszechnych zakażeń i chorób, a niekiedy prowadzą nawet do śmierci.
Warto podkreślić, że udowodnione zostało synergistyczne (wzmacniające) działanie miodu manuka na niektóre antybiotyki, co może wpływać na większą efektywność leczenia, a także przeciwdziałać rozwojowi antybiotykooporności (M. Fazli i wsp. 2009; R. Cooper i wsp. 2010; P. Müller i wsp. 2013).
Oprócz właściwości antybakteryjnych miód manuka wykazuje także aktywność przeciwwirusową. Udowodniono jego skuteczność w leczeniu infekcji wywołanych przez wirusa Varicella zoster odpowiedzialnego za występowanie ospy wietrznej i półpaśca (A. Shahzad, R.J. Cohrs 2012). Na podstawie badań stwierdzono, że miód manuka może hamować rozwój grypy i być pomocny w jej leczeniu. Podobnie jak w przypadku antybiotyków udowodniono synergistyczne działanie na leki przeciwwirusowe (K. Watanabe i wsp. 2014).
Właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne
Miód manuka zawiera w swoim składzie związki fenolowe, które wykazują wysoką aktywność antyoksydacyjną dzięki zdolności do redukcji wolnych rodników. Właściwości przeciwutleniające wynikają także z obecności polifenoli. Miód manuka działa przeciwzapalnie, dlatego wykorzystywany jest w leczeniu chorób skóry, błon śluzowych, a także schorzeń układu oddechowego i pokarmowego, którym towarzyszy stan zapalny.
Właściwości przeciwnowotworowe
Naukowcy sugerują, że miód manuka może działać również antynowotworowo. Przeprowadzono badanie, w którym dodawano rodzaj MGO 100+ do hodowli tkankowych takich nowotworów jak czerniak mysi, rak okrężnicy i ludzki rak gruczołu piersiowego. We wszystkich przypadkach zaobserwowano zahamowanie rozwoju komórek nowotworowych (M. Fernandez-Cabezudo i wsp. 2013). Należy podkreślić, że wyników badań odnoszących się do modelu zwierzęcego nie można bezpośrednio przełożyć na organizm ludzki, dlatego konieczne jest przeprowadzenie dalszych analiz w tym zakresie.
Leczenie zmian skórnych
Ze względu na wymienione właściwości przeciwbakteryjne i przeciwutleniające miód manuka z powodzeniem wykorzystywany jest do leczenia ran, owrzodzeń, zmian trądzikowych, egzemy, łuszczycy, a także oparzeń. Może być stosowany w leczeniu chorób błon śluzowych i skóry zarówno w stanie naturalnym, jak i w formie preparatów, takich jak plastry, pasty, żele czy krople (B. Kędzia, E. Hołderna-Kędzia 2017). Jego zastosowanie pozwala na utworzenie się wilgotnego, sprzyjającego gojeniu środowiska. Jednocześnie hamowany jest rozwój bakterii, które mogłyby zakłócić ten proces. Korzystny wpływ ma także niskie pH miodu oraz wysokie stężenie cukru (M. Czajkowski i wsp. 2017).
Oprócz działania antybakteryjnego miód manuka wykazuje właściwości immunostymulujące i przeciwzapalne, dodatkowo przyspiesza usuwanie martwych komórek oraz ogranicza formującą się bliznę, wspiera także odpływ chłonki z okolicy rany. Dzięki tym właściwościom znalazł zastosowanie w dermatologii i kosmetologii – stosowany jest zarówno w celach leczniczych, jak i pielęgnacyjnych (A. Kaźmierczak, D. Wcisło-Dziadecka 2017).
Wpływ na płytkę nazębną i dziąsła
Spożywanie dużej ilości węglowodanów prostych przyczynia się do powstawania płytki nazębnej, a co za tym idzie – rozwoju próchnicy i chorób przyzębia. Analiza składu miodu manuka mogłaby sugerować jego negatywny wpływ na zdrowie zębów. Przeprowadzono jednak badanie, w którym wykazano, że żucie miodu lub spożywanie go w płynnej formie powoduje znaczne zmniejszenie płytki nazębnej i krwawienia dziąseł. W badaniu tym wzięło udział 30 osób, a efekty zaobserwowano po 21 dniach. Naukowcy sugerują, że takie działanie wynika głównie z właściwości antybakteryjnych i w związku z tym wyroby z miodem manuka mogą być pomocne w leczeniu zapalenia dziąseł i chorób przyzębia (H.K.P. English, A.R.C. Pack, P.C. Molan 2004).
4. Zastosowanie miodu manuka
Ze względu na swoje cenne właściwości miód manuka może zapobiegać rozwojowi wielu schorzeń i łagodzić liczne dolegliwości. Ponadto wzmacnia odporność i wpływa na prawidłową pracę serca. Stosuje się go leczniczo w chorobach:
– układu pokarmowego (zgaga, refluks, wrzody żołądka i dwunastnicy, zespół jelita drażliwego, infekcje bakteryjne, wrzodziejące zapalenie okrężnicy, zapalenie jelita grubego),
– układu oddechowego (angina, zapalenie zatok, katar, infekcje nosa i gardła, zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc, mukowiscydoza),
– skóry (trądzik, egzema, łuszczyca, zmiany zapalne, owrzodzenia, trudno gojące się rany, odleżyny, opryszczka, półpasiec).
5. Dawkowanie i sposób użycia
Rekomendowane spożycie miodu manuka to 2–3 łyżeczki dziennie. Zaleca się przyjmowanie go na czczo. Miód można rozpuścić w wodzie, jednak należy zwrócić uwagę na temperaturę. Nie powinna ona przekroczyć 40°C, ponieważ powyżej tej wartości miód traci część swoich cennych właściwości.
W przypadku zastosowania zewnętrznego, aby przyspieszyć gojenie się ran, produkt należy nałożyć na leczone miejsce, zaleca się także przykrycie go opatrunkiem (M. Czajkowski i wsp. 2017). W kuracji przeciwtrądzikowej miód manuka stosuje się w formie maseczki lub nanosi punktowo na skórę twarzy.
6. Podsumowanie
Miód manuka jest bezpieczny dla większości dorosłych, trzeba jednak pamiętać, że może wywołać reakcje alergiczne, dlatego należy zachować ostrożność podczas wprowadzania go do diety. Osoby uczulone na produkty pszczele powinny go unikać. Przeciwwskazaniem jest również cukrzyca – miód może powodować znaczny wzrost poziomu cukru we krwi. Nie zaleca się także podawania go dzieciom poniżej 1. r.ż. Przed zakupem miodu manuka warto sprawdzić certyfikat, aby mieć pewność, że jest to oryginalny produkt pochodzący z Nowej Zelandii, spełniający wymagane kryteria.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Atrott J., Henle T., Methylglyoxal in Manuka Honey – Correlation with Antibacterial Properties, „Czech Journal of Food Sciences” 2009, 27, 163–165.
Carter D.A. et al., Therapeutic Manuka Honey: No Longer So Alternative, „Frontiers in Microbiology” 2016, 7, epub.
Cooper R.A. et al., Absence of bacterial resistance to medical-grade manuka honey, „European Journal of Clinical Microbiology & Infectious Diseases” 2010, 29(10), 1237–1241.
Czajkowski M. et al., Miód Manuka i jego zastosowanie w medycynie, „Farmacja Współczesna” 2017, 10, 36–41.
English H.K.P, Pack A.R.C., Molan P.C., The effects of manuka honey on plaque and gingivitis: a pilot study, „Journal of the International Academy of Periodontology” 2004, 6(2), 63–67.
Fazli M. et al., Nonrandom Distribution of Pseudomonas aeruginosa and Staphylococcus aureus in Chronic Wounds, „Journal of Clinical Microbiology” 2009, 47(12), 4084–4089.
Fernandez-Cabezudo M.J. et al., Intravenous Administration of Manuka Honey Inhibits Tumor Growth and Improves Host Survival When Used in Combination with Chemotherapy in a Melanoma Mouse Model, „PLoS ONE” 2013, 8(2), epub.
Kaźmierczak A., Wcisło-Dziadecka D., Miód manuka – charakterystyka i zastosowanie w terapiach naturalnych, „Kosmetologia Estetyczna” 2017, 5(6), 471–474.
Kędzia B., Hołderna-Kędzia E., Nowe możliwości wykorzystania miodu manuka do leczenia chorób skóry i błon śluzowych, „Postępy Fitoterapii” 2017, 18(2), 119–125.
Kędzia B., Hołderna-Kędzia E., Perspektywy wykorzystania miodu manuka w leczeniu chorób wewnętrznych, „Postępy Fitoterapii” 2016, 17(1), 55–58.
Müller P. et al., Synergism between Medihoney and Rifampicin against Methicillin-Resistant Staphylococcus aureus (MRSA), „PLoS ONE” 2013, 8(2), epub.
Rosiak E., Jaworska D., Właściwości probiotyczne i prebiotyczne miodów pszczelich w aspekcie ich jakości i bezpieczeństwa zdrowotnego, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość” 2019, 3(120), 36–48.
Shahzad A., Cohrs R.J., In vitro antiviral activity of honey against varicella zoster virus (VZV): A translation medicine study for potential remedy for shingles, „Translational Biomedicine” 2012, 3(2), 2.
Watanabe K. et al., Anti-influenza Viral Effects of Honey In Vitro: Potent High Activity of Manuka Honey, „Archives of Medical Research” 2014, 45(5), 359–365.
Wilczyńska A., Skład chemiczny i właściwości antyoksydacyjne miodu manuka, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2013, 94(4), 873–875.
