Katar – przyczyny, rodzaje, przeciwdziałanie
Choć katar jest przeważnie kojarzony z przeziębieniem, może pojawić się także przy innych dolegliwościach. Przyjmuje różne formy, co, jak się okazuje, ma istotne znaczenie w diagnostyce. Co jest najczęstszą przyczyną kataru? Czy nieleczony katar prowadzi do powikłań? Jak sobie radzić z tym problemem?
SPIS TREŚCI:
1. Katar – co to jest
2. Przyczyny i rodzaje kataru
3. Czy kolor kataru ma znaczenie
4. Nieleczony katar – powikłania
5. Jak zwalczyć katar i zapobiegać jego rozwojowi
6. Czy wapń na katar jest skuteczny
Indywidualne plany
dietetyczne i treningowe już od 42 zł / mies.
1. Katar – co to jest
Katar stanowi częstą przypadłość w przebiegu różnych chorób. Nieżyt nosa, bo tak w medycynie fachowo określa się katar, jest zespołem objawów pojawiających się wskutek zmian zapalnych błon śluzowych przewodów nosowych. Symptomy kataru przeważnie różnią się w zależności od czynnika odpowiedzialnego za stan zapalny.
Objawy kataru:
– pieczenie i świąd nosa,
– uczucie zatkanych uszu,
– utrudnione oddychanie,
– nagłe i niekontrolowane kichanie,
– zaburzony zapach, czasami też smak,
– obrzęk i podrażnienie błony śluzowej nosa,
– płynna wydzielina, która może wyciekać z nosa, ściekać po tylnej ścianie gardła lub zalegać w przewodach nosowych i zatokach. Wydzielina może mieć różną konsystencję i barwę.
2. Przyczyny i rodzaje kataru
Głównym kryterium podziału jest tak naprawdę przyczyna kataru. Najczęstszymi czynnikami prowadzącymi do pojawienia się nieżytu nosa są alergie oraz infekcje bakteryjne i wirusowe.
Katar alergiczny
Jest często określany także jako katar sienny lub alergiczny nieżyt nosa. Jego pojawienie się jest rezultatem kontaktu organizmu z alergenem, który wyzwala odpowiedź ze strony układu odpornościowego. Charakterystyczne dla kataru alergicznego są barwa i konsystencja wydzieliny – katar alergika jest przeważnie bezbarwny i wodnisty. Śluz zwykle nie zalega w przewodach nosowych, ale może obficie wyciekać z nosa.
Katar wirusowy
Początkowo wydzielina ma bezbarwną i wodnistą formę, jednak nie na tyle jak w przypadku kataru siennego. Z czasem gęstnieje, staje się śluzowata, o mętnej barwie. Katar wirusowy często ma ropny charakter, co potwierdza żółty kolor wydzieliny.
Katar bakteryjny
Ten rodzaj kataru może mieć charakter pierwotnej infekcji bakteryjnej lub stanowić efekt wcześniejszego zakażenia wirusowego. Bakteryjny katar znacznie częściej od razu przyjmuje formę gęstej i ropnej wydzieliny, która ma charakterystyczną mętnozieloną barwę i nieprzyjemny zapach. Przy katarze bakteryjnym wydzielina często spływa po tylnej ścianie gardła, co potęguje ryzyko rozwoju jej stanu zapalnego.
Inne rodzaje kataru
Często można natrafić na wiele innych określeń związanych z katarem. Warto więc wyjaśnić, jak należy rozumieć niektóre terminy.
Katar zatokowy to tak naprawdę zapalenie zatok, które jest wynikiem powikłań nieleczonego nieżytu nosa. W tym przypadku wydzielina doprowadziła do zmian zapalnych zatok.
Katar ropny to po prostu gęsty i infekcyjny katar powstający wskutek infekcji bakteryjnej lub wirusowej. Jego obecność jest zwykle związana z szeregiem dodatkowych objawów, np. gorączki, tkliwości uciskowej w obszarze policzków i czoła – miejsca zmian zapalnych zatok, sporych trudności w oddychaniu.
Naczynioruchowy nieżyt nosa jest z kolei wynikiem przesadnej reakcji naczyń krwionośnych w przewodach nosowych. Katar naczynioruchowy to przeważnie efekt nagłej zmiany temperatury, ciśnienia, pozycji ciała, oddziaływania mocnego zapachu lub zbyt suchego powietrza. Może być mylony z alergią.
3. Czy kolor kataru ma znaczenie
Barwa kataru różni się w zależności od czynnika wywołującego nieżyt nosa, dlatego też na podstawie koloru wydzieliny można znacznie łatwiej ocenić jego przyczynę. Żółta o zielonkawym zabarwieniu jest prawdopodobnie rezultatem infekcji wywołanej przez chorobotwórcze bakterie lub wirusy. Natomiast bezbarwna i mocno rozwodniona wydzielina to przeważnie wynik alergii, np. na roztocza kurzu domowego, pyłki roślinne, sierść zwierząt, zarodniki grzybów.
4. Nieleczony katar – powikłania
Nie należy lekceważyć kataru. Każda forma nieżytu nosa stanowi informację, że organizm boryka się z jakimś problemem. Co gorsza, nieleczony katar może doprowadzić do szeregu powikłań, najczęściej dochodzi do powstania zmian zapalnych. Stan zapalny może obejmować zarówno zatoki, oskrzela i oskrzeliki, jak i tchawicę, gardło, płuca, a nawet oczodoły. Co gorsza, długo nieleczony katar może spowodować rozwój polipów, których obecność może poważnie utrudniać oddychanie, m.in. ograniczać drożność przewodów oddechowych lub potęgować ryzyko ataków duszności.
5. Jak zwalczyć katar i zapobiec jego rozwojowi
Leczenie kataru ma w głównej mierze charakter przyczynowy, dlatego dobór leków jest uzależniony od czynnika wywołującego nieżyt nosa.
– W przypadku uczulenia stosuje się preparaty antyalergiczne.
– Jeżeli katar ma podłoże bakteryjne, wykorzystuje się antybiotyki.
– Leki antywirusowe są, rzecz jasna, używane przy zakażeniu wywołanym wirusami.
– Do leczenia kataru wykorzystuje się także różne środki farmakologiczne, które mają za zadanie doprowadzić do zmniejszenia produkcji i uwalniania wydzieliny oddechowej.
Działanie preparatów przyczynia się do ograniczenia zmian zapalnych w obrębie zatok przynosowych i błony śluzowej nosa. Ponadto leki na katar mogą wspomagać np. rozrzedzenie zalegającej gęstej wydzieliny, wspomóc udrożnienie przewodów nosowych oraz zmniejszyć uciążliwy świąd i kichanie. Tego typu preparaty mogą zawierać m.in. glikokortykosteroidy, ksylometazolinę bądź pseudoefedrynę.
Innym sposobem na walkę z katarem są irygacje. Do płukania zatok irygatorem można wykorzystać roztwór wody i soli morskiej (tzw. woda morska). Ponadto w preparatach do irygacji można też znaleźć kwas hialuronowy, który ma na celu poprawę nawilżenia przewodów nosowych.
6. Czy wapń na katar jest skuteczny
Preparaty z wapniem są często rekomendowane w przypadku problemów alergicznych, np. świądu lub wysypek skórnych uwarunkowanych alergiami kontaktowymi. Niemniej jednak wapń nie sprawdzi się w ograniczeniu symptomów związanych z katarem siennym. Choć może zmniejszać przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych i tym samym wspomóc ograniczenie zmian zapalnych, to w przypadku alergicznego nieżytu nosa preparaty z wapniem niestety nie przyniosą oczekiwanych rezultatów i ich stosowanie nie ma raczej większego sensu.
7. Domowe sposoby na katar
Jednym z najprostszych i zarazem bezpiecznych sposobów na pozbycie się kataru są inhalacje, niezwykle pomocne w poprawie drożności dróg oddechowych. Dobrym dodatkiem do inhalacji są olejki eteryczne, które zawierają różne składniki, np. zwalczające drobnoustroje. Olejki zapachowe rekomendowane w przypadku kataru to te zwierające m.in. cytrusy, eukaliptus, rozmaryn, tymianek, sosnę.
Inne i równie pomocne sposoby na katar to:
– stosowanie ciepłych okładów na czoło,
– używanie nawilżacza powietrza,
– regularne wietrzenie pomieszczenia,
– częste prysznice i mycie rąk w celu pozbycia się alergenów,
– picie herbat i naparów z ziół polecanych przy przeziębieniu, np. liście malin, kwiatostan lipy, kwiaty czarnego bzu,
– spożywanie produktów wspierających odporność i walkę z chorobotwórczymi ustrojami, np. czosnek, olej z czarnuszki, owoce o dużej zawartości witaminy C.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Dzioba A., Zapalenie górnych dróg oddechowych – codzienny problem w praktyce lekarza rodzinnego, „Medycyna Rodzinna” 2002, 5, 154–160.
Chlebda-Sieragowska E. et al., Rola preparatów ziołowych w profilaktyce infekcji u sportowców, „Strzelectwo Sportowe” 2012, 9, 35–40.
Fornal R. et al., Nieżyt nosa – najważniejsze fenotypy i endotypy oraz zasady leczenia, „Alergia Astma Immunologia” 2015, 20(4), 242–252.
Jeżewska E. et al., Stany zapalne błony śluzowej nosa i gardła u dzieci i dorosłych – strategia leczenia, „Przewodnik Lekarza” 2006, 2(9), 12–25.
Leszczyńska M. et al., Zapalenie zatok przynosowych – diagnostyka i leczenie, „Przewodnik Lekarza” 2003, 9(57), 10–18.
Matysiak K. et al., Calcium preparations do not inhibit allergic reactions: a randomized controlled trials, „Polish Archives of Internal Medicine” 2017, 127(9), 582–588.
Matysiak K., Feleszko W., Aktualne spojrzenie na preparaty wapnia jako środki wspomagające leczenie przeziębienia i alergii, „Standardy Medyczne/Pediatria” 2017, 14, 594–598.
Samoliński B., Komorowski J., Terapia nieżytów nosa, „Przewodnik Lekarski” 2006, 8, 42–49.
Śliwińska-Kowalska M., Leczenie alergicznego i infekcyjnego nieżytu nosa i zatok przynosowych w świetle konsensusów międzynarodowych, „Otorynolaryngologia” 2016, 15(4), 145–151.
Twarduś K., Lis G., Alergiczny i niealergiczny nieżyt nosa u dzieci: porównanie objawów klinicznych i składu cytogramu nosa, „Alergia. Astma. Immunologia” 2010, 15(1), 42–50.
Wachnicka-Bąk A. et al., Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych, „Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2014, 10(1), 25–31.
Wawrzyniak A., Racjonalna terapia ostrych infekcji górnych dróg oddechowych, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2011, 5(5), 401–406.
Zielnik-Jurkiewicz B., Leczenie zapalenia zatok przynosowych u dzieci, „Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny” 2012, 1(2), 102–109.
