Hemoroidy – przyczyny, objawy i leczenie
Choroba hemoroidalna jest częstym problemem wśród osób aktywnych fizycznie. Ta przypadłość stanowi źródło sporego dyskomfortu, który może być przyczyną szeregu mniej lub bardziej poważnych dla zdrowia powikłań. Jak powstają hemoroidy? Jakie są ich objawy? W jaki sposób należy im przeciwdziałać?
SPIS TREŚCI:
2. Jakie są przyczyny hemoroidów
3. Hemoroidy – objawy i powikłania
4. Profilaktyka żylaków odbytnicy – jak zapobiegać hemoroidom
5. Leczenie hemoroidów – istotna rola fitoterapii
6. Gdy zioła to za mało, czyli co robić, gdy fitoterapia nie przynosi korzyści
Indywidualne plany
dietetyczne i treningowe już od 42 zł / mies.
1. Czym są hemoroidy
Mianem hemoroidów określa się zbytnio przekrwione i nadmiernie powiększone guzki krwawnicze, czyli niewielkie struktury naczyniowe (żylne) w obrębie odbytnicy, które odpowiadają za kontrolowanie jej szczelności. Dzięki guzkom krwawniczym organizm jest w stanie swobodnie nadzorować proces defekacji i oddawania gazów. Gdy odpływ krwi z guzków zostaje zaburzony, dochodzi do wzrostu rozmiaru naczyń żylnych, a to prowadzi do rozwoju choroby hemoroidalnej.
Hemoroidy można podzielić na dwa rodzaje:
– wewnętrzne – łagodna postać choroby, w której rozmiar i przekrwienie guzków nie są bardzo poważne, a struktury pozostają w obrębie odbytnicy;
– zewnętrzne – zaawansowana postać hemoroidów, guzki krwawnicze są wówczas powiększone do tego stopnia, że w trakcie oddawania stolca zostają wypchnięte na zewnątrz odbytnicy.
2. Jakie są przyczyny hemoroidów
Choć niejednokrotnie mówi się, że sport to zdrowie, to jednak duży wysiłek fizyczny stanowi jedną z najczęstszych przyczyn rozwoju choroby hemoroidalnej. Dyscypliny sportowe prowadzące do dużego zaangażowania mięśni brzucha (np. trójbój siłowy, crossfit, kulturystyka) skutkują zwiększonym ciśnieniem śródbrzusznym, co ma bezpośredni wpływ na naczynia żylne w obrębie odbytnicy. Intensywne parcie w trakcie podnoszenia ciężarów negatywnie oddziałuje na guzki krwawnicze. W konsekwencji dochodzi do ich przekrwienia i powiększenia, a to skutkuje powstawaniem hemoroidów. Identyczne efekty można zaobserwować np. przy intensywnej pracy fizycznej.
Nie można zapominać, że niski poziom aktywności i siedzący tryb życia również mogą spowodować pojawienie się hemoroidów. Niewielka ilość ruchu oznacza zaburzenie optymalnego przepływu krwi w strukturach naczyniowych, dodatkowo długotrwałe przebywanie w jednej pozycji skutkuje uciskiem. W tej sytuacji można spodziewać się upośledzonego odpływu krwi z guzków krwawniczych. Podobny mechanizm rozwoju hemoroidów można też zaobserwować w przypadku niektórych dyscyplin sportowych, takich jak wioślarstwo, kolarstwo czy jazda konna.
Hemoroidy to jednak nie tylko efekt aktywności fizycznej lub jej braku. Duże znaczenie ma także dieta. Nieprawidłowe odżywianie się to równie częsty problem rozwoju choroby hemoroidalnej. Warto zatem zwrócić uwagę na takie kwestie jak:
– zbyt mała ilość błonnika,
– niedostateczne nawodnienie,
– częste uwzględnianie w diecie produktów wysokoprzetworzonych,
– przesadne spożywanie produktów bogatych w tłuszcze.
Czynniki te skutkują nadmiernym zgęstnieniem i stwardnieniem masy kałowej, a to – jak wiadomo – prowadzi do zaparć. Problemy z defekacją mogą powodować drażnienie lub uszkodzenie guzków krwawniczych i tym samym rozwój choroby hemoroidalnej. To tłumaczy, dlaczego osoby z nadwagą i otyłością znacznie częściej borykają się z problemem żylaków odbytu.
Nieprawidłowości ze strony przewodu pokarmowego nie muszą jednak dotyczyć wyłączne złego odżywiania. Hemoroidy to częsty objaw współtowarzyszący niektórym chorobom, w których występują zaparcia lub biegunki, czy też ich następstwo, m.in. zespołu jelita drażliwego (IBS) oraz infekcyjnych zatruć pokarmowych. Co więcej, przewlekłe zaparcia mogą wynikać ze stosowania opioidowych leków przeciwbólowych, co dotyczy np. osób po przebytych operacjach chirurgicznych. Powiększenie guzków krwawniczych może być również efektem uszkodzenia lub nieprawidłowej pracy mięśni zwieraczy odbytu, np. u pacjentów neurologicznych z chorobami bądź trwałymi urazami rdzenia kręgowego.
Ostatni i równie kluczowy aspekt to higiena osobista. Hemoroidy mogą powstawać wskutek zbyt mocnego wycierania lub stosowania wyjątkowo szorstkiego papieru bądź ręczników. Warto wspomnieć o jakości bielizny – jeśli jest zbyt ciasna lub wykonana z syntetycznych materiałów, może prowadzić do naruszenia stanu skóry, co skutkuje m.in. jej odparzeniem lub uszkodzeniem. Należy też zaznaczyć, że zalegająca wilgoć, np. z powodu niedokładnego wycierania ciała po kąpieli lub gromadzącego się potu wskutek aktywności fizycznej, może sprzyjać rozwojowi chorobotwórczych patogenów. To z kolei może prowadzić do zmian dermalnych i stanów zapalnych, których konsekwencją może być choroba hemoroidalna.
3. Hemoroidy – objawy i powikłania
Nagromadzona w guzkach krwawniczych krew i ich powiększony rozmiar sprawiają spory dyskomfort. Hemoroidy wywołują uczucie uciążliwego świądu, a ten prowokuje do intensywnego drapania, co może powodować podrażnienie skóry odbytnicy i jej trwałe uszkodzenie. Charakterystycznym objawem jest nieustanne wrażenie nadmiernej wilgotności odbytu i krocza, a często obserwuje się też zawilgocenie bielizny. Chorobie hemoroidalnej towarzyszą dolegliwości bólowe, które w głównej mierze następują w momencie wypróżniania – w przypadku twardego stolca dochodzi do naruszenia struktury guzków krwawniczych, co prowadzi do krwawienia.
Warto jednak pamiętać, że krew w masie kałowej może świadczyć o poważniejszych problemach (np. chorobie nowotworowej jelita grubego czy infekcji przewodu pokarmowego), dlatego jej obecność jest sygnałem, aby udać się na wizytę do proktologa.
Nieleczona choroba hemoroidalna może mieć poważne skutki zdrowotne. Zaawansowana postać hemoroidów może doprowadzić m.in. do rozwoju ropni odbytu, problemów z nietrzymaniem stolca, miejscowych zmian zapalnych czy choroby zakrzepowej guzków krwawniczych.
4. Profilaktyka żylaków odbytnicy – jak zapobiegać hemoroidom
Jak wiadomo, lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego warto zawczasu zminimalizować ryzyko powstawania hemoroidów. Do profilaktyki choroby hemoroidalnej należą:
– dieta lekkostrawna i wysokobłonnikowa,
– zagwarantowanie optymalnego nawodnienia,
– zapobieganie zbyt długiemu przebywaniu w pozycji siedzącej,
– noszenie zwiewnej bielizny, która wykonana jest z hipoalergicznych tkanin,
– regularna aktywność fizyczna o odpowiednim poziomie intensywności, np. spacery, bieganie, nordic walking, pływanie,
– właściwa higiena okolic intymnych, m.in. dokładne wycieranie i suszenie, stosowanie kosmetyków pielęgnacyjnych (np. przeciwświądowych, łagodzących podrażnienia, nawilżających),
– unikanie zbyt długiego przesiadywania w toalecie – wyjście wyłącznie za potrzebą, zapobieganie zbyt mocnemu i wymuszonemu parciu na stolec.
5. Leczenie hemoroidów – istotna rola fitoterapii
Jednym z najczęściej rekomendowanych sposobów przeciwdziałania chorobie hemoroidalnej są kuracje ziołowe. Surowce fitoterapeutyczne stosowane w przypadku hemoroidów mają za zadanie redukować powstałe obrzęki, ograniczyć krwawienie z powiększonych guzków, a przede wszystkim wzmocnić szczelność naczyń żylnych i zmniejszyć poziom ich kruchości. Oprócz właściwości obkurczających zioła wykazują też działanie przeciwzapalne, ściągające i antyseptyczne. Zioła stosowane u osób z hemoroidami to:
– kora dębu,
– arnika górska,
– oczar wirginijski,
– ruszczyk kolczasty,
– kasztanowiec zwyczajny.
Powyższe zioła mogą być stosowane w formie pitnych naparów, ale znacznie częściej używane są do okładów, przemywania lub kąpieli nasiadowych (tzw. nasiadówki), które w bezpośredni sposób oddziałują na przekrwione i powiększone guzki krwawnicze. Zioła te są także częstym składnikiem maści i kremów proktologicznych dostępnych w aptekach.
Inną opcją są zioła i przyprawy, które wspomogą eliminację zaparć. W tym celu dobrym wyborem są rośliny o właściwościach wiatropędnych, stymulujących trawienie czy niwelujących nadmierne napięcie żołądka – m.in. herbaty z rumianku, owoce jałowca bądź koper włoski. Trzeba jednak zachować ostrożność w przypadku ziół o działaniu przeczyszczającym (np. sok z aloesu, liście senesu czy kora kruszyny). Choć wspomagają walkę z zaparciami, to jednak nieumiejętnie stosowane mogą doprowadzić do mniej lub bardziej intensywnej biegunki, co dodatkowo podrażni hemoroidy.
6. Gdy zioła to za mało, czyli co robić, gdy fitoterapia nie przynosi korzyści
Jeżeli powyższe sposoby nie dają pożądanych rezultatów, wówczas może okazać się, że niezbędne będzie chirurgiczne usuwanie hemoroidów. Zabiegi te są całkowicie bezbolesne oraz mało inwazyjne (np. skleroterapia, krioterapia czy metoda Barrona) i są rekomendowane głównie w przypadkach zewnętrznej choroby hemoroidalnej. Natomiast klasyczna chirurgia polegająca na wycięciu zmienionego guzka krwawniczego następuje wówczas, gdy hemoroidy są wyjątkowo duże i powodują niezwykle silne dolegliwości bólowe.
Bibliografia
Abascal K., Yarnell E., Botanical treatments for hemorrhoids, „Alternative & Complementary Therapies” 2005, 11(6), 285–289.
Bharat G., Hemorrhoids – A review, „Indian Journal of Pharmaceutics” 2014, 5(1), 37–42.
Bielecki K., Cabaj H., Hemorrhoidal disease, „Postępy Nauk Medycznych” 2000, 3, 35–39.
Ciesielski P. et al. Standardy leczenia choroby hemoroidalnej w Europie i Stanach Zjednoczonych, „Nowa Medycyna” 2021, 2, 6779.
Haemorrhoids in South-Western Nigeria, „Annals of Biological Research” 2010, 1(4), 1–15.
Jawień A., Jankowski M., Banaszkiewicz Z., Choroba guzków krwawniczych odbytu, „Przewodnik Lekarza” 2003, 6(10), 84–88.
Lohsiriwat V., Treatment of hemorrhoids: A coloproctologist’s view, „World Journal of Gastroenterology” 2015, 21(31), 9245–9252.
Soladoye M.O. et al., Ethnobotanical Survey of Plants Used in the Treatment of
Szczepkowski M., Co nowego w chorobie hemoroidalnej?, „Postępy Nauk Medycznych” 2006, 5, 207–215.
