Alergia na nikiel – wyzwania, objawy i metody leczenia
Alergia na nikiel staje się coraz powszechniejszym problemem zdrowotnym, który objawia się głównie reakcjami skórnymi, jak swędzenie, zaczerwienienie czy wysypki. Choć nikiel najczęściej kojarzony jest z biżuterią, znajduje się także w wielu produktach spożywczych, co sprawia, że osoby uczulone na ten pierwiastek muszą szczególnie dbać o to, co jedzą. Poniżej przedstawiamy listę produktów przeciwwskazanych, a także wskazówki, które pozwolą osobom cierpiącym na alergię na nikiel poprawić ich życia.
SPIS TREŚCI:
1. Alergia na nikiel – epidemiologia
3. Diagnostyka alergii na nikiel
5. Od czego zależy ilość niklu w żywności
7. Alergia na nikiel – praktyczne wskazówki
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Alergia na nikiel – epidemiologia
Alergia na nikiel dotyka ok. 10–20% populacji i szczególnie często występuje w krajach rozwiniętych, w których kontakt z tym pierwiastkiem jest częstszy. Zjawisko to jest bardziej rozpowszechnione wśród kobiet, częstość występowania alergii sięga u nich 15–20%, podczas gdy u mężczyzn wynosi zaledwie 1–5%. Choć rzadziej, alergia na nikiel może także występować u dzieci (E.M. Warshaw i wsp. 2019).
2. Objawy alergii na nikiel
Alergia na nikiel najczęściej objawia się reakcjami skórnymi, jednak może również powodować dolegliwości ogólnoustrojowe, zwłaszcza po spożyciu produktów zawierających większe ilości tego pierwiastka. Intensywność objawów zależy od wrażliwości danej osoby oraz ilości niklu, z którym miała kontakt.
Najczęstszym symptomem alergii jest wyprysk kontaktowy. Pojawia się on w miejscu bezpośredniego kontaktu z niklem, np. przy noszeniu biżuterii, zegarków, guzików lub innych metalowych elementów.
Objawy skórne obejmują:
– swędzenie,
– zaczerwienienie,
– wysypkę,
– pęcherzyki wypełnione płynem, które mogą pękać,
– łuszczenie i zgrubienie skóry w przewlekłych przypadkach.
Objawy alergii na nikiel po spożyciu produktów zawierających ten pierwiastek pojawiają się głównie u osób z ciężką postacią alergii. W takich przypadkach mogą wystąpić pokrzywka, swędzenie skóry, bóle brzucha, biegunki, bóle głowy oraz ogólne zmęczenie i osłabienie.
Warto jednak zaznaczyć, że u większości osób niewielka ilość niklu nie wywołuje żadnych objawów (M.G. Ahlström i wsp. 2019).
Osoby z dużą wrażliwością powinny szczególnie dbać o unikanie źródeł niklu w diecie i otoczeniu. Jeśli objawy stają się przewlekłe lub nasilają się, zaleca się konsultację z lekarzem, który pomoże zidentyfikować przyczynę reakcji i zaproponować odpowiednie leczenie.
3. Diagnostyka alergii na nikiel
Diagnostyka alergii na nikiel rozpoczyna się od dokładnego wywiadu lekarskiego, podczas którego zbierane są informacje na temat objawów oraz sytuacji, w których się pojawiają. Kluczowym elementem są testy płatkowe (naskórkowe) polegające na przyklejeniu do skóry plastrów nasączonych różnymi alergenami, w tym niklem, i obserwacji reakcji po ok. 48 godzinach. Pojawienie się zaczerwienienia, obrzęku lub innych zmian skórnych w miejscu kontaktu z niklem zwykle potwierdza alergię (M.G. Ahlström i wsp. 2017).
4. Źródła niklu
Nikiel jest pierwiastkiem szeroko rozpowszechnionym zarówno w środowisku naturalnym, jak i w wielu produktach codziennego użytku. Występuje w biżuterii, elementach odzieży (guziki, zamki błyskawiczne, sprzączki), monetach, kluczach oraz urządzeniach elektronicznych, takich jak smartfony i laptopy. Akcesoria kuchenne wykonane ze stali nierdzewnej, jak garnki i sztućce, również mogą przyczyniać się do ekspozycji na ten pierwiastek.
Nikiel znajduje się także w środowisku naturalnym – jego śladowe ilości mogą być obecne w wodzie pitnej, szczególnie w rejonach z glebami bogatymi w ten pierwiastek lub w miejscach, w których występują rury niklowane. Może również być obecny w kosmetykach, takich jak cienie do powiek czy lakiery do paznokci, a także w niektórych środkach czyszczących i detergentach.
Jeśli chodzi o żywność, nikiel występuje przede wszystkim w produktach roślinnych, a największą skłonność do jego kumulowania wykazują nasiona roślin strączkowych, orzechy, pestki, produkty pełnoziarniste oraz niektóre warzywa liściaste. W mniejszej ilości obecny jest on również w owocach, kawie, herbacie, kakao, a także w produktach przetworzonych, np. w konserwach (G. Genchi i wsp. 2020).
5. Od czego zależy ilość niklu w żywności
Oprócz naturalnej zawartości w produktach spożywczych ilość niklu zależy również od kilku innych czynników związanych zarówno z naturalnym występowaniem tego pierwiastka, jak i procesami, którym poddawana jest żywność.
Skład gleby i środowiska
Rośliny pochłaniają nikiel z gleby, w której rosną. W regionach, gdzie podłoże jest szczególnie bogate w ten pierwiastek, np. w pobliżu miejsc wydobycia, jego stężenie w uprawach może być wyższe. Dodatkowo woda wykorzystywana do nawadniania oraz zanieczyszczenia środowiskowe, takie jak emisje przemysłowe, również mogą wpływać na poziom tego pierwiastka w roślinach (G. Tóth i wsp. 2016).
Procesy przetwarzania żywności
Obróbka przemysłowa, w tym używanie niklowanych maszyn lub naczyń wykonanych ze stali nierdzewnej z domieszką niklu, może zwiększać jego zawartość w gotowych produktach spożywczych. Dotyczy to m.in. konserw, wyrobów cukierniczych czy napojów takich jak kawa czy herbata.
Przechowywanie i pakowanie
Nikiel może przenikać do żywności podczas przechowywania w opakowaniach wykonanych z materiałów zawierających ten pierwiastek, takich jak metalowe puszki czy pojemniki.
Obróbka termiczna i środowisko gotowania
Gotowanie w garnkach, patelniach lub innych naczyniach ze stali nierdzewnej z dodatkiem niklu może zwiększać jego zawartość w potrawach. Im dłużej jedzenie jest poddawane obróbce cieplnej w takich naczyniach, tym większe jest ryzyko przenikania niklu.
6. Leczenie alergii na nikiel
Kluczowe znaczenie w zarządzaniu alergią na nikiel ma profilaktyka polegająca na unikaniu ekspozycji na ten pierwiastek w życiu codziennym. Dotyczy to zarówno kontaktu z metalowymi przedmiotami, np. biżuterią czy naczyniami, jak i ograniczania spożycia produktów zawierających nikiel w przypadku objawów związanych z dietą.
W przypadku wystąpienia zmian skórnych, takich jak swędzenie, zaczerwienienie czy wysypka, stosuje się miejscowo maści kortykosteroidowe, które redukują stan zapalny, oraz preparaty przeciwhistaminowe, które łagodzą świąd. W cięższych przypadkach lekarz może zalecić doustne leki przeciwhistaminowe lub, rzadziej, krótkotrwałe stosowanie sterydów doustnych (M.G. Ahlström i wsp. 2019).
U osób z ciężką nadwrażliwością można rozważyć zastosowanie specjalistycznych terapii immunologicznych, jednak są one wciąż badane i nie stanowią rutynowej metody leczenia (C.T. Su i wsp. 2021). Regularne konsultacje z dermatologiem lub alergologiem są ważne, aby dostosować leczenie do nasilenia objawów i zmieniających się potrzeb pacjenta.
7. Alergia na nikiel – praktyczne wskazówki
Wybieraj odpowiednią biżuterię
Unikaj biżuterii zawierającej nikiel, zwłaszcza kolczyków, zegarków, pierścionków i bransoletek. Postaw na produkty hipoalergiczne lub wykonane ze stali chirurgicznej, złota 18-karatowego, srebra próby 925 czy platyny. Zamiast metalowych pasków zegarków wybieraj skórzane, materiałowe lub plastikowe.
Sprawdzaj odzież
Klamry, zamek w biustonoszu oraz metalowe guziki i zameczki często zawierają nikiel. Wymień je na plastikowe elementy lub pokryj metal przezroczystym lakierem do paznokci. Pamiętając o częstej reaplikacji.
Zakrywaj urządzenia elektroniczne
Telefony, laptopy czy tablety mogą zawierać nikiel. Używaj ochronnych etui, aby zmniejszyć kontakt z metalem.
Zamieniaj przedmioty codziennego użytku
W miarę możliwości wybieraj przedmioty takie jak klucze, maszynki do golenia czy garnki wykonane z materiałów, które nie zawierają niklu, np. z tytanu, plastiku czy stali nierdzewnej.
Ogranicz spożycie produktów spożywczych zawierających nikiel
Poza wcześniej wymienionymi produktami warto także ograniczyć spożycie mocnej kawy i herbaty, żywności przechowywanej w puszkach oraz starszych warzyw i owoców. Zamiast nich, sięgaj po jak najwięcej młodych, sezonowych produktów, które zawierają mniej niklu.
Zadbaj o higienę w kuchni
Dokładnie myj warzywa i owoce, aby usunąć z nich nikiel pochodzący z gleby.
Unikaj wody prosto z kranu
Woda z kranu może zawierać nikiel, dlatego lepiej sięgać po wodę przefiltrowaną lub przegotowaną.
Kontroluj poziom żelaza
Niski poziom żelaza może zwiększać wchłanianie niklu, dlatego warto regularnie badać jego poziom we krwi (V.C. Divya, B.S. Karthikeyan 2017).
Zmniejsz wchłanianie niklu
Włącz do diety składniki, które mogą ograniczać wchłanianie niklu, jak witamina C, pektyny, kwas cytrynowy czy taniny (np. w kawie i herbacie) (A.D. Sharma 2013).
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Ahlström M.G. et al., Nickel allergy and allergic contact dermatitis: A clinical review of immunology, epidemiology, exposure, and treatment, „Contact Dermatitis” 2019, 81(4), 227–241.
Ahlström M.G. et al., Prevalence of nickel allergy in Europe following the EU Nickel Directive - a review, „Contact Dermatitis” 2017, 77, 193–200.
Divya V.C., Karthikeyan B.S., Enhanced nickel sensitivity in iron deficiency anemia, „Indian Journal of Public Health” 2017, 61(3), 215.
Genchi G. et al., Nickel: Human Health and Environmental Toxicology, „International Journal of Environmental Research and Public Health” 2020, 17(3), 679.
Nickel in Foods: Data-Based Advice, rebelytics.ca/nickelinfoods.html (7.12.2024).
Sharma A.D., Low nickel diet in dermatology, „Indian Journal of Dermatology” 2013, 58(3), 240.
Su C.T. et al., Molecular Insights of Nickel Binding to Therapeutic Antibodies as a Possible New Antibody Superantigen, „Frontiers in Immunology” 2021, 12, 676048.
Tóth G. et al., Heavy metals in agricultural soils of the European Union with implications for food safety, „Environment International” 2016, 88, 299–309.
Warshaw E.M. et al., Epidemiology of nickel sensitivity: Retrospective cross-sectional analysis of North American Contact Dermatitis Group data 1994-2014, „Journal of the American Academy of Dermatology” 2019, 80(3), 701–713.
