Zmęczenie umysłowe a trening
Regularna aktywność fizyczna jest korzystna nie tylko dla zdrowia fizycznego, ale również psychicznego – pozytywnie wpływa na zdolności kognitywne, pamięć oraz samopoczucie. Niejednokrotnie treningi traktowane są jako jedna z metod służących do oderwania się od pracy czy nauki. Pozwalają zaczerpnąć świeżego powietrza, skupić się na czymś innym niż obowiązki, a także rozruszać ciało po długotrwałym siedzeniu. Skoro aktywność fizyczna może być sprawdzonym sposobem na odwrócenie uwagi od czynności wymagających skupienia i intensywnego myślenia, to czy zmęczenie umysłowe może wpłynąć w jakikolwiek sposób na trening? Czy intensywna praca umysłowa poprzedzająca jednostkę treningową może pogorszyć osiągane wyniki?
SPIS TREŚCI:
1. W jaki sposób aktywność fizyczna wpływa na zmęczenie umysłowe?
2. W jaki sposób zmęczenie umysłowe wpływa na aktywność fizyczną?
3. Podsumowanie
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. W jaki sposób aktywność fizyczna wpływa na zmęczenie umysłowe?
Dla wielu osób aktywność fizyczna jest skuteczną metodą na oderwanie się od życia codziennego. Regularne treningi dają możliwość chwilowego zapomnienia o pracy, szkole i pozostałych obowiązkach. Badania naukowe potwierdzają pozytywny wpływ ćwiczeń na pamięć, zdolność do przyswajania wiedzy oraz uczenia się nowych umiejętności, a także na ogólne samopoczucie (K. Dyrla-Mularczyk, W. Giemza-Urbanowicz 2019; B. Gieroba 2019).
Regularna aktywność fizyczna działa ochronnie na obszar związany z pamięcią oraz hamuje powstawanie deficytów w obszarze funkcji poznawczych. Udowadnia to badanie przeprowadzone na 138 osobach powyżej 50. r.ż. Przed przystąpieniem do eksperymentu każdy z uczestników zgłaszał problemy z pamięcią. Zaobserwowano, że wdrożenie regularnej aktywności fizycznej wpłynęło na poprawę funkcji poznawczych (N.T. Lautenschlager i wsp. 2008).
Metaanaliza przeprowadzona w 2011 r. wykazała, że treningi oddziałują na poprawę pamięci, koncentracji oraz szybkości przetwarzania informacji u osób zdrowych. Ponadto w grupie starszych badanych, którzy wykonywali ćwiczenia aerobowe, zauważono poprawę pamięci przestrzennej (J.E. Ahlskog i wsp. 2011).
Do równie ciekawych wniosków doszli polscy badacze, którzy w 2014 r. przeprowadzili eksperyment na osobach w średnim oraz podeszłym wieku. Zaobserwowano, że regularna aktywność fizyczna pozytywnie wpływa na pamięć wzrokową oraz roboczą. Ponadto w porównaniu z grupą nietrenującą osoby aktywne charakteryzowały się lepszą podzielnością uwagi (D. Łojko i wsp. 2014).
2. W jaki sposób zmęczenie umysłowe wpływa na aktywność fizyczną?
Niektórzy stawiają aktywność fizyczną na pierwszym miejscu – przede wszystkim są to profesjonalni sportowcy, zawodnicy różnych dyscyplin, a także sportowcy-amatorzy, którzy bardzo poważnie podchodzą do treningów i zawodów. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że istotne znaczenie w kwestii osiągniętych wyników ma skupienie na ćwiczeniach oraz cały aspekt mentalny. Zmęczenie umysłowe może mieć zatem istotny wpływ na przebieg jednostki treningowej.
W 2020 r. przeprowadzono badanie na 9 aktywnych fizycznie mężczyznach. Praca miała na celu określenie, w jaki sposób zmęczenie umysłowe oddziałuje na objętość treningową oraz ocenę odczuwalnego wysiłku. Przed przystąpieniem do testu wysiłkowego uczestnicy badania przez 30 minut oglądali film dokumentalny lub wykonywali test Stroopa (nazywany również Testem Kolorów i Słów – badani otrzymują kartki z nazwami barw, a każda nazwa napisana jest innym kolorem; test ten umożliwia zmierzenie poziomu zakłóceń generowanych przez automatyzmy w wykonywaniu zadania). Wykazano, że objętość treningowa badanych po zrealizowaniu testu Stroopa była niższa niż po oglądaniu filmu, wykonali oni również mniej powtórzeń (V.S. de Queiros i wsp. 2021).
Osoby aktywne fizycznie oraz zawodowi sportowcy raczej nie podejmują tego rodzaju testów przed jednostką treningową, jednak zmęczenie umysłowe może być powodowane przez wiele różnych czynników. W jednym z badań wykazano, że korzystanie z mediów społecznościowych 30 minut przed treningiem powoduje wzrost subiektywnego zmęczenia umysłowego (L.S. Fortes i wsp. 2022). Na siłowni często można spotkać osoby, które podczas ćwiczeń korzystają z telefonu – przeglądają Facebook czy Instagram. Nie zdają sobie sprawy z tego, że może to negatywnie wpłynąć na osiągane wyniki.
W innej pracy badano oddziaływanie zmęczenia psychicznego wynikającego z korzystania z mediów społecznościowych na objętość treningową. W badaniu wzięło udział 16 dorosłych osób trenujących rekreacyjnie. Ich zadaniem było wykonanie przysiadów z wykorzystaniem maszyny Smitha (80% 15RM do niepowodzenia). Część badanych przez 30 minut korzystała z mediów społecznościowych, reszta oglądała film dokumentalny. Wykazano, że po wykonanej próbie wysiłkowej grupa pierwsza charakteryzowała się wyższym poziomem zmęczenia oraz osiągnęła niższą objętość treningową niż grupa oglądająca film dokumentalny (P. Gantois i wsp. 2021).
Aktualny stan wiedzy sugeruje, że częste korzystanie z mediów społecznościowych może przyczynić się do zmęczenia umysłowego, a co za tym idzie – powodować pogorszenie wyników uzyskiwanych podczas treningów. Oczywiście nie oznacza to, że należy zupełnie zrezygnować z technologii oraz mediów społecznościowych, warto jednak ograniczyć ilość czasu spędzanego w Internecie, zwłaszcza w okresie okołotreningowym. Nie bez znaczenia jest też zmęczenie umysłowe wywołane zadaniami wykonywanymi w pracy czy szkole – one również mogą wpływać na osiągane rezultaty.
3. Podsumowanie
Amatorzy kwestię zmęczenia umysłowego i jego oddziaływania na wyniki treningowe powinni raczej traktować jako formę ciekawostki. Z kolei dla zawodowców, dla których każda metoda polepszenia wyników w sporcie jest bardzo istotna, informacje te mogą być niezwykle przydatne. Warto mieć na uwadze, że 1–2 godziny przerwy pomiędzy intensywną pracą umysłową a treningiem powinny zniwelować negatywny wpływ zmęczenia na osiągane rezultaty podczas jednostki treningowej.
A co, jeżeli bardzo zależy nam na wynikach, ale na realizację treningu możemy pozwolić sobie wyłącznie w przerwie w pracy bądź bezpośrednio po jej zakończeniu? Jest jedna metoda, która może przyczynić się do zmniejszenia zmęczenia umysłowego oraz poprawy osiąganych rezultatów. W takim przypadku należy przyjąć porcję kofeiny – wypicie kawy przed aktywnością może pozytywnie wpłynąć na wyniki treningowe.
Bibliografia
Ahlskog J.E. et al., Physical Exercise as a Preventive or Disease-Modifying Treatment of Dementia and Brain Aging, „Mayo Clinic Proceedings” 2011, 86(9), 876–884.
de Queiros V.S. et al., Mental Fatigue Reduces Training Volume in Resistance Exercise: A Cross-Over and Randomized Study, „Perceptual and Motor Skills” 2021, 128(1), 409–423.
Dyrla-Mularczyk K., Giemza-Urbanowicz W., Wpływ aktywności fizycznej na funkcjonowanie układu nerwowego i procesy poznawcze–przegląd badań, „Neuropsychiatria i Neuropsychologia” 2019, 14(3–4), 84–91.
Fortes L.S. et al., Effects of social media on smartphone use before and during velocity-based resistance exercise on cognitive interference control and physiological measures in trained adults, „Applied Neuropsychology: Adult” 2022, 29(5), 1188–1197.
Gantois P. et al., Mental Fatigue From Smartphone Use Reduces Volume-Load in Resistance Training: A Randomized, Single-Blinded Cross-Over Study, „Perceptual and Motor Skills” 2021, 128(4), 1640–1659.
Gieroba B., Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie psychiczne i funkcje poznawcze, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2019, 25(3), 153–161.
Lautenschlager N.T. et al., Effect of Physical Activity on Cognitive Function in Older Adults at Risk for Alzheimer Disease: A Randomized Trial, „JAMA” 2008, 300(9) 1027–1037.
Łojko D. et al., Association of cognitive performance with the physical activity and body mass index in middle-aged and older rural inhabitants, „European Review for Medical and Pharmacological Sciences” 2014, 18(23), 3645–3652.
