Co znajdziemy w składzie przedtreningówki?
Suplementy przedtreningowe od samego początku istnienia budzą kontrowersje. Odżywki ukierunkowane na maksymalizację siły i wytrzymałości mięśniowej niejednokrotnie były brane pod lupę naukowców oraz organizacji antydopingowych w celu dokładnego sprawdzenia ich prawdziwego działania. W niniejszym tekście postanowiliśmy przedstawić najczęściej wykorzystywane substancje w formułach przedtreningowych, a także przybliżyć ich działanie i korzyści, jakie płyną z ich stosowania. Zapraszamy do dalszej części artykułu.
SPIS TREŚCI:
1. Czym jest przedtreningówka?
2. Arginina
3. Agmatyna
4. Beta-alanina
5. Betaina
6. Cytrulina
7. Cholina
8. Glicyna
9. Johimbina
10. Kofeina
11. Kreatyna
12. Synefryna
13. Tauryna
14. Tyrozyna
15. Inne składniki przedtreningówek
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Czym jest przedtreningówka?
Mianem odżywki przedtreningowej czy też boostera treningowego określa się suplement diety, w którego składzie odnajdziemy przynajmniej jeden związek chemiczny przyczyniający się do wyraźnej maksymalizacji efektów w trakcie ćwiczeń. W większości przypadków odżywki typu „pre-workout” prowadzą do wzrostu ciśnienia krwi, przyśpieszenia pracy serca, wzrostu pobudliwości nerwowej i poprawy przepływu informacji pomiędzy neuronami czy ogólnej intensyfikacji tempa przemiany materii. Ogół tych reakcji przekłada się natomiast na efekty, które uzyskujemy w wyniku ich stosowania. Część preparatów prowadzi też do nasilenia syntezy tlenku azotu (NO) - gazu, który warunkuje efekt pompy mięśniowej i dodatkowo potęguje przyrost energii. Najczęstszymi skutkami stałej suplementacji preparatami przedtreningowymi są: wzrost sił i wytrzymałości treningowej, zmniejszenie uczucia zmęczenia, wydłużenie czasu treningu, maksymalizacja koncentracji i skupienia, a także znaczące ograniczenie efektów rozwoju domsów.
Odżywki przedtreningowe są polecane w głównej mierze osobom uprawiającym trening siłowy, których aktualnym celem jest budowanie siły czy rozwój dotychczas posiadanej masy mięśniowej. Sesje takowych osób wymagają używania dużego obciążenia i stosunkowo często opierają się na stałej progresji ciężaru w kolejnych aktywnościach. W tym celu warto sięgnąć po boostery treningowe, gdyż ich stosowanie pozwoli na systematyczne zwiększanie zakładanego balastu, co przełoży się na wzrost efektywności przeprowadzonych ćwiczeń.
Należy jednak pamiętać, że suplementy przedtreningowe trzeba stosować z umiarem i zgodnie z zamieszczonymi na opakowaniu zaleceniami producenta. Niejednokrotnie przekroczenie bezpiecznej dawki może doprowadzić do nadmiernego pobudzenia, skutkiem czego może być dezorientacja, utrudnione skupienie, a nawet utrudniona możliwość wykonania zaplanowanego treningu. Warto też wiedzieć, że ta grupa odżywek nie jest przeznaczona dla wszystkich. Osoby borykające się z problemami układu krążenia, nadciśnieniem, problemami żołądkowymi i psychicznymi powinny zrezygnować z ich stosowania. Zaawansowane formuły przedtreningowe są zazwyczaj przeznaczone dla doświadczonych ćwiczących i w żadnym wypadku nie należy ich wdrażać u osób początkujących. Dlatego też ważne jest, by zawsze sprawdzać skład preparatu, zanim dokonamy jego zakupu.
W dalszych akapitach przedstawiamy najczęściej stosowane składniki w odżywkach przedtreningowych. Pokrótce przedstawiliśmy ich działanie oraz udział we właściwościach preparatów „pre-workout”. Dokładniej o samych suplementach możecie przeczytać w pozostałych artykułach na naszym serwisie. Na sam koniec poświęciliśmy też kilka słów nieco mniej znanym, a nawet zakazanym substancjom przedtreningowym, które również można napotkać na polskim rynku suplementów diety.
2. Arginina
Arginina to jeden z głównych boosterów tlenku azotu, który pod kątem chemicznym jest zaliczany do grona endogennych aminokwasów. Niestety produkcja tej substancji w ludzkim organizmie jest ograniczona i w celu uzyskania pożądanego efektu niezbędna jest dodatkowa suplementacja. Odżywki przedtreningowe wykorzystują w swoim składzie dwie główne formy argininy: wolną (L-argininę) oraz alfaketoglutaran (AAKG).
Jeżeli chodzi o działanie, to przede wszystkim opiera się na wspomnianym nasileniu produkcji NO. Zwiększenie ilości tlenku azotu w krwiobiegu skutkuje zwiększonym transportem niezbędnych metabolitów, co z kolei warunkuje znacznie szybszy przyrost masy mięśniowej. Oprócz tego arginina wpływa na rozwój tkanki mięśniowej poprzez udział w procesie syntezy białek, a także innych związków chemicznych, jak np. agmatyna czy cytrulina. Dodatkowo suplementy wykorzystujące argininę w mniejszym stopniu przyczyniają się do wzrostu powysiłkowej regeneracji, usprawnienia detoksykacji organizmu czy poprawy sprawności seksualnej i erekcji.
Suplementacja argininą powinna obejmować dawki wynoszące od 3 do 8 g preparatu w ciągu dnia. Najlepsze efekty uzyskuje poprzez stosowanie tego związku w porze okołotreningowej. Mniejsze dawki, ukierunkowane na poprawę jakości snu, należy stosować do około 60 minut przed planowanym snem.
3. Agmatyna
Mianem agmatyny określa się związek chemiczny będący jednocześnie produktem licznych przemian, których głównym składnikiem jest wcześniej opisana arginina. Wobec tego podobnie jak swój substrat, główne działanie opiera przede wszystkim o wzrost produkcji tlenku azotu. Jednocześnie agmatyna działa też hamująco w przypadku, gdy stężenie NO w naszej krwi przekracza normatywny poziom.
To jednak nie koniec właściwości, jakie można uzyskać z suplementacji agmatyną. Ten metabolit pozwala też na znaczną poprawę ukrwienia układu mięśniowego, funkcjonowania mechanizmów regeneracyjnych po zakończonym treningu i wzmocnienie pracy systemu nerwowego. Szczególnie ważną cechą agmatyny jest ta ostatnia, która przekłada się na znaczne polepszenie przebiegu procesów poznawczych, usprawnienie pamięci i zapamiętywania, a także wyraźne ograniczenie dolegliwości bólowych pochodzenia neurogennego. Choć dawki nie zostały dokładnie określone ze względu na zbyt małą liczbę badań na temat tej substancji, agmatyna powinna być stosowana w porcji do 1 mg preparatu na dobę.
4. Beta-alanina
Beta-alanina, czy też kwas 3-aminopropionowy, jest substancją chemiczną zaliczaną do grupy aminokwasów. Choć działanie tego kwasu być może nie do końca przejawia się jako boostera treningowego, to niejednokrotnie można odnaleźć tę substancję w składzie preparatów przedtreningowych. Powodem jest pośredni udział w procesie rozwoju masy mięśniowej, co z kolei jest skutkiem tego, iż beta-alanina stanowi główny składnik do syntezy karnozyny.
Karnozyna jest dipeptydem, którego działanie opiera się na normalizacji pH układu mięśniowego. Dzięki utrzymywaniu właściwej równowagi kwasowo-zasadowej dochodzi do ograniczenia skutków potreningowego zmęczenia. Oprócz tego karnozyna oddziałuje na sam proces pracy mięśniowej. Odpowiednie stężenie tego dipeptydu warunkuje właściwe odżywianie naszych mięśni, co jednocześnie determinuje szybsze uzyskanie pożądanych efektów. Co więcej, prawidłowo zaopatrzona tkanka mięśniowa zyskuje większą odporność na wysiłek fizyczny oraz przejawia o wiele lepszą kurczliwość poszczególnych włókien.
Beta-alanina jest suplementem, który należy traktować jako wsparcie dla innych substancji przedtreningowych. Najczęściej można ją spotkać w połączeniu z argininą, betainą, kreatyną oraz tauryną. W kwestii dawkowania, dzienne porcje powinny wynosić od 3 do nawet 9 g preparatu. Najlepsze efekty uzyskuje się poprzez stosowanie w porze okołotreningowej.
5. Betaina
N,N,N-Trimetyloglicyna jest białkowym aminokwasem, który potocznie jest określany mianem betainy. Związek ten jest jednocześnie pochodną innego i niezwykle ważnego związku dla ludzkiego układu nerwowego, czyli glicyny. Do głównych i zarazem naturalnych źródeł tej substancji zalicza się buraki cukrowe. Oprócz tego betaina występuje w pszenicy, szpinaku i owocach morza ze szczególnym naciskiem na skorupiaki.
Choć działanie betainy opiera się przede wszystkim na nasileniu reakcji anabolicznych i blokowaniu szkodliwego katabolizmu mięśniowego, niekiedy można ją spotkać w składzie boosterów treningowych. Powodem jest bezpośredni udział N,N,N – Trimetyloglicyny w produkcji jednego z najważniejszych związków proenergetycznych. Mowa rzecz jasna o kreatynie, która stanowi fundament suplementacji w dyscyplinach siłowo-wytrzymałościowych. Udział ten polega na ułatwieniu połączenia przytoczonej już argininy z metyloglicyną. Efektem takowej syntezy jest uzyskanie glikocyjaminy, która na skutek dalszej metylacji dostarcza nam czystą kreatynę.
6. Cytrulina
Cytrulina to kolejny aminokwas, którego udział w ludzkiej fizjologii ma niebywale wielkie znaczenie. Przede wszystkim wraz z argininą i ornityną odpowiada za cykl mocznikowy, jeden z głównych mechanizmów detoksykacyjnych i oczyszczających ustrój ze zbędnych metabolitów wtórnych. Efektem działalności cyklu mocznikowego jest normalizacja pH, co jednocześnie przekłada się na sprawniejsze usuwanie oraz ograniczenie produkcji szkodliwego kwasu mlekowego.
Niemniej jednak cytrulina to kolejny prekursor procesu syntezy tlenku azotu. Wzrost produkcji NO powoduje uzyskanie efektu pompy mięśniowej, co rzutuje na rozwoju masy mięśniowej i sprawniejszym dożywieniu poszczególnych komórek. Jednocześnie cytrulina w połączeniu z ATP przyczynia się do normalizacji i regulacji mechanizmu skurczu mięśnia, a także pozwala na utrzymanie właściwego tempa przepływu krwi. Działania te stanowią dodatkowe wsparcie w regeneracji ustroju po intensywnym wysiłku fizycznym.
Suplementacja cytruliną powinna bazować na dawkach zawierających się w przedziale od 3 do 6 g preparatu w ciągu dnia. Przyjmuje się, że najbardziej efektywnym sposobem stosowania l-cytruliny jest zażywanie jej rano oraz bezpośrednio przed planowanym treningiem. Warto też dodać, że wraz z adaptacją organizmu na jej działanie, dawki mogą zostać zwiększone do nawet 10 g.
7. Cholina
Pod nazwą choliny znajduje się kation 2-hydroksyetylotrimetyloaminowy, który znany jest też jako witamina B4. Związek ten występuje przede wszystkim w naturalnych fosfolipidach typu lecytyny czy sfingomieliny, które są obecne w obrębie ludzkiego ustroju. Cholina ma niewyobrażalnie duży wpływ na stan i funkcjonalność układu nerwowego, gdzie przede wszystkim pełni funkcję ochronną i regulującą. Suplementacja witaminą B4 jest szczególnie ważna dla przyszłych matek, gdyż cholina w znacznym stopniu ogranicza rozwój wad wrodzonych systemu nerwowego, a także wspiera prawidłowe formowanie się rdzenia kręgowego i mózgowia noworodka czy warunkuje prawidłowy transport wartości odżywczych przez łożysko.
Niemniej jednak cholina ma też znaczenie dla sportowców. Systematyczna suplementacja tą witaminą pozwala na o wiele lepsze przewodnictwo bodźców pomiędzy neuronami, a także sprzyja powysiłkowej relaksacji nadmiernie napiętego układu nerwowego. Cholina wpływa też na procesy pamięci i zapamiętywania, logiczne myślenie, a przede wszystkim reguluje procesy skupienia i koncentracji. Niedobory witaminy B4 zwykle objawiają się silnymi bólami głowy, rozwojem stanów lękowych bądź dolegliwościami ze strony pracy serca. Przyjmuje się, że bezpieczne dawki dobowe choliny powinny wynosić około 550 mg.
8. Glicyna
Glicyna to aminokwas biogenny, co oznacza, że jest substancją niezbędną do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Pomimo braku typowego, promobilizującego działania na układ mięśniowy, glicyna stanowi niezwykle częsty składnik preparatów przedtreningowych. Powodem jest niezwykle silne oddziaływanie na funkcjonowanie systemu nerwowego.
Glicyna to związek zaliczany do grupy neurotransmiterów, substancji chemicznych, których praca opiera się na usprawnieniu przewodnictwa informacji nerwowej. Im sprawniejszy jest przekaz informacji, tym układ nerwowy działa w bardziej niezachwiany sposób. Stosowanie glicyny w znaczący sposób sprzyja poprawie zapamiętywania, wydłużeniu czasu trwania i polepszeniu jakości snu, a także działa relaksacyjnie w przypadku nadmiernego pobudzenia. Co więcej, wykazuje właściwości antyskurczowe. Dobowe dawki glicyny powinny wynosić od 1 do 3 g preparatu, większe porcje należy stosować w przypadku leczenia choroby zwyrodnieniowej.
9. Johimbina
Johimbina jest kolejnym roślinnym alkaloidem, który pojawia się w tym zestawieniu. Substancja pochodząca z kory johimbiny lekarskiej wykazuje niebywale silne działanie w procesie kształtowania sylwetki. Choć preparat jest wykorzystywany głównie w spalaczach tkanki tłuszczowej ze względu na mocną intensyfikację lipolizy, johimbina parokrotnie pojawia się jako jeden z głównych związków pobudzających w odżywkach przedtreningowych. Co więcej, silnie potęguje libido i wykorzystywana jest w przypadku terapii impotencji.
Stosowanie johimbiny jest przeznaczone przede wszystkim dla doświadczonych amatorów sportu. Nieprawidłowe stosowanie lub niedostosowanie działania preparatu do własnych możliwości skutkuje pojawieniem się licznych objawów niepożądanych. Za przykład może posłużyć bezsenność, wzrost ciśnienia krwi, kołatanie serca czy gwałtowne zmiany temperatury ciała. Nie ma dokładnie określonych dawek co do stosowania, ale najczęściej przyjmuje się że dzienna suplementacja nie powinna przekraczać 10 mg.
10. Kofeina
Kofeina jest jednym z najpowszechniejszych i zarazem najczęstszych składników suplementów przedtreningowych. Związek ten jest alkaloidem, który uzyskuje się na drodze ekstraktacji z wielu roślin: guarany, kawy czy yerba mate. Co natomiast determinuje wykorzystanie tej substancji w sportach siłowych? Kofeina ma niezwykle silne oddziaływanie na proces skurczu mięśnia na skutek zwiększonej wrażliwości na wapń. Efektem takiego mechanizmu jest zużycie mniejszej ilości impulsów nerwowych do przeprowadzenia skurczu, a to z kolei skutkuje mniejszym zmęczeniem podczas wykonywania ćwiczeń. Wpływ na kurczliwość mięśni jest także odczuwalny poprzez usprawnienie oddychania, co jest uwarunkowane wpływem na funkcjonalność przepony.
Kofeina to także skuteczny stymulant dla układu nerwowego, co również wiąże się z ograniczeniem uczucia powysiłkowego zmęczenia organizmu. Choć dokładny schemat działania w tej kwestii nie został jeszcze poznany, istnieją dowody na to, iż kofeina skutecznie pokonuje barierę krew-mózg. Dzięki temu układ mięśniowy jest o wiele bardziej wydajny, a to z kolei przekłada się na wykonywanie ćwiczeń z o wiele większą intensywnością. Co więcej, kofeina pozwala na poprawę wydolności tlenowej, jak i wytrzymałości układu mięśniowego. Niejednokrotnie podkreśla się też udział kofeiny w procesie odchudzania, co jest uwarunkowane ograniczeniem uczucia głodu i stymulacją organizmu do czerpania energii z zalegającej pod skórą tkanki tłuszczowej.
11. Kreatyna
O kreatynie zostało powiedziane już tak wiele, że w tym tekście skupimy się na jej podstawowych aspektach w kontekście przedtreningowej suplementacji. Przypomnijmy jednak, że kreatyna jest najlepiej przebadanym i poznanym związkiem, jaki jest stosowany w szeroko pojętym „sportowym wsparciu”. Związek ten ma charakter endogenny, co jednocześnie oznacza, że kreatyna jest samodzielnie produkowana w ludzkim organizmie. Niestety ilość ta jest zbyt mała, by uzyskać satysfakcjonujący efekty anaboliczny.
Działanie kreatyny można w skrócie określić jako „podstawowego producenta fizjologicznej energii”. Oznacza to, że stosowanie preparatów kreatynowych sprzyja intensyfikacji syntezy ATP – adenozynotrójfosforanu – będącego fundamentalną jednostką energetyczną. ATP jest wykorzystywane w ludzkim ustroju do wszystkich przemian biochemicznych, bez względu na swój charakter czy lokalizację. Można więc śmiało stwierdzić, że systematyczna suplementacja kreatyną prowadzi do realnego przyrostu energii, co jednocześnie powoduje znaczne usprawnienie osiągnięcia założonych celów.
Uniwersalność działania kreatyny została więc wykorzystana w suplementach przedtreningowych. Zwiększenie ilości produkowanej energii wraz z zastosowanymi substancjami promobilizującymi będzie skutkowało tym, że podczas treningów efektywność płynąca z wysiłku fizycznego osiągnie jeszcze większy poziom. Forma kreatyny nie ma tutaj aż tak wielkiego znaczenia - zarówno klasyczny monohydrat, jak i jabłczan czy chelat magnezowy będzie w takim samym stopniu nasilać produkcję ATP. Ewentualne różnice dotyczą szybkości przyswajania suplementu bądź jego rozpuszczalności.
Istnieje wiele szkół i poglądów na temat stosowania kreatyny, ale w większości przypadków przyjmuje się, iż najlepsze efekty przynosi stała suplementacja. Modele bazujące na fazach nasycenia i ładowania organizmu zostały wyparte na rzecz długotrwałego przyjmowania kreatyny, co jest całkowicie bezpieczne. W przypadku dawkowania zaleca się, by dobowa porcja kreatyny została obliczona na podstawie proporcji, gdzie 1 g preparatu przypada na każde 10 kg masy ciała.
12. Synefryna
Choć ekstrakt z gorzkiej odmiany pomarańczy jest częściej wykorzystywany w formułach termogenicznych, to równie często można spotkać się z tym dodatkiem w suplementach przedtreningowych. Synefryna jest organicznym alkaloidem, którego działanie opiera się na oddziaływaniu na współczulną część układu nerwowego. Podobnie jak efedryna, lecz w o wiele mniejszym stopniu, przyczynia się do zwiększenia pobudzenia i ogólnej ilości energii w trakcie ćwiczeń. To natomiast tłumaczy, dlaczego ten środek jest często polecany do zwalczania objawów chronicznego zmęczenia.
Synefryna jest suplementem o silnym i efektywnym działaniu, przez co jego stosowanie powinno przebiegać w sposób bezpieczny dla osób ćwiczących. Przyjmuje się, że w ciągu dnia powinno przyjmować się od 7 do 30 mg ekstraktu z gorzkiej pomarańczy, by uzyskać satysfakcjonujące rezultaty zarówno w procesie spalania tkanki tłuszczowej, jak i wzrostu energii treningowej.
13. Tauryna
Ten siarkowy aminokwas biogenny jest kojarzony przede wszystkim jako składnik napojów energetycznych. Tauryna jednak stanowi jeden z głównych punktów receptur ukierunkowanych na zwiększenie przedtreningowej mobilizacji, a także podstawowy składnik suplementów zaliczanych do grona boosterów wysiłkowych. Przede wszystkim tauryna jest głównym transporterem kreatyny do mięśni. Usprawnienie przepływu cząsteczek kreatyny powoduje nie tylko wzrost mocy do wykonywania ćwiczeń, ale dodatkowo warunkuje poprawę procesów relaksacji i odnowy zmęczonego organizmu. Suplementacja tauryną pozwala też uchronić tkankę mięśniową przed degradacją, która może wynikać z potreningowego katabolizmu.
To jednak nie koniec korzyści płynących ze stosowania tego siarkowego aminokwasu. Tauryna silnie oddziałuje na funkcjonalność systemu nerwowego, gdzie pełni funkcję neurotransmitera. Działalność tauryny można dobrze zaobserwować w procesie rozluźnienia mięśni i ograniczenia pobudliwości nerwowej, co jest uwarunkowane wiązaniem się z receptorami kwasu γ-aminomasłowego znanych potocznie jako GABA(A). Co więcej, tauryna w niezwykle sprawny sposób przeprowadza reakcje detoksykacyjne, co wpływa na metabolizm komórkowy i stanowi dodatkowy element nasilenia procesów regeneracyjnych.
Suplement ten najczęściej występuje w parze z argininą, beta-alaniną, cytruliną, kreatyną oraz witaminą B6. Dzienne dawkowanie tauryny jest dosyć umowne. Przyjmuje się, że porcje wynoszące 3 g preparatu są wystarczająco efektywne i bezpieczne w suplementacji treningowej. Poleca się jednak, by rozpocząć jej stosowanie od 1 czy 2 g, by organizm został odpowiednio przyzwyczajony do działania tego związku.
14. Tyrozyna
Nasze zestawienie najczęstszych składników suplementów przedtreningowych zamyka kolejny biogenny aminokwas. W tym przypadku mowa o tyrozynie, związku chemicznych będącym podstawowym substratem w procesie syntezy niezwykle ważnych neuroprzekaźników, jakimi są adrenalina, dopamina czy serotonina. Właściwość ta jednocześnie determinuje fakt, dlaczego tyrozyna jest wykorzystywana w boosterach treningowych.
Wpływ na proces produkcji trzech głównych neurotransmiterów przekłada się na funkcjonowanie ludzkiego ustroju oraz stan systemu nerwowego. Suplementacja tyrozyną w znaczący sposób łagodzi nadmierne przebodźcowanie, usuwa uczucie potreningowego zmęczenia i jednocześnie zwiększa wytrzymałość na długotrwały wysiłek fizyczny. Tyrozyna ponadto poprawia procesy koncentracji i skupienia, co jest dodatkowym wsparciem podczas treningów ukierunkowanych na zwiększenie siły czy rozbudowę dotychczasowej masy mięśniowej. Dodajmy do tego wzrost odporności na stres, a uzyskamy niezwykle silny preparat antykataboliczny.
Zazwyczaj polecane dawki tyrozyny wynoszą od 0,5 do 2 g preparatu w ciągu dnia. Niestety takie porcje uniemożliwiają osiągnięcie satysfakcjonującego efektu anabolicznego czy przedtreningowego. W związku z tym przyjmuje się, że na każdy kilogram masy ciała powinno przypadać od 100 do 150 mg substancji. Tyrozyna jest suplementem bezpiecznym, toksyczny charakter tego preparatu ujawnia się przy stosowaniu około 5 g na każdy kilogram masy ciała.
15. Inne składniki odżywek przedtreningowych
Powyżej wymienione substancje stanowią najczęstsze składniki preparatów przedtreningowych, ale to nie oznacza, że są jedynymi związkami chemicznymi występującymi w ich składzie. Przykładem takiego składnika może być norwalina, niebiałkowy aminokwas, który oprócz nasilenia produkcji tlenku azotu, wpływa na zjawisko waskularyzacji i potęguje działanie kreatyny. Co więcej, zapewnia też ochronę dla elementów cyklu mocznikowego, przez co warunkuje sprawne przeprowadzanie detoksykacji ustroju. Warto też wspomnieć o takich stymulantach jak citikolina, higenamina czy hordenina, które pomimo coraz częstszej obecności w formułach przedtreningowych są nadal traktowane jako innowacje i ich działanie wciąż nie zostało dokładnie poznane.
Niektóre składniki przedtreningówek, pomimo wielkiej skuteczności w procesie budowania siły czy rozwoju masy mięśniowej, zostały jednak wycofane lub zakazane do stosowania na terenie niektórych krajów. Przykładami takowych substancji są chociażby AMP (4-amino-2-metylopenten), DMAA (geranium) czy efedryna. Co okazało się powodem do ograniczenia dostępności takowych składników? Przede wszystkim zbyt silne działanie. Wymienione przykłady niejednokrotnie przyczyniały się do rozwoju szeregu niebezpiecznych objawów fizycznych (np. nadmierny wzrost ciśnienia krwi, przyśpieszenie oddechu, zaburzenia rytmu serca) oraz psychicznych (np. dezorientacja, zmiany nastroju, nadpobudliwość nerwowa, rozdrażnienie), które potocznie postrzegane są jako zagrażające życiu bądź zdrowiu.
