Ćwicz, by rozumieć i doświadczyć!
Zasada „ćwicz, by rozumieć i doświadczyć” jest jedną z najbardziej korzystnych zasad treningu. Zamiast być biernym obserwatorem, zamiast być trenowanym, możesz przyjąć postawę aktywnego zdobywania wiedzy
i doświadczenia. Stajesz się wtedy właścicielem systemu treningowego, który możesz zawsze zastosować ponownie.
SPIS TREŚCI:
2. Zasada łączenia teorii z praktyką
3. Doświadczenie i zasada naukowości
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Prawdziwy człowiek sukcesu to ten, który nie tylko korzysta z okazji, ale także tworzy okazje. Gdy chcesz opanować np. przysiad, możesz wykupić trening personalny lub przyjść na zajęcia CrossFit dla początkujących. Jeśli jesteś laikiem, cenne wskazówki na początku nauki będą ci bardzo potrzebne i będziesz miał trochę więcej pewności, że nie zrobisz sobie krzywdy.
Fachowy trening z instruktorem może ci dać bardzo ważne wstępne wyobrażenie prawidłowego ruchu, techniki. Jednak tylko naśladownictwo ruchu bez zrozumienia jego zastosowania, celowości, przebiegu, zasad, którymi się kieruje, na dłuższą metę nie przyniesie ci korzyści. Wyobraź sobie, że wracasz do treningów po przerwie. Coś pamiętasz z lekcji
z istruktorem, ale brak ci pewności i musisz chwycić znów kogoś za rękę, żeby cię poprowadził, pokazał, jak się robi przysiad. Bez świadomego
i aktywnego zaangażowania w ćwiczenia proces ten może się powtarzać bez końca, a ty ćwicząc coraz więcej, możesz utkwić w stadium niemowlaka wymagającego ciągłej opieki.
Zasada świadomości i aktywności określa stosunek ćwiczącego do treningu jako świadomy i czynny. Pomiędzy bodźcem a reakcją masz wolność wyboru. Możesz ćwiczyć jak robot, maszyna, odfajkować kolejny trening, wylać kolejne litry potu i być ciągle jedynie odtwórcą planów treningowych, techniki ćwiczeń. Możesz jednak dążyć do zrozumienia celu, sposobu wykonania, znaczenia i zastosowania ruchów i ćwiczeń, tworzyć i stawać się znawcą systemu ćwiczeń, który wykonujesz.
Taka postawa wydaje się bardziej opłacalna. Dobrze jest ciągle współpracować z dobrym trenerem, który pobudza cię i motywuje do pracy, służy wiedzą, którą możesz skonsumować – ale musisz wcześniej czy później osiągnąć samodzielność i wyznaczyć indywidualną drogę postępowania. Ćwicząc w sposób świadomy i aktywny, stajesz się właścicielem systemu treningowego, który będzie pracował na twoją korzyść, ilekroć się do niego odwołasz.
2. Zasada łączenia teorii z praktyką
Wiedzę i zrozumienie możesz nabywać od wykwalifikowanej kadry, na kursach i szkoleniach, z dobrych podręczników, filmów, płyt DVD, Internetu. To ważne, abyś nie musiał „odkrywać na nowo koła”, bazował i korzystał ze sprawdzającej się w praktyce wiedzy.
„Ten, kto zajmuje się praktyką bez teorii, jest jak żeglarz, który zdąża do lądu bez steru i kompasu i nigdy nie jest pewien, dokąd płynie” – mawiał Leonardo da Vinci. Maksyma ta trafnie nawiązuje do zasady łączenia teorii
z praktyką, która w nauczaniu i uczeniu się wszelkiego ruchu jest niezbędną.
3. Doświadczenie i zasada naukowości
Trochę inaczej rzecz ma się z doświadczeniem. Jest ono zawsze osobiste
i nie znajdziesz go w żadnej książce. Jedynym sposobem, aby je zdobyć, jest praktyka, ćwiczenie. Zdobywanie doświadczenia wiąże się z zasadą łączenia teorii z praktyką, gdyż informacje z niego płynące zazwyczaj dadzą się odnieść do już istniejącej teorii. Nierzadko jednak doświadczenie bywa źródłem nowych odkryć i postępu wiedzy.
Zdobywanie doświadczenia oparte jest na spostrzegawczości, zdolności myślenia, wysnuwania wniosków i sprawnego operowania zdobytymi wiadomościami. Procesy te składają się na dydaktyczną zasadę naukowości, którą wprowadzili w 1961 roku Jesiopow i Daniłow.
W nauczaniu i uczeniu się techniki np. wzorców ruchowych nie chodzi już tylko o to, aby wykonać prawidłowy ruch, ale także o to, aby przy okazji ćwiczący rozwijał swój umysł i mógł uchwycić istotne znaczenie zdobytej wiedzy.
Wiedzę nabywaną z różnych źródeł należy konfrontować z własną praktyką. Taka konfrontacja pozwoli ci lepiej ją zapamiętać. To, co czytamy, zapamiętujemy tylko w 10%, ale aż w 90% zapamiętujemy to, co mówimy
o tym, co robimy. Praktyka pozwoli ci sprawdzić wiedzę na sobie i będzie to nieocenionym i niedającym się w żaden sposób podrobić ani powielić doświadczeniem.
Stajesz się ekspertem od tego „co działa”, a „co nie działa”. Swoimi spostrzeżeniami możesz wymieniać się z trenerem. Twoja nowa postawa zmienia także relacje z nim. Współpracujesz z trenerem, wymieniasz poglądy, wspólnie udzielacie sobie rad. Nie przychodzisz na trening z pytaniem: „co dzisiaj będziemy robić?”. Wiesz dobrze, jakie są twoje cele, co chcesz i jak to osiągnąć. Trener służy ci pomocą, ale to ty jesteś „pierwszym psem w zaprzęgu”. Stała współpraca z trenerem jest źródłem pogłębiania się twojego doświadczenia.
Łączność teorii z praktyką i pogłębiającym się doświadczeniem wyraża się
w tym, że znając teorię, wiesz dużo więcej na temat tego, na co zwracać uwagę, jakich spostrzeżeń dokonywać. Dzięki temu możesz określić źródło kłopotu w wykonaniu wzorca ruchu, poprawić mobilność, kontrolę ruchu,
a może po prostu poziom uwagi, koncentracji. Twoim doświadczeniem staje się rozwiązywanie problemów, rośnie przy tym wiara w siebie i pewność. Mając to doświadczenie, kształtujesz w sobie przeświadczenie, że rozwiążesz problem kolejny i kolejny raz.
Ucząc się teorii, napotkasz na wiele uwag dotyczących prawidłowego lub nieprawidłowego wykonania ćwiczenia, ruchu, doboru środków itp. Większość tej wiedzy możesz sprawdzić, wykonując np. prawidłowy wzorzec ruchu i wykonując go z błędami – i zobaczyć, jaka jest różnica. Poznajesz wtedy charakterystyczne cechy prawidłowego ruchu, ale także dokonujesz rozróżnienia pomiędzy jednym działaniem a drugim. To doświadczenie pozwoli ci wychwycić błąd i natychmiast go skorygować, gdy będziesz miał sztangę o wadze 150 kg na plecach lub będziesz powtarzał dwusetny przysiad bez obciążenia.
Umiejętności rozróżniania pomiędzy ruchem prawidłowym a błędnym powinien towarzyszyć wzrost wrażliwości na niewielkie zmiany w ruchu, na subtelności – a te dają się zauważyć przy najmniejszym bodźcu. Gdy unosisz sztangę ważącą 150 kg, nie poczujesz różnicy, gdy usiądzie na niej mucha. Kiedy będziesz trzymał w ręku piórko, poczujesz wyraźną różnicę, gdy mucha zechce się na nim usadowić. Gdy chcesz sprawdzić, jakie sygnały świadczą o koślawieniu kolan podczas przysiadu, zrób go subtelnie, z ciężarem własnego ciała. Z obciążeniem możesz nabawić się kontuzji.
Doświadczanie różnic w bezpieczny sposób oznacza, że uczysz się ćwiczyć, zachowując swobodę uwagi skierowanej na to, co się dzieje w twoim ciele. W takim stanie masz jasny umysł, wyostrzone zmysły, kontrolowany oddech. Nabieranie doświadczenia powinno przebiegać najpierw w takich warunkach, a potem stopniowo w coraz trudniejszych. Gdy jesteś u progu maksymalnego wysiłku, nie ma już sposobu na przyspieszenie działania, zwiększenie jego siły czy ulepszenie ruchu, bo jesteś u granic swoich możliwości. Gdy wyciskasz maksymalny ciężar – oddech jest zatrzymany, żyły niemal wychodzą ze skóry, a zdolność obserwacji tego, co się z tobą dzieje – niewielka. Budując doświadczenie, należy korzystać z zasady stopniowania trudności ćwiczeń, budować dostępność coraz trudniejszych ćwiczeń wraz z postępującym doświadczeniem.
Zasada stopniowania trudności i dostępności sprzyja nabywaniu przez ciebie dobrego doświadczenia. Nie jest nim nadmierny wysiłek woli. Trud wymagany do zwiększania krok po kroku zdolności zapewnia wystarczające
i skuteczne ćwiczenie woli. Jeśli polegasz głównie na sile woli – rozwijasz zdolność wysilania się i przyzwyczajasz się do wkładania ogromnej siły tam, gdzie nie jest ona potrzebna. A przecież ten sam efekt można uzyskać mniejszym nakładem energii.
Gdy używasz za dużo siły, część z niej nie zostaje przekształcona w ruch, lecz nie znika tak po prostu. Rozprasza się i uszkadza stawy, mięśnie, inne partie ciała. Energia niezamieniona w ruch manifestuje się w systemie, powodując zmiany, które będą wymagały naprawy. Jeśli potrafimy coś robić dobrze, nie powinno nam to sprawiać trudności. Takie doświadczenie powinno być w treningu poszukiwane.
Ucząc się ruchu, chcemy go wykorzystać na zawodach, w walce, w życiu codziennym. Działania trudne do przeprowadzenia, do których człowiek musi się zmuszać, pokonywać wewnętrzny opór – nie stają się częścią dnia codziennego, zachowania na zawodach czy w walce. Stają się nimi tylko takie, które są łatwe, przyjemne i stały się nawykiem. Ważne jest, aby czerpiąc z teorii, praktyki, doświadczenia, czynić umiejętności łatwymi.
Zasada systematyczności i powtarzalności pozwoli uczynić ćwiczenia trudne – łatwymi. Wielokrotnie powtarzany prawidłowy wzorzec ruchowy staje się nawykiem. Pozycja tak ukształtowana przestaje być odbierana jako nienormalna i zostaje zaadaptowana we względnie trwały sposób w system ruchu ciała. Jeśli odkryłeś zły nawyk ruchu, jego zmiana nie nastąpi jedynie poprzez poleganie na doznaniach zmysłowych. Musisz włożyć pewien świadomy wysiłek mentalny, objętościową pracę treningową, dopóki nie wypracujesz nowego nawyku.
Dobrze jest nauczyć się słuchać instrukcji podczas wykonywania ćwiczenia
i dokonywać koniecznych korekt bez zatrzymywania samego ruchu. Niektórzy przestają myśleć, gdy coś robią lub zatrzymują się, żeby pomyśleć. Zaprawiony w bojach kierowca z łatwością wykonuje instrukcje, prowadząc samochód. Początkujący ma z tym trudności. Różnica tkwi w ich doświadczeniu i sile nawyku.
Gromadzenie własnego doświadczenia ma wyjątkowy charakter, bo wyjątkowy jest każdy człowiek. Obraz mięśni w korze mózgowej jest dla każdego człowieka inny. Inny ma osoba, która codziennie biega po kilkanaście kilometrów, a odmienny ta, która codziennie dźwiga ciężary. Obszar kory mózgowej reprezentujący trzeci palec dłoni będzie większy
u osoby, która nauczyła się grać na pianinie, niż u takiej, która owej umiejętności nie posiadła. Każda nabyta umiejętność, funkcja, nawyk zmieniają obraz mięśni w mózgu, a każda osoba nabywa niepowtarzalnych zdolności ruchowych, więc tym bardziej powinna dbać o wiedzę o sobie
i własne doświadczenie.
