Probiotyki w sporcie
Produkty żywnościowe powinny dostarczać konsumentom odpowiednią wartość odżywczą, charakteryzować się wysoką jakością, a przede wszystkim zapewniać bezpieczeństwo. Rozwój mikroflory w produktach spożywczych może oddziaływać na organizm człowieka dwojako, wspomagać go lub mu szkodzić. Bakterie szkodliwe dla człowieka mogą powodować zatrucia pokarmowe, wywołać biegunki, wymioty, bóle brzucha i przelewania. Pozytywny wpływ na organizm wykazują bakterie probiotyczne. Obecnie drobnoustroje probiotyczne wzbudzają coraz większe zainteresowanie we współczesnej medycynie, coraz szerzej opisywane jest spektrum ich zastosowania. Probiotyki stosowane są również w środowiskach sportowych.
SPIS TREŚCI:
2. Gdzie znajdziemy probiotyki?
3. Jak probiotyki wspomagają układ odpornościowy?
4. Wpływ probiotyków na układ pokarmowy
5. Praktyczne rady dotyczące stosowania suplementów probiotycznych
Indywidualne plany
dietetyczne i treningowe już od 42 zł / mies.
Probiotyki to żywe kultury bakterii, które podane w określonej ilości (WHO, FAO), mają pozytywny wpływ na zdrowie gospodarza, w szczególności równowagę mikrobiologiczną. Wykazują zdolność do kolonizacji przewodu pokarmowego, poprawiają jego funkcjonowanie. Hamują wzrost bakterii, antygenów, toksyn, tym samym zmniejszają potencjalnie szkodliwy wpływ na organizm. Oddziałują na wrodzony i nabyty układ odpornościowy, dodatkowo poprawiają funkcjonowanie bariery jelitowej przez lokalną odpowiedź immunologiczną. Błona śluzowa wyściełająca przewód pokarmowy stanowi pierwszą linię obrony przed inwazją patogenów. Kluczowym elementem odpowiedzi immunologicznej jest zdolność różnicowania pomiędzy bakteriami chorobotwórczymi (złymi) i bakteriami niechorobotwórczymi (dobrymi).
2. Gdzie znajdziemy probiotyki?
Bakterie probiotyczne występują w sfermentowanych produktach mlecznych, produktach na zakwasie, kiszonkach warzywnych, kiszonej kapuście, ogórkach kiszonych. Nadają produktom specyficzny kwaskowaty zapach i smak, chronią je przed rozwojem szkodliwych mikroorganizmów. Dostępne są również w postaci preparatów farmaceutycznych w formie kapsułek lub saszetek. Dwa głównie stosowane w handlu gatunki to Lactobacillus acidophilus i Bifidobacterium bifidum. Okres trwałości większości preparatów probiotycznych wynosi 3–6 tygodni, gdy przechowywane są w niskich temperaturach. Suszone (liofilizowane) suplementy można przechowywać do 12 miesięcy, jednak poziom bakterii podczas przechowywania może się zmniejszyć.
3. Jak probiotyki wspomagają układ odpornościowy?
Suplementy probiotyczne w odniesieniu do osób aktywnych fizycznie mogą wspomóc działanie układu immunologicznego, wpływają na utrzymanie stanu zdrowia oraz poprawę odporności. Wspomaganie suplementami probiotycznymi należy rozważyć u osób, które cierpią na nawracające lub trwałe przeziębienia górnego odcinka oddechowego, częste bóle gardła (URTI). URTI obejmuje przeziębienia, zapalenia tchawicy, krtani, a także objawy takie jak gorączka, kaszel, bóle gardła i głowy. Zastosowanie w tym przypadku probiotyków korzystnie wpływa na skrócenie okresu chorobowego, a tym samym na ograniczenie dni bez treningów lub pracy (King et al. 2014).
W dużym badaniu przeprowadzonym z udziałem 465 aktywnych dorosłych wykazano, że przyjmowanie suplementu probiotycznego przez 5 miesięcy zmniejszyło ryzyko URTI. W badaniu przyjmowano suplement zawierający szczep Bifidobacterium animalis subsp. lactis Bl-04 (West et al. 2014). Najnowszy przegląd opublikowany w 2015 roku wykazał, że probiotyki w odniesieniu do placebo zmniejszyły występowanie URTI o 47%, a średni czas trwania choroby był krótszy o 2 dni (Hao et al. 2015).
Jeśli ktoś decyduje się na suplement wspomagający układ odpornościowy, warto sięgnąć po gatunki Lactobacillus lub Bifidobacterium. Wykazały związek z aktywnością odpowiedzi immunologicznej, w tym zwiększeniem aktywności komórek NK, pojemności neutrofili, monocytów, wytwarzaniem cytokin oraz zwiększaniem ilości przeciwciał.
4. Wpływ probiotyków na układ pokarmowy
Inne potencjalne korzyści obejmują wpływ probiotyków na redukcję objawów ze strony przewodu pokarmowego. Zaburzenia pokarmowe (GI) podczas aktywności dotykają 30–50% sportowców. Dotyczą sportowców praktykujących treningi długodystansowe, m.in. kolarstwo, triathlon, maraton. Główne symptomy GI to utrata apetytu, zgaga, nudności, wymioty, refluks, skurcze brzucha, przelewania, odbijania, kłujący ostry ból, wzdęcia. Mogą one wpłynąć na pogorszenie wyniku oraz przyczynić się do wcześniejszego zakończenia występu. Powody wystąpienia GI nie są do końca wyjaśnione.
Sugeruje się, że redystrybucja przepływu krwi, czyli „przerzucanie” krwi z trzewi do aktywnych tkanek (mięśni), zachodzi podczas wysiłku o wysokiej intensywności. Skutkuje to zwiększeniem przepuszczalności błony śluzowej oraz przyczynia się do powstania GI. Suplementacja probiotykami w połączeniu ze strategiami żywieniowymi wspomaga osoby aktywne z dyskomfortem żołądkowo-jelitowym podczas aktywności.
5. Praktyczne rady dotyczące stosowania suplementów probiotycznych
– Większość przeprowadzonych badań sugeruje skuteczność suplementacji probiotykami w ilości 1010. Niektóre preparaty dostępne na rynku w 2015 r. zawierają większe ilości bakterii probiotycznych, 25–50 miliardów bakterii w dawce. Badania przeprowadzone przez Australijski Instytut Sportu wykazały, że większość sportowców toleruje dawkę 35–50 miliardów bakterii produktów komercyjnych. Niższe dawki mogą przynieść korzyści niektórym osobom.
– Podczas wyboru probiotyku należy sięgnąć po konkretny produkt zawierający Lactobacillus i/lub Bifidobacterium. Probiotyki powinny być przyjmowane z pokarmem, idealną porą dnia jest poranek. Dawkę probiotyku należy przyjąć do śniadania lub na chwilę przed posiłkiem.
– Warto zwrócić uwagę na termin ważności suplementu oraz miejsce jego przechowywania.
– Pozytywny efekt suplementacji obserwuje się po spożywaniu probiotyków przez kilka tygodni. W pierwszych tygodniach suplementacji stopniowa zmiana mikroflory jelitowej może wywołać u niektórych osób objawy ze strony przewodu pokarmowego. Mogą pojawić się delikatne wzdęcia, przelewania, dyskomfort.
Bibliografia
Cox A.J. et al., Oral administration of the probiotic Lactobacillus fermentum VRI-003 and mucosal immunity in endurance athletes, „British Journal of Sports Medicine” 2010, 44(4), 222–226.
Hao Q., Dong B.R., Wu T., Probiotics for preventing acute upper respiratory tract infections, „The Cochrane Database of Systematic Reviews” 2015, 7(9).
Pyne D.B. et al., Probiotics supplementation for athletes – clinical and physiological effects, „European Journal of Sport Science” 2015, 15(1), 63–72.
Mojka K., Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki – charakterystyka i funkcje, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2014, 95(3), 541–549.
Australian Institute of Sport, Probiotics, ausport.gov.au (2015).
