Czy zdrowe odżywianie jest droższe niż tradycyjne
Zmiana nawyków żywieniowych jest procesem złożonym, wymagającym czasu i cierpliwości. Nie jest łatwo wymienić stare, zakorzenione przyzwyczajenia na coś nowego. Bardzo często zdrowe odżywianie kojarzone jest również z czymś niesmacznym i drogim. Cena żywności jest jednym z aspektów, dla których społeczeństwo pozostaje przy diecie tradycyjnej. Czy zdrowe odżywianie naprawdę jest droższe? A może to tylko mit?
SPIS TREŚCI:
1. Jak wygląda tradycyjna dieta Polaków?
2. Zasady zdrowego odżywiania
3. Analiza cen w sklepach
4. Analiza cen w restauracjach
5. Jak zmniejszyć wydatki związane ze zdrowym odżywianiem?
Indywidualne plany
dietetyczne i treningowe już od 42 zł / mies.
1. Jak wygląda tradycyjna dieta Polaków?
Kuchnia polska nie jest jedną z najzdrowszych. Jej głównymi elementami są tłuste, smażone mięsa, duże ilości ziemniaków, zasmażane kapusty oraz ciężkie sosy. Regionalne potrawy, takie jak pierogi, flaczki czy galareta, odbiegają od norm zdrowej diety. Większość Polaków żywi się w sposób tradycyjny, a nadmiar tłuszczu w diecie oraz brak ruchu przyczyniają się do wzrostu liczby osób otyłych oraz chorych.
Najczęstsze błędy żywieniowe Polaków
– Spożycie zbyt dużych ilości cukru – według badań CBOS co 4. Polak regularnie sięga po słodycze i ciasta, a co 10. korzysta z napojów słodzonych typu coca-cola czy oranżady. Dane z 2019 r. wykazały, że miesięczne spożycie cukru wynosiło 0,94 kg/osobę (D. Wolańska-Buzalska, ncez.pzh.gov.pl/). To prawie całe opakowanie!
– Nadmierna podaż soli – obecnie sól dodawana jest do większości dań gotowych dostępnych w sklepach, przypraw, sosów, pieczywa czy przekąsek. Norma dotycząca spożycia soli wynosi do 5 g/dobę (płaska łyżeczka). Według analizy Instytutu Żywności i Żywienia dzienne spożycie soli wśród Polaków wynosi ok. 11,5 g/osobę (D. Wolańska-Buzalska, ncez.pzh.gov.pl/). Jest to wartość dwukrotnie wyższa niż zalecana. Nadmiar soli w diecie przyczynia się do wystąpienia chorób układu krwionośnego czy kamicy nerkowej.
– Zbyt wysokie spożycie tłuszczu i mięsa – w diecie Polaków znacznie przeważają tłuszcze zwierzęce, których podaż powinna być ograniczona. Smażenie na głębokim oleju oraz spożywanie dużych ilości czerwonego mięsa jest normą w polskich domach. Nadmiar tłuszczów nasyconych w jadłospisie nie jest korzystny dla zdrowia – szczególnie dla serca i naczyń krwionośnych.
– Niska podaż witamin i składników mineralnych – najczęściej niedoborowymi składnikami u Polaków są witamina D, wapń, żelazo oraz foliany. Niedostateczne spożycie mleka i produktów mlecznych, świeżych warzyw i owoców oraz błonnika pokarmowego determinuje problemy zdrowotne. Dodatkowo większość Polaków zapomina o suplementacji witaminy D, a ekspozycja na słońce jest niewystarczająca.
2. Zasady zdrowego odżywiania
Prawidłowa dieta jest podstawą zachowania zdrowia i dobrego samopoczucia. Warzywa i owoce powinny być bazą każdego jadłospisu ze względu na zawartość witamin, składników mineralnych oraz błonnika. Zdrowe żywienie to umiejętność dokonywania prawidłowych wyborów nakierowanych na odżywienie organizmu, które opierają się na świadomości konsumenta z zakresu roli i zastosowania wszystkich składników diety.
Podstawowe zasady zdrowego odżywiania, ustalone przez WHO, wyglądają następująco:
– posiłki należy spożywać regularnie, co 3–4 godziny; zalecana liczba posiłków w ciągu dnia to 4–5;
– warzywa i owoce powinny pojawiać się w menu jak najczęściej, z uwzględnieniem proporcji ¾ warzywa i ¼ owoce;
– należy sięgać po produkty zbożowe, najlepiej pełnoziarniste;
– zaleca się spożywać minimum 2 szklanki produktów mlecznych (mleko, jogurty, sery), będące źródłem wapnia i witamin;
– należy ograniczyć spożycie czerwonego mięsa i zastąpić je rybami, drobiem czy nasionami roślin strączkowych;
– tłuszcze zwierzęce lepiej zamienić na oleje roślinne;
– zaleca się ograniczenie spożycia cukru oraz słodyczy;
– podaż soli powinna zostać zredukowana do 5 g/dzień, warto zastąpić ją przyprawami ziołowymi;
– należy przyjmować odpowiednie ilości wody, minimum 1,5 l/dzień;
– sugeruje się ograniczenie spożycia alkoholu (M. Jarosz, ncez.pzh.gov.pl).
3. Analiza cen w sklepach
Najlepszą i najwiarygodniejszą metodą porównania kosztów diet tradycyjnej i zdrowej jest analiza cen produktów żywnościowych. W poniższej tabeli zestawione zostały ceny popularnych produktów spożywczych z konkretnych grup.
| Produkt zdrowy | Cena produktu | Produkt tradycyjny | Cena produktu |
| chleb żytni razowy | 0,62 zł/100 g | chleb pszenny | 0,43 zł/100 g |
| filet z indyka | 2,20 zł/100 g | schab wieprzowy | 1,28 zł/100 g |
| oliwa z oliwek | 2,39 zł/100 ml | smalec | 0,85 zł/100 g |
| gotowa sałatka | 7,29 zł/opakowanie | zupa do zalania | 1,49 zł/opakowanie |
| pasta warzywna | 3,49 zł/100 g | pasztet | 2,33 zł/100 g |
| jogurt naturalny | 0,49 zł/100 g | jogurt owocowy (z cukrem) | 0,69 zł/100 g |
| ciastka owsiane bez cukru | 1,63 zł/100 g | klasyczne ciastka biszkoptowe z galaretką i czekoladą | 1,13 zł/100 g |
| świeże warzywa na sos pomidorowy | 3,46 zł/100 g | gotowy sos w słoiku | 0,45 zł/100 g |
| orzechy | 5,50 zł/100 g | czekolada mleczna | 3,99 zł/100 g |
Analiza przygotowana na podstawie cen żywności w popularnych supermarketach. Produkty ze średniej półki cenowej.
Rozbieżności cenowe wynikają najczęściej z jakości produktów. Gotowa żywność, np. zupy instant, produkowane są masowo, z wykorzystaniem dodatków do żywności – stąd też ich cena będzie dużo niższa niż świeżo przygotowanej sałatki z naturalnych składników. Ponadto zdrowszą żywność bardzo często eksportuje się z innych krajów (np. orzechy czy oliwę), co skutkuje dodatkowymi kosztami chociażby transportu.
4. Analiza cen w restauracjach
Cena żywności istotnie wpływa na zachowania konsumentów. Nie od dziś wiadomo, że restauracje typu fast food cieszą się dużą popularnością. Dlaczego? Dlatego, że oferują obfite porcje w stosunkowo niskiej cenie. Niestety trend ten nie wpływa pozytywnie na wybory żywieniowe. Ponadto jedzenie to nie tylko przyjmowanie pokarmu, ale też tradycje i zwyczaje. Spotkania z przyjaciółmi czy rodziną bardzo często odbywają się w restauracjach. Warto zatem zastanowić się, jak wyglądają ceny żywności typu fast food, a jak zdrowszych dań.
Standardowy zestaw burger + frytki + napój w znanych sieciówkach nie kosztuje więcej niż 25 zł, natomiast w porządnej restauracji za ten sam zestaw będzie trzeba zapłacić już ok. 40–50 zł. W tym przypadku cena zdecydowanie determinowana jest jakością dania.
Kolejnym przykładem są ceny zup. W większości lokali najpopularniejszy jest rosół – w 90% przypadków jego cena jest znacznie niższa niż np. zupy krem z warzyw.
Różnicę można zauważyć również w przypadku pizzy. Restauracje serwujące ją na grubym cieście, z tłustymi serami i dodatkami zazwyczaj prezentują ceny niższe niż lokale przygotowujące pizzę na cienkim, delikatnym cieście z dodatkiem mozzarelli. Związane jest to m.in. z zapewnieniem najwyższej jakości produktów, które często muszą być eksportowane z Włoch.
5. Jak zmniejszyć wydatki związane ze zdrowym odżywianiem?
Jak można zauważyć, ceny zdrowszej żywności w sklepach i restauracjach są zazwyczaj nieco wyższe. Nie jest to natomiast wyrok ostateczny. Aby jeść zdrowiej przy zachowaniu niskiego budżetu, warto wprowadzić w życie kilka cennych wskazówek.
– Bazuj na produktach sezonowych – dopasuj swoje dania do sezonowości. Warzywa i owoce są znacznie tańsze w swoim sezonie, zatem zamiast kupować truskawki zimą, lepiej wybierz pomarańcze lub gruszki, natomiast jesienią przygotuj krem z dyni zamiast z pomidorów.
– Planuj zakupy z wyprzedzeniem – dzięki zaplanowanym zakupom zaoszczędzisz czas i pieniądze.
– Korzystaj z mrożonek – mitem jest, że mrożone owoce czy warzywa są nieodżywcze. Proces mrożenia nie wpływa znacząco na zawartość witamin i składników odżywczych w żywności. Jeśli latem masz nadmiar malin – zamroź je na zimę.
– Stwórz swój własny ogródek – w miarę możliwości spróbuj wyhodować coś samemu. Kilka doniczek świeżych ziół sprawi, że zawsze będziesz mieć zdrowy dodatek do potraw na wyciągnięcie ręki. Jeśli masz większą przestrzeń do użytku, zasadź kilka warzyw lub owoców w ogrodzie – dzięki temu zapewnisz sobie stały dostęp do świeżych produktów.
6. Podsumowanie
Czy zatem zdrowe odżywianie jest droższe niż tradycyjne? To zależy. Na podstawie samej ceny można tak stwierdzić, natomiast warto wziąć pod uwagę również jakość i wartość odżywczą jedzenia. Zdrowie jest jedno i należy o nie dbać, a zdrowa dieta jest jednym z kroków przybliżających do sukcesu.
Bibliografia
Jarosz M., Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób dorosłych, ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/zasady-zdrowego-zywienia/piramida-zdrowego-zywienia-i-aktywnosci-fizycznej-dla-osob-doroslych-2/ (29.01.2023).
Laskowski W., Wartość odżywcza diety Polaków oraz jej zmiany, Współczesne kierunki działań prozdrowotnych, pod red. Wolskiej-Adamczyk A., Warszawa 2015, 57–72.
Tkaczyk J., Konsument w restauracji – wybrane aspekty zachowań konsumenckich, rynkologia.pl/artykuly-info/zachowania-nabywcow-i-strategia-marketingowa/konsument-w-restauracji-wybrane-aspekty-zachowan-konsumenckich/ (30.01.2023).
Wolańska-Buzalska D., Dieta Polaków a zalecenia – za tłusto, za słono, za słodko, ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/dieta-polakow-a-zalecenia-za-tlusto-za-slono-za-slodko/ (29.01.2023).
Wolańska-Buzalska D., Wiśniewska K., Dieta Polaków a zalecenia żywieniowe – część 1, „Przemysł Spożywczy” 2019, 73(8), 28–32.
