Zioła na ukojenie nerwów
Zioła to skuteczny, a jednocześnie łagodny i naturalny sposób na ukojenie skołatanych nerwów, który znany jest już od wielu lat. Rośliny pomagają wyciszyć, rozładować napięcie, a niektóre z nich ponadto ułatwiają zasypianie. Po które zioła warto sięgnąć w stanach napięcia nerwowego? Jakie są przeciwwskazania do ich stosowania?
SPIS TREŚCI:
1. Czym jest stres?
2. Jakie zioła wybrać, aby złagodzić nerwy?
3. Przeciwwskazania do stosowania ziół
Indywidualne plany
dietetyczne i treningowe już od 42 zł / mies.
1. Czym jest stres?
Stres to zespół reakcji zachodzących w ciele wywołanych przez różnego rodzaju zagrożenia (stresory). W dzisiejszych czasach stres jest nieodłącznym elementem życia. Przyczyn niepokoju może być wiele – problemy w szkole czy pracy, kłopoty finansowe, szybkie tempo życia. Wyróżnić można dwa rodzaje stresu:
– pozytywny (eustres) – motywuje do działania i dodaje siły, nie niosąc negatywnych skutków dla organizmu,
– negatywny (dystres) – powoduje pogorszenie nastroju, spadek motywacji, a długotrwały niesie za sobą konsekwencje zdrowotne – może przyczyniać się do powstania zaburzeń lękowych czy depresji.
Mimo że stres jest naturalną reakcją fizjologiczną i ma pomóc w przystosowaniu się do zmieniających się czynników zewnętrznych, długotrwałe lub częste stany napięcia działają niekorzystnie na organizm. Stres może prowadzić do wielu chorób. Nie da się go całkowicie wyeliminować z życia codziennego, jednak jest kilka sposobów, aby zmniejszyć napięcie. Jednym z nich jest stosowanie ziół, które mają właściwości uspokajające.
2. Jakie zioła wybrać, aby złagodzić nerwy?
Stany niepokoju, zaburzenia lękowe czy bezsenność można z powodzeniem leczyć środkami ziołowymi. Preparaty te mogą też wspomagać psychoterapię. Należy mieć na uwadze, że leki roślinne działają łagodniej i zazwyczaj wymagają dłuższego stosowania. Warto jednak sięgnąć po nie w pierwszej kolejności, gdyż niosą za sobą mniej skutków ubocznych niż leki syntetyczne. Jakich więc ziół szukać w preparatach uspokajających?
Melisa lekarska (Melissa officinalis) – to jedno z najpopularniejszych ziół na uspokojenie. Jej działanie przypisywane jest głównie składnikom olejku eterycznego. Melisa łagodzi stany napięcia, ułatwia zasypianie, a także dzięki właściwościom rozkurczowym korzystnie wpływa na problemy trawienne spowodowane stresem. Najwięcej olejku, a co za tym idzie najsilniejsze działanie, mają świeże listki melisy. Warto więc uprawiać ją w przydomowym ogródku lub na parapecie i zaparzyć herbatkę ze świeżych liści w stanach zdenerwowania. Melisa jest składnikiem wielu uspokajających leków i mieszanek ziołowych. Dobrze sięgnąć również po olejek z melisy, który ma swoje zastosowanie w aromaterapii.
Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus) – choć kojarzy się głównie z wyrobem piwa, jest też składnikiem wielu preparatów uspokajających. Surowcem lekarskim są szyszki chmielu, a substancjami leczniczymi żywice, flawonoidy, garbniki, olejek lotny oraz trójterpeny. Napar z chmielu ułatwia zasypianie i łagodzi niepokój. Stosowany jest w suplementach na uspokojenie oraz nieprzyjemne objawy menopauzy. Należy jednak pamiętać, że chmiel zwyczajny nie jest polecany w czasie laktacji, gdyż może zmniejszać produkcję mleka.
Lawenda lekarska (Lavandula officinalis) – roślina o pięknym zapachu, którą warto hodować w ogródku lub w doniczce na parapecie czy balkonie. Wycisza i koi nerwy. Będzie dobrym wsparciem w zwalczaniu napięciowych bólów głowy. Lawenda jest składnikiem wielu mieszanek ziołowych o działaniu uspokajającym, a olejek lawendowy chętnie wykorzystywany jest w aromaterapii, gdyż działa rozluźniająco i ułatwia zasypianie.
Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.) – ceniony od setek lat, już w średniowiecznej medycynie klasztornej wykorzystywany do leczenia melancholii. Wyciąg z dziurawca może być stosowany wspomagająco w terapii łagodnej i umiarkowanej depresji. Dobroczynne działanie na poprawę nastroju zawdzięcza substancji o nazwie hyperycyna. Hamuje ona rozkład neuroprzekaźników (głównie serotoniny), których zbyt mała ilość przyczynia się do uczucia lęku, przygnębienia i zmienności nastrojów. Efekt działania zauważalny jest po ok. 2–4 tygodniach stosowania. Co ważne, podczas terapii dziurawcem należy unikać dużej ilości światła słonecznego, gdyż wzrasta wówczas wrażliwość skóry na oparzenia słoneczne. Najlepiej sięgać po niego jesienią, zimą i wczesną wiosną. Należy zaznaczyć, że dziurawiec wchodzi w interakcje z szeroką gamą leków, np. doustną antykoncepcją (może wpływać na jej skuteczność) czy lekami immunosupresyjnymi. Podobnie leki z grupy SSRI (stosowane m.in. w depresji) nie powinny być łączone z dziurawcem, gdyż może to doprowadzić do zespołu serotoninowego (dolegliwości wywoływanych przez nadmiar serotoniny w organizmie).
Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla L.) – to popularne i cenione ziele, surowcem lekarskim są koszyczki rumianku. Substancje nadające mu właściwości lecznicze to m.in. olejek eteryczny, flawonoidy czy kwasy organiczne. Roślina ma działanie uspokajające i ułatwiające zasypianie, pomaga się odprężyć i rozluźnia napięte mięśnie. Rumianek jest łagodny i bezpieczny, można go więc stosować nawet u małych dzieci i kobiet w ciąży.
Kozłek lekarski (Valeriana officinalis) – inaczej nazywany walerianą, wykorzystywany od wielu lat zarówno w medycynie ludowej, jak i konwencjonalnej. Ziele znane jest ze swoich właściwości uspokajających i nasennych. Surowcem leczniczym są kłącza i korzenie zbierane późną jesienią. Waleriana obniża aktywność ośrodkowego układu nerwowego, dzięki czemu zmniejsza napięcie i wycisza. Ma również działanie rozkurczowe.
Męczennica cielista (Passiflora incarnata) – to egzotyczne pnącze zawiera flawonoidy działające antystresowo. Naturalnie występuje w Ameryce Południowej, Środkowej i Północnej. Surowcem leczniczym jest ziele męczennicy. Roślina łagodzi stany lękowe i nadpobudliwość, ułatwia zasypianie i poprawia jakość snu.
3. Przeciwwskazania do stosowania ziół
Stosowanie ziołowych preparatów zazwyczaj jest bezpieczne, jednak nie należy bagatelizować potencjalnych zagrożeń. Warto pamiętać, że zioła i mieszanki ziołowe mogą wchodzić w interakcje z lekami. Z tego powodu w przypadku przyjmowania leków ich stosowanie warto omówić z lekarzem, farmaceutą lub zielarzem. Szczególną ostrożność należy zachować w czasie przyjmowania leków uspokajających, antydepresyjnych, nasennych, przeciwpadaczkowych czy rozrzedzających krew. Kobiety w ciąży oraz karmiące również powinny skonsultować chęć stosowania ziół uspokajających z lekarzem, choć warto pamiętać, że nie wszystkie zioła są w tym okresie niezalecane.
Spożywanie naparów uspokajających nie powinno być łączone z alkoholem. Ponadto należy mieć na uwadze, że każda roślina może wywołać reakcję alergiczną. Zioła o działaniu uspokajającym mogą też u niektórych powodować zawroty głowy oraz nadmierną senność. Nie zaleca się ich stosowania przez osoby, które będą prowadzić pojazdy lub obsługiwać maszyny. Preparaty ziołowe zazwyczaj należy odstawić, jeśli w niedługim czasie czeka nas operacja. Ziołowych wyciągów alkoholowych nie należy stosować u dzieci, osób z uszkodzeniem wątroby i kobiet w ciąży. Co ważne, objawy depresji, silne stany lękowe czy długotrwałą bezsenność powinno się zawsze konsultować z lekarzem (najlepiej psychiatrą). Ziół nie należy stosować zamiast zleconych leków lub jednocześnie z nimi (chyba że za zgodą lekarza). Mogą one natomiast stanowić wsparcie innych form terapii (np. psychoterapii) – przede wszystkim w łagodnych stanach napięcia.
Bibliografia
Dobros N., Zioła o działaniu uspokajającym i przeciwdepresyjnym, „Postępy Fitoterapii” 2017, 18(3), 215–222.
Gorzkowska M., Zioła, jak zbierać, przetwarzać, stosować, Olszanica 2013.
Jawna K., Mirowska-Guzel D., Widy-Tyszkiewicz E., Męczennica cielista (Passiflora incarnata L.) – roślina lecznicza o wielokierunkowym działaniu farmakologicznym, „Postępy Fitoterapii” 2014, 4, 252–258.
Nowak Z.T., Zioła na ukojenie nerwów, Szczecinek 2013.
Smolińska-Kunicka S., Preparaty stosowane w nerwowości i stresie, doz.pl/czytelnia/a14085-Preparaty_stosowane_w_nerwowosci_i_stresie (6.07.2023).
Rogala J., Maciej R., Zielnik dla każdego, czyli opis ziół wykorzystywanych w leczeniu domowym wraz z praktycznym zastosowaniem, Ożarów Mazowiecki 2011.
