Endometrioza – poznaj chorobę i dowiedz się, jak z nią walczyć
Endometrioza to schorzenie, które dotyka ok. 6–15% ogólnej populacji kobiet. Występuje przede wszystkim u kobiet w wieku rozrodczym oraz cierpiących na bezpłodność. U tych ostatnich ryzyko pojawienia się endometriozy może wzrosnąć nawet o 50%. Dowiedz się, czym jest endometrioza, jak się objawia, jak ją diagnozować i leczyć oraz co wspólnego z nią ma dieta.
SPIS TREŚCI:
1. Endometrioza – charakterystyka
2. Endometrioza – objawy, diagnostyka, leczenie
3. Endometrioza – znaczenie diety
1. Endometrioza – charakterystyka
Endometrioza jest jednostką chorobową, w której błona śluzowa trzonu macicy, tzw. endometrium, znajduje się poza jamą macicy. Charakterystyczny dla tej choroby jest również przewlekły stan zapalny. Rozróżnić można kilka jej typów: otrzewnową, jajnikową oraz głęboko naciekającą.
Schorzenie to dotyczy głównie kobiet w wieku rozrodczym, jednak zdarza się, że występuje również u młodych dziewcząt oraz kobiet w okresie pomenopauzalnym. Przyczyny wciąż nie są do końca znane. Istnieje kilka teorii wyjaśniających genezę opisywanego schorzenia. Co ciekawe, jedna z nich uwzględnia nawet zaburzenia w układzie immunologicznym.
Niestety ze względu na dość nieswoiste objawy i bardzo indywidualnie uwarunkowany przebieg postawienie właściwej diagnozy nierzadko zajmuje wiele czasu. Co powinno zatem wzbudzić naszą czujność?
2. Endometrioza – objawy, diagnostyka, leczenie
Do objawów endometriozy zalicza się głównie bolesne miesiączki, ból podczas stosunku oraz ból przy oddawaniu moczu i defekacji. Często towarzyszy jej także bezpłodność, jednak ta jest raczej następstwem endometriozy, a nie jej objawem.
Jak zostało już wspomniane, przebieg opisywanej choroby jest indywidualny, przez co nasilenie symptomów nie zawsze jest adekwatne do stopnia jej zaawansowania. Z tego względu niełatwe jest również jej zdiagnozowanie. Postępowanie diagnostyczne obejmuje szczegółowy wywiad, diagnostykę obrazową, w skład której wchodzą badanie USG i rezonans magnetyczny, oraz laparoskopię.
Leczenie natomiast może opierać się na farmakoterapii lub interwencji chirurgicznej. Z pewnością wielu z was nie zaskoczy fakt, że również właściwa dieta i zdrowy styl życia są dużym wsparciem w terapii endometriozy.
3. Endometrioza – znaczenie diety
Obecnie dużo mówi się o roli żywienia w zapobieganiu wielu jednostkom chorobowym i ich leczeniu. Dieta ma również znaczenie w przypadku endometriozy. Liczne prace naukowe nieustannie wskazują na konieczność kontynuowania badań w zakresie wpływu żywienia na leczenie opisywanej choroby. Naukowcy zgodnie wskazują wspólny kierunek, który warto obrać, zwracają szczególną uwagę na obniżenie stanu zapalnego panującego w organizmie chorych kobiet oraz zmniejszenie poziomu estrogenów, które mogą być jednym z czynników ryzyka wystąpienia opisywanego schorzenia.
Najwięcej uwagi poświęca się roli kwasów tłuszczowych – szczególnie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. Jedno z badań przeprowadzonych w 2011 r. przez Savarisa A.L., Amarala V.F. sugeruje nawet, że już 1% energii dostarczony właśnie ze wspomnianych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych zmniejsza ryzyko wystąpienia endometriozy niemal o połowę.
Innymi składnikami diety, które wykazują pozytywny wpływ na leczenie opisywanej choroby, są warzywa, szczególnie ciemnozielone, produkty bogate w antyoksydanty, witaminy z grupy B oraz produkty mleczne bogate w wapń i witaminę D. W przypadku tych ostatnich udowodniono, że spożycie minimum 3 porcji produktów mlecznych o obniżonej zawartości tłuszczu dziennie zmniejsza ryzyko wystąpienia endometriozy o 18%. Ponadto zauważono również, że wyższe stężenie 25 (OH) witaminy D w surowicy zmniejsza ryzyko pojawienia się endometriozy nawet o 24%. Warto zatem zadbać o właściwy poziom witaminy D3 oraz uwzględnienie w jadłospisie odpowiedniej ilości wymienionych produktów.
Innym aspektem żywieniowym często poruszanym w kontekście leczenia endometriozy jest wpływ spożycia czerwonego mięsa na jej rozwój. Okazuje się, że już niewielkie ilości wołowiny, wędlin i innych wyrobów z czerwonego mięsa mogą zwiększać ryzyko wystąpienia tej jednostki chorobowej.
Głównym powodem dostrzeżonym przez naukowców jest wysoka zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych w tych artykułach. Dlatego też chorym na endometriozę zaleca się ich wykluczenie lub znaczne ograniczenie. Innym produktem żywnościowym, któremu przypisuje się zwiększanie ryzyka wystąpienia endometriozy, jest soja. Ta zależność wynika z faktu, że jest to roślina bogata w tzw. fitoestrogeny, czyli substancje roślinne, które budową i działaniem przypominają żeńskie hormony płciowe – estrogeny. Jak już wspominałam, ich nadmiar w organizmie uważa się za jeden z czynników ryzyka opisywanego schorzenia. Z tego względu soję i produkty z niej wytwarzane, np. tofu, sos sojowy czy napój sojowy, podobnie jak czerwone mięso, zaleca się eliminować z jadłospisu.
Kolejnymi składnikami spożywczymi, które wydają się potencjalnymi żywieniowymi czynnikami rozwoju endometriozy, są kofeina i alkohol. Badanie z 2008 r. przeprowadzone przez Metalliotakisa I.M. i wsp. wykazało znacznie wyższe spożycie alkoholu wśród kobiet, które cierpiały na endometriozę, niż wśród kobiet z grupy kontrolnej, co może sugerować, że nadmierna jego konsumpcja przyczynia się do powstania opisywanej jednostki chorobowej. Podobne wnioski wysnuli także Trabert B. i wsp. oraz Hailier J.F. i wsp.
Informacje dotyczące wpływu kofeiny na rozwój endometriozy są jednak sprzeczne; podkreśla się konieczność dokładniejszego zbadania tej zależności. Dlatego też spożycie kawy czy herbaty zaleca się jedynie ograniczyć. Poniżej została przygotowana tabela przedstawiająca produkty zalecane i niezalecane przy występowaniu endometriozy.
| Grupa produktów | Produkty zalecane | Produkty niezalecane |
| Mięso i ryby | Wszystkie ryby, szczególnie morskie, chudy drób, np. indyk i kurczak | Tłuste odmiany mięs, czerwone mięso – wołowina, wieprzowina |
| Nabiał | Mleko o obniżonej zawartości tłuszczu, jogurty, kefiry, maślanki, twarogi o obniżonej zawartości tłuszczu | Tłuste produkty nabiałowe |
| Tłuszcze | Tłuszcze roślinne, szczególnie te bogate w kwasy omega-3, np. olej lniany, olej konopny, olej z wiesiołka, olej z ogórecznika, oliwa z oliwek, olej rzepakowy, tran | Tłuszcze pochodzenia zwierzęcego oraz tłuszcz palmowy, np. słonina, boczek, smalec, masło, margaryna |
| Produkty zbożowe | Pełnoziarniste produkty zbożowe, np. gruboziarniste kasze, brązowy ryż, pełnoziarnisty makaron, płatki owsiane oraz produkty z razowych mąk | Wysokoprzetworzone produkty zbożowe z białej mąki, np. białe pieczywo, białe makarony czy biały ryż |
| Owoce i warzywa | Owoce: wszystkie, szczególnie te o ciemnozielonej, fioletowej, czerwonej i pomarańczowej barwie.
| Tzw. nowalijki, które magazynują chemiczne związki mogące nasilać objawy endometriozy |
Nie ulega wątpliwości, że endometrioza jest schorzeniem zdecydowanie obniżającym jakość życia. Jak w przypadku wielu innych schorzeń niezwykle istotne jest szybkie postawienie diagnozy. Dlatego też nie należy bagatelizować opisanych tutaj objawów i pamiętać, że właściwa dieta oraz zdrowy styl życia nierzadko decydują o tym, czy dana choroba, w tym również endometrioza, wystąpi i jak skuteczne okaże się stosowane leczenie.
DIETA W ENDOMETRIOZIE SPRAWDŹ PONIŻEJ:
Istnieje kilkadziesiąt jednostek chorób dietozależnych. Choroby te powstają w wyniku nieprawidłowego odżywiania i niewystarczającej aktywności fizycznej – innymi słowy, są możliwe do uniknięcia, jeśli dbamy o zdrowy styl życia. Do najczęściej występujących zaliczamy cukrzycę typu II, otyłość, nadciśnienie tętnicze, miażdżycę, niektóre nowotwory, zapalenia jelit, alergie. Te choroby dotyczą coraz liczniejszego grona ludzi i wymagają zmiany nawyków żywieniowych. Często jest to pierwszy krok podejmowany przez specjalistów. Należy wyeliminować źródło problemu (poprawić dietę, wdrożyć aktywność fizyczną, zadbać o higienę snu czy zredukować źródła stresu), czasem na wczesnym etapie choroby np. cukrzycy, jest to jedyna i wystarczająca metoda terapeutyczna.Niestety w przypadku schorzenia istniejącego już długi czas, może okazać się niewystarczająca. Wówczas dieta stanowi doskonały fundament pod leczenie farmakologiczne prowadzone przez lekarzy.
W stanie chorobowym gospodarka energetyczna organizmu może ulegać zmianom. W zależności od schorzenia zapotrzebowanie na poszczególne składniki również może się zwiększać lub zmniejszać. Podczas opracowywania diet klinicznych, inaczej leczniczych bierzemy pod uwagę wszystkie te zmienne. Uwzględniamy schorzenia, przewlekłe leczenie, zalecenia lekarskie, wyniki badań, co pozwala na lepsze dopasowanie jadłospisu do potrzeb organizmu. W zależności od rodzaju problemu dobieramy składniki diety, ustalamy bilans energii, makro i mikroskładników, aby jak najlepiej zaspokoić zapotrzebowanie organizmu.
W dietach klinicznych zwracamy baczną uwagę na odpowiednie do potrzeb ustalenie proporcji makroskładników: białka, tłuszczu i węglowodanów. Mogą one podlegać wahaniom i w kontekście problemów zdrowotnych i wymagać modyfikacji.
niskotłuszczowe
wysokobiałkowe
lekkostrawne
wysokobłonnikowe
bezglutenowe
to doskonały sposób na:
być stosowana w chorobach:
Plan żywieniowy bazuje na łatwo dostępnych nisko przetworzonych produktach,z uwzględnieniem sezonowości warzyw i owoców.
Zawsze bierzemy po uwagę preferencje podopiecznego, a w razie potrzeby mamy do dyspozycji wymienniki produktów.
Mamy na uwadze komfort użytkowników diety, więc dostosowujemy plany do ich możliwości kulinarnych, czasu pracy i czasu na przygotowanie posiłków.
Dieta kliniczna to świetny sposób na zapewnienie organizmowi energii i sił do walki z chorobą.
Stwarzamy optymalne warunki, dostarczamy do organizmu wszystkich niezbędnych składników, zapobiegamy niedoborom lub wyrównujemy istniejące, zwiększamy komfort trawienny.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Jurkiewicz-Przondziono J. et al., Influence of diet on the risk of developing edometriosis, „Ginekologia Polska” 2017, 88(2), 96–102.
Hansen S.O., Knudsen U.B., Endometriosis, dysmenorrhoea and diet, „European Journal Of Obstetrics Gynecology And Reproductive Biology” 2013, 169(2), 162–171.
Parazzini F. et al., Diet and endometriosis risk: A literature review, „Reproductive BioMedicine Online” 2013, 26(4), 323–336.
Harris H.R. et al., Dairy-food, calcium, magnesium, and vitamin D intake and endometriosis: A prospective cohort study, „American Journal of Epidemiology” 2013, 177(5), 420–430.
Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące diagnostyki i metod leczenia endometriozy, „Ginekologia Polska” 2012, 83, 871–876.
Savaris A.L., do Amaral V.F., Nutrient intake, anthropometric data and correlations with the systemic antioxidant capacity of women with pelvic endometriosis, „European Journal Of Obstetrics Gynecology And Reproductive Biology” 2011, 158(2), 314–318.
Trabert B. et al., Diet and risk of endometriosis in a population-based case-control study, „British Journal of Nutrition” 2011, 105(3), 459–467.
Matalliotakis I.M. et al., Epidemiological charakteristics in women with and without endometriosis in the yale series, „Archives of Gynecology and Obstetrics” 2008, 277(5), 389–393.
Heilier J.F. et al., Environmental and host-associated risk factors in endometriosis and deep endometriotic nodules: a matched case-control study, „Environmental Research” 2007, 103(1), 121–129.
Martinez-Roman S. et al., Immunological factors in endometriosis and endometriosis-associated reproductive failure: studies in fertile and infertile women with and without endometriosis, „Human Reproduction” 1997, 12(8), 1794–1799.
Vinatier D., Dufour P., Oosterlynck D., Immunological aspects of endometriosis, „European Society for Human Reproduction and Embryology” 1996, 2(5), 371–384.
