Tężyczka utajona – diagnostyka, leczenie, dietoterapia
Tężyczką określa się niekontrolowane, długotrwałe i bolesne skurcze i mrowienia mięśni, które wynikają z zaburzeń pobudliwości nerwowo-mięśniowej. Najczęściej są związane z niedoborem wapnia i towarzyszącymi mu deficytami magnezu oraz potasu. Istnieje jednak odmiana tężyczki, która nie daje tak specyficznych objawów, ale może być równie niebezpieczna dla zdrowia – mowa o tężyczce utajonej.
SPIS TREŚCI:
2. Jak diagnozuje się tężyczkę utajoną
3. Jak leczyć tężyczkę utajoną
4. Dietoterapia tężyczki utajonej
5. Psychologiczne wsparcie w leczeniu tężyczki utajonej
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Czym jest tężyczka utajona
To stan, w którym w przypadku zadziałania jakiegoś bodźca, np. silnego stresu, dochodzi do bolesnego skurczu mięśni spowodowanego zaburzeniem równowagi wodno-elektrolitowej, głównie niedoborami magnezu, w połączeniu z hiperwentylacją, czyli zbyt szybkimi i zbyt głębokimi oddechami.
Niestety zdiagnozowanie tężyczki utajonej jest trudne, ponieważ nie daje ona specyficznych objawów. Chorzy często skarżą się m.in. na przewlekłe zmęczenie, obniżenie nastroju, jąkanie się, stany lękowe, nawracające bóle głowy, nadmierną potliwość, kołatanie serca, drętwienie kończyn, twarzy i języka czy zaburzenia ze strony układu pokarmowego (W. Kołłątaj i wsp. 2018).
2. Jak diagnozuje się tężyczkę utajoną
W przypadku klasycznej odmiany tężyczki podstawą do postawienia diagnozy są badania laboratoryjne, w których obserwuje się obniżone stężenia magnezu, wapnia lub potasu we krwi, a także zaburzenia w gospodarce wapniowo-fosforanowej.
Sprawa komplikuje się jednak przy tężyczce utajonej, ponieważ bardzo często wyniki nie pokazują żadnych odchyleń od normy. W takiej sytuacji warto wykonać tzw. próbę tężyczkową z wykorzystaniem elektromiografii. Jest to jednak badanie trudno dostępne i dość kosztowne, dlatego jego wykonanie nie zawsze jest możliwe.
Alternatywą jest przeprowadzanie testów na objawy Chvostka, Trousseau i Lusta. Test Chvostka polega na uderzeniu w okolicę nerwu twarzowego, co może wywołać mimowolne skurcze mięśni. Test Trousseau polega na intensywnym napompowaniu mankietu do mierzenia ciśnienia na ramieniu pacjenta, co prowadzi do zaciśnięcia naczyń krwionośnych, co może wywołać spazmy mięśni. Test Lusta z kolei manifestuje się poprzez skurcz mięśni strzałkowych oraz odwiedzenie stopy w reakcji na uderzenie w nerw strzałkowy wspólny (M. Góralska, M. Popow, T. Bednarczuk 2017).
3. Jak leczyć tężyczkę utajoną
Leczenie tężyczki utajonej różni się od postępowania w przypadku jawnej odmiany, a podstawą jest znalezienie konkretnej przyczyny jej występowania. Standardową metodą działania jest włączenie suplementacji magnezu, wapnia i witaminy D3, co ma na celu przywrócenie prawidłowej równowagi elektrolitowej i mineralnej organizmu. Dodatkowo kluczowym elementem terapii jest stała opieka neurologa, endokrynologa oraz psychiatry lub psychologa.
Specjaliści z zakresu zdrowia psychicznego odgrywają szczególnie istotną rolę w leczeniu tężyczki utajonej ze względu na często występujące objawy takie jak stany lękowe, depresja czy zaburzenia nastroju. Terapia farmakologiczna, terapia poznawczo-behawioralna oraz wsparcie psychoterapeutyczne mogą być niezwykle skuteczne w łagodzeniu objawów oraz poprawie jakości życia pacjentów.
Ponadto niezwykle istotne są monitorowanie stanu pacjenta i regularne badania laboratoryjne w celu oceny skuteczności terapii i ewentualnej konieczności modyfikacji schematu leczenia. W przypadku tężyczki utajonej długoterminowa opieka medyczna oraz współpraca z różnymi specjalistami są konieczne dla skutecznej kontroli choroby i poprawy dobrostanu pacjenta (Myśliwiec J. 2017).
4. Dietoterapia tężyczki utajonej
Podstawą diety przy wspomaganiu leczenia tężyczki utajonej jest odpowiednia podaż składników mineralnych, zwłaszcza magnezu, który zmniejsza przepuszczalność błon komórkowych i chroni organizm przed zaburzeniami gospodarki elektrolitowej.
Co wpływa na przyswajalność magnezu?
Organizm najlepiej przyswaja magnez ze źródeł naturalnych, czyli pożywienia, ale dodatkowa suplementacja jest zazwyczaj nieunikniona. Aby dodatkowo wesprzeć wchłanianie tego istotnego pierwiastka, zaleca się szczególne zwrócenie uwagi na odpowiednią podaż witamin B6 i D3, których niedobory utrudniają absorpcję.
Warto też włączyć do jadłospisu produkty fermentowane, takie jak kiszonki, jogurty naturalne czy kefiry, a także rozważyć zwiększenie spożycia zwierzęcych źródeł białka, laktozy i nienasyconych kwasów tłuszczowych. Nie zaleca się z kolei stosowania diety bogatej w tłuszcze zwierzęce i glukozę oraz diety bogatoresztkowej (czyli wysokobłonnikowej).
Źródła magnezu
Magnez znajduje się przede wszystkim w pełnoziarnistych produktach zbożowych, jak pełnoziarnisty chleb, brązowy ryż czy płatki owsiane. Duże ilości tego pierwiastka zawierają również orzechy, pestki, nasiona roślin strączkowych, warzywa zielonolistne (szpinak, jarmuż itp.), kakao, sery podpuszczkowe oraz niektóre gatunki ryb, w tym łosoś, makrela czy sardynki. Warto również dodać, że świetnym źródłem magnezu jest woda wysokozmineralizowana (U. Gröber, J. Schmidt, K. Kisters 2015).
Równie istotne wapń i potas
Jednym z ważniejszych celów w leczeniu tężyczki jest osiągnięcie równowagi elektrolitowej, w której skład oprócz magnezu wchodzą m.in. wapń i potas, dlatego odpowiednia podaż tych dwóch pierwiastków jest równie istotna. Wapń odgrywa istotną rolę nie tylko w budowie układu kostnego i zębów, ale także w regulacji funkcji mięśniowych, przewodzeniu impulsów nerwowych oraz krzepnięciu krwi. Spożywanie produktów bogatych w ten składnik, takich jak produkty mleczne, zielone warzywa liściaste, jaja, tofu i jego przetwory, czy ryby, jest kluczowe dla utrzymania jego prawidłowego stężenia w organizmie (G. Cormick i wsp. 2021).
Potas z kolei bierze udział w funkcjonowaniu układów nerwowego i mięśniowego, a także utrzymaniu prawidłowego ciśnienia tętniczego krwi. Produktami bogatymi w ten składnik są np. banany, morele, pomidory, ziemniaki, szpinak czy orzechy. Ich regularne włączanie do diety może więc wspomóc leczenie tężyczki (B.F. Palmer, D.J. Clegg 2016).
5. Psychologiczne wsparcie w leczeniu tężyczki utajonej
Psychologiczne wsparcie w leczeniu tężyczki utajonej jest niezwykle istotne, ponieważ choroba ta często prowadzi do doświadczania silnego stresu, lęku oraz depresji u pacjentów. Terapia psychologiczna może być skutecznym uzupełnieniem leczenia farmakologicznego i dietetycznego i pomagać pacjentom w radzeniu sobie z różnorodnymi aspektami choroby.
Podczas sesji terapeutycznych pacjenci mogą dzielić się swoimi obawami, frustracjami oraz trudnościami związanymi z przebiegiem choroby. Terapeuci pomagają im identyfikować negatywne myśli i emocje, a także rozwijać strategie radzenia sobie z nimi. Terapia może również pomóc pacjentom w zmianie szkodliwych wzorców myślenia i zachowania, które mogą nasilać objawy tężyczki. Dodatkowo techniki relaksacyjne, jak medytacja, głębokie oddychanie czy joga, często są wykorzystywane w terapii w celu redukcji napięcia mięśniowego oraz zmniejszenia stresu i lęku.
Nie bez znaczenia mogą okazać się też wszelkiego rodzaju grupy wsparcia, w których pacjenci dzielą się swoimi doświadczeniami, wymieniają się poradami oraz wzajemnie motywują do walki z chorobą.
Wszystkie te metody terapeutyczne mogą być skutecznym uzupełnieniem leczenia tężyczki utajonej. Pomagają pacjentom w radzeniu sobie zarówno z fizycznymi, jak i psychicznymi aspektami choroby. Ważne są indywidualne podejście do każdego przypadku oraz współpraca z zespołem specjalistów.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Cormick G. et al., Effect of Calcium Fortified Foods on Health Outcomes: A Systematic Review and Meta-Analysis, „Nutrients” 2021, 13(2), 316.
Gröber U., Schmidt J., Kisters K., Magnesium in Prevention and Therapy, „Nutrients” 2015, 7(9), 8199–8226.
Góralska M., Popow M., Bednarczuk T., Tężyczka, mp.pl/pacjent/endokrynologia/choroby/168868,tezyczka (22.03.2024).
Kołłątaj W. et al., Tężyczka utajona i pobudliwość nerwowo-mięśniowa, „Endokrynologia Pediatryczna” 2018, 17.2.63, 97–106.
Myśliwiec J., Tężyczka utajona, podyplomie.pl/medycyna/26807,tezyczka-utajona (22.03.2024).
Palmer B.F., Clegg D.J., Physiology and pathophysiology of potassium homeostasis, „Advances in Physiology Education” 2016, 40(4), 480–490.
Thabrew H. et al., Psychological therapies for anxiety and depression in children and adolescents with long-term physical conditions, „Cochrane Database of Systematic Reviews” 2018, 12(12), CD012488.