Kawa to jeden z najczęściej spożywanych napojów na świecie. Jest ceniona szczególnie za swoje właściwości pobudzające oraz niezwykły smak i aromat. Każdego dnia wypija się ok. 2 mld filiżanek kawy na całym świecie (K. Nieber 2017). Jeszcze do niedawna uważano, że kawa oddziałuje negatywnie na zdrowie człowieka. Nie jest to prawda. Jak kawa wpływa na organizm?

 

SPIS TREŚCI:
1. Kawa – składniki

2. Kawa a zdrowie

3. Kawa a choroby układu krążenia

4. Kawa a nowotwory

5. Kawa a cukrzyca typu 2

6. Kawa a choroby wątroby

7. Kawa a choroby neurodegeneracyjne

8. Podsumowanie

 

 

1. Kawa – składniki

Kawa jest napojem niskokalorycznym, 100 ml naparu dostarcza ok. 2 kcal. Oczywiście chodzi o napar bez dodatku mleka czy cukru. W skład kawy wchodzą węglowodany, białka oraz niewielka ilość tłuszczów. Zawiera także witaminy z grupy B, zwłaszcza niacynę, oraz składniki mineralne, tj. potas i magnez.

 

W kawie znajduje się ponad tysiąc związków bioaktywnych. Szczególnie cennymi pod względem zdrowotnym są: kofeina, kwas chlorogenowy, diterpeny (kafeol, kafestol), kwasy organiczne (jabłkowy, fosforowy, cytrynowy), kwas kawowy oraz garbniki. Wartość odżywcza kawy zależy m.in. od gatunku, warunków uprawy, rodzaju gleby, sposobu przetwarzania ziaren oraz przygotowywania naparu.

 

2. Kawa a zdrowie

Zawarta w kawie kofeina rozszerza naczynia krwionośne, przez co zwiększa przepływ krwi – pobudza działanie ośrodkowego układu nerwowego i poprawia koncentrację. Kawa nie tylko usprawnia procesy myślowe. Według niektórych źródeł przyspiesza także tempo przemiany materii (R. Tofalo i wsp. 2016). Obecny w kawie kwas chlorogenowy działa przeciwutleniająco, przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwgrzybiczo, chroni przed chorobami nowotworowymi, hamuje wchłanianie kwasów tłuszczowych z przewodu pokarmowego, a także przyczynia się do obniżenia poziomu trójglicerydów i lipoprotein LDL (B.B. Gokcen i N. Sanlier 2019).

 

Picie kawy zapobiega rozwojowi wielu chorób, w tym chorób układu krążenia, nowotworów czy cukrzycy typu 2. R. Poole i wsp. w przeglądzie badań przeanalizowali łącznie 218 metaanaliz. Wykazali, że spożywanie 3 filiżanek kawy dziennie zmniejsza ryzyko zgonu z powodu chorób układu krążenia czy nowotworów. Spożywanie dodatkowej, 4 filiżanki kawy dziennie zmniejszało to ryzyko o kolejne 4%. Wyniki te dotyczyły zarówno kawy z kofeiną, jak i bezkofeinowej. Ponadto regularne picie kawy jest korzystne w przypadku zespołu metabolicznego, kamieni żółciowych i nerkowych, dny moczanowej oraz chorób wątroby. Fabryka Siły Sklep

 

3. Kawa a choroby układu krążenia

Z jednej strony spożycie 3 filiżanek kawy dziennie wiąże się z mniejszym ryzykiem zgonu z powodu chorób układu krążenia (o 19%), w tym choroby niedokrwiennej serca. Spożycie od 3 do 5 filiżanek dziennie zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej i udaru mózgu. Pozytywne działanie kawy na choroby układu krążenia wynika z obecności kwasu chlorogenowego i innych związków bioaktywnych. Substancje te zmniejszają stres oksydacyjny, poprawiają stan śródbłonka naczyniowego oraz zwiększają ilość tlenku azotu w naczyniach krwionośnych (M. Pelczyńska, P. Bogdański 2019).

 

Z drugiej strony diterpeny znajdujące się w kawie zwiększają stężenie cholesterolu we krwi. Tym samym przyczyniają się do wzrostu ryzyka zaburzeń pracy układu sercowo- naczyniowego oraz zawału mięśnia sercowego. Filtracja kawy zmniejsza ilość zawartych w naparze diterpenów. Dlatego też spożywanie kawy filtrowanej wiąże się ze znikomym wzrostem stężenia cholesterolu LDL i trójglicerydów w porównaniu ze spożywaniem kawy niefiltrowanej.

 

A.E. Mesas i wsp. wykazali, że spożycie 200–300 mg kofeiny przez osoby niepijące jej regularnie powoduje u nich wzrost ciśnienia skurczowego o 8,1 mmHg, a ciśnienia rozkurczowego – o 5,7 mmHg. Natomiast nie zaobserwowano wzrostu ciśnienia u osób, które regularnie piją kawę. Takie samo zjawisko zaobserwowano w badaniu, w którym wzięło udział 165 osób (N.H. Farag i wsp. 2010). Naukowcy wykazali, że spożywanie kawy w dawce 250 mg zwiększa ciśnienie tętnicze krwi. Za wzrost ciśnienia odpowiada kofeina, która stymuluje współczulny układ nerwowy i zwiększa wydzielanie hormonu noradrenaliny. Przegląd z 2017 r. nie potwierdził jednak wzrostu ciśnienia tętniczego po spożyciu kawy (R. Poole i wsp. 2017).

 

4. Kawa a nowotwory

Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem umieściła kawę na liście produktów, które nie wykazują rakotwórczego działania na organizm człowieka. Dzięki zawartości związków aktywnych biologicznie, tj. kwasu chlorogenowego, kwasu kawowego czy diterpenów, kawa wykazuje działanie przeciwnowotworowe. Kwas chlorogenowy jest silnym przeciwutleniaczem, który usuwa nadmiar wolnych rodników. Diterpeny pobudzają funkcjonowanie enzymów, które przyczyniają się do usunięcia czynników rakotwórczych oraz chronią organizm przed wpływem reaktywnych form tlenu (R. Poole i wsp. 2017). Kwas kawowy reguluje cykl komórkowy oraz wspomaga proces umieralności komórek nowotworowych (M. Pelczyńska, P. Bogdański 2019).

 

Picie kawy wiąże się z mniejszym ryzykiem zachorowania m.in. na nowotwory prostaty, endometrium, jamy ustnej, czerniaka, nieczerniakowe nowotwory skóry oraz białaczkę. Natomiast nie wykazano wpływu spożycia kawy na spadek zachorowania na nowotwory żołądka, okrężnicy, odbytnicy, jajników, tarczycy, trzustki, przełyku, krtani, chłoniaka i glejaka (R. Poole i wsp. 2017).

 

U osób palących kawa wykazywała szkodliwe działanie w kontekście raka płuc, czego nie zaobserwowano u osób niepalących. U osób, które nie paliły, spożycie kawy wiązało się z 8% zmniejszeniem ryzyka zachorowania na nowotwór płuc (R. Poole i wsp. 2017).

 

5. Kawa a cukrzyca typu 2

Kofeina, kwas chlorogenowy i magnez to kluczowe składniki kawy, które poprawiają parametry gospodarki węglowodanowej. Poprawiają metabolizm glukozy i insuliny. Wpływają pozytywnie na wchłanianie w jelitach i wykorzystanie glukozy w organizmie oraz zwiększają wrażliwość komórek na działanie insuliny (M. Pelczyńska i P. Bogdański 2019).

Spożycie kawy wiąże się z niższym ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2. Tę zależność wykazała duża metaanaliza, która obejmowała 457 922 osoby – każda dodatkowa filiżanka kawy wypita w ciągu dnia wiązała się ze zmniejszeniem ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 o 7% (R. Huxlay i wsp. 2009). Według nowszego badania wysokie spożycie kawy zmniejsza ryzyko zachorowania na cukrzycę o 9% (R. Poole i wsp. 2017).

 

Wypijanie co najmniej 3 filiżanek kawy dziennie redukuje ryzyko wystąpienia tej choroby o 20–25%, a większe spożycie może nasilać jej działanie ochronne Oczywiście chodzi o kawę czarną, bez dodatków (R. Wierzejska 2020).

 

6. Kawa a choroby wątroby

Regularne picie kawy może chronić przed chorobami wątroby, tj. zwłóknieniem, niealkoholowym stłuszczeniem, marskością, a nawet nowotworami. Spożywanie jakiejkolwiek ilości kawy dziennie wiąże się z niższym ryzykiem: niealkoholowego stłuszczenia wątroby (o 29%), zwłóknienia wątroby (o 27%) oraz marskości wątroby (o 39%) (R. Poole i wsp. 2017).

 

7. Kawa a choroby neurodegeneracyjne

Kawa wykazuje pozytywne działanie na mózg. Kofeina stymuluje układ nerwowy, przez co działa profilaktycznie w przypadku np. depresji, chorób Parkinsona i Alzheimera. Spożywanie 3 filiżanek kawy na dobę zmniejsza ryzyko rozwoju choroby Parkinsona aż o 25% (J. Costa i wsp. 2010). Codzienne picie 2–3 filiżanek kawy poprawia samopoczucie oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia depresji o 15% (A. Nehlig 2016).

 

8. Podsumowanie

Kawa wykazuje pozytywny wpływ na wiele chorób przewlekłych, tj. cukrzycę typu 2, nowotwory, choroby neurodegeneracyjne, choroby wątroby. Zawdzięcza to obecności cennych związków biologicznie czynnych o właściwościach przeciwzapalnych. Najlepsze działanie zdrowotne wykazuje czarna kawa filtrowana bez żadnych dodatków (cukier, mleko, śmietanka).

 

 

1 / 4
A jaki Ty masz cel? Nie trać czasu i zacznij już dziś! Skorzystaj z profesjonalnej opieki.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.

Bibliografia

Baspinar B., Eskici G., Ozcelik A.O., How coffee affects metabolic syndrome and its components, „Food & Function” 2017, 8(6), 2089–2101.

Butt M.S., Sultan M.T., Coffee and its Consumption: Benefits and Risks, „Critical Reviews in Food Science and Nutrition” 2011, 51(4), 363–373.

Costa J. et al., Caffeine exposure and the risk of Parkinson's disease: a systematic review and meta-analysis of observational studies, „Journal of Alzhaimer’s Disease” 2010, 20, S221–238.

Farag N.H. et al., Caffeine and Blood Pressure Response: Sex, Age, and Hormonal Status, „Journal of Women’s Health” 2010, 19(6), 1171–1176.

George S. E., Ramalakshmi K., Mohan L.J., A perception on health benefits of coffee, „Critical Reviews in Food Science and Nutrition” 2008, 48(5), 464–486.

Gokcen B.B., Sanlier N., Coffee consumption and disease correlations, „Critical Reviews in Food Science and Nutrition” 2019, 59(2), 336–348.

Huxlay R. et al., Coffee, decaffeinated coffee, and tea consumption in relation to incident type 2 diabetes mellitus: a systematic review with meta-analysis, „Archives of Internal Medicine” 2009, 169(22), 2053–2063.

Mesas A.E. et al., The effect of coffee on blood pressure and cardiovascular disease in hypertensive individuals: a systematic review and meta-analysis, „The American Journal of Clinical Nutrition” 2011, 94(4), 1113–1126.

Nehlig A., Effects of coffee/caffeine on brain health and disease: What should I tell my patients?, „Practical Neurology” 2016, 16(2), 89–95.

Nieber K., The Impact of Coffee on Health, „Planta Medica” 2017, 83(16), 1256–1263.

Pelczyńska M., Bogdański P., Prozdrowotne właściwości kawy, „Varia Medica” 2019, 3(4), 311–317.

Poole R. et al., Coffee consumption and health: umbrella review of meta-analyses of multiple health outcomes, „The BMJ” 2017, 359.

Tofalo R. et al., Coffee: Health Effects, „Encyclopedia of Food and Health” 2016, 2, 237–243.

Wierzejska R., Kawa w diecie i profilaktyce cukrzycy, „Diabetologia Praktyczna” 2020, 6(2), 157–161.