SIFO – czym różni się od SIBO i jak je leczyć?
Występowanie różnych objawów żołądkowo-jelitowych jest coraz powszechniejszym zjawiskiem. Często zaburzenia funkcjonowania układu pokarmowego wynikają z przemęczenia i przewlekłego lub nagłego, silnego stresu, ale mogą być też spowodowane różnymi jednostkami chorobowymi. Wśród najczęściej występujących schorzeń wymieniane są IBS (zespół jelita drażliwego) oraz SIBO i SIFO. W tym artykule skupimy się głównie na omówieniu ostatniego z nich.
SPIS TREŚCI:
1. Czym jest SIFO?
2. Różnice pomiędzy SIFO a SIBO
3. Czynniki ryzyka SIFO
4. Objawy SIFO
5. Diagnostyka SIFO
6. Leczenie SIFO
7. Terapia żywieniowa wspierająca leczenie SIFO
8. Podsumowanie
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Czym jest SIFO?
SIFO (ang. small intestinal fungal overgrowth) to zespół rozrostu grzybiczego jelita cienkiego. Charakteryzuje się występowaniem nadmiernej liczby grzybów w jelicie cienkim, która powoduje dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Zwykle SIFO wiąże się z przerostem grzybów z rodzaju Candida i z tego względu nazywane jest także kandydozą jelit. Większość zdrowych osób jest nosicielami tych grzybów i dopiero przy niesprzyjających warunkach może dojść do ich nadmiernego rozwoju i translokacji z jelita grubego do jelita cienkiego.
2. Różnice pomiędzy SIFO a SIBO
SIFO może zostać łatwo pomylone z SIBO, które jest przerostem bakteryjnym jelita cienkiego (ang. small intestinal bacterial overgrowth). Oba te patologiczne stany związane są z podobnymi objawami dotyczącymi głównie zaburzonej pracy jelit, lecz spowodowane są innymi rodzajami mikroorganizmów nadmiernie zasiedlających jelita. Z tego względu leczone są innymi farmaceutykami, a także ich diagnostyka oraz terapia żywieniowa nieco się od siebie różnią.
3. Czynniki ryzyka SIFO
Do niedawna za główny czynnik ryzyka wystąpienia SIFO uważano niedobór odporności obserwowany w przebiegu zakażenia HIV, po transplantacjach narządów wewnętrznych, w leczeniu nowotworów czy długoletniej cukrzycy przebiegającej z przewlekłą hiperglikemią. SIFO może pojawić się po antybiotykoterapii lub w efekcie długotrwałego stosowania leków steroidowych. Seniorzy i dzieci także są bardziej narażeni na przerost grzybiczy jelit. U pacjentów hospitalizowanych również zaobserwowano częstsze występowanie SIFO niż u osób leczonych w domu.
Jednakże podstawowe czynniki ryzyka przerostu grzybów w jelicie cienkim u osób z niewyjaśnionymi objawami ze strony przewodu pokarmowego oraz u osób z prawidłową odpornością nie są do końca poznane. W świetle obecnych badań rozszerzono listę potencjalnych przyczyn tego patologicznego stanu. Ostatnie badania wykazały, że stosowanie inhibitorów pompy protonowej oraz zaburzenia motoryki jelita cienkiego są powiązane z rozwojem SIFO (C. Jacobs i wsp. 2013).
4. Objawy SIFO
Najbardziej powszechnymi objawami zgłaszanymi przez pacjentów z SIFO są: ból brzucha, nadmierne gazy, wzdęcia, uczucie przelewania się lub pełności w żołądku, niestrawność, odbijanie, nudności oraz biegunka. Częste wypróżnienia mogą zaś prowadzić do znacznej utraty elektrolitów oraz odwodnienia, dlatego przy silnych dolegliwościach jelitowych niezwłocznie należy podjąć leczenie objawowe.
Wymienione dolegliwości mogą występować w przebiegu wielu innych chorób i zaburzeń, jednakże nawet w ¼ przypadków przyczyną może być SIFO.
5. Diagnostyka SIFO
Obecnie za najlepszą metodę diagnostyczną potwierdzającą bądź wykluczającą SIFO jest pobranie podczas endoskopii treści/soków jelita cienkiego z okolicy dwunastnicy lub jelita czczego. Następnie dokonuje się posiewu pobranego materiału w kierunku grzybów.
Komórki grzybów Candida mogą również występować w kale w liczbie 10²–10³, lecz nie świadczą o zakażeniu, gdyż mogą to być nieszkodliwe i fizjologicznie zamieszkujące jelita grzyby, chyba że system obronny gospodarza jest naruszony. W tym przypadku ocena mikroskopowa kału może pomóc zdiagnozować przerost grzybów Candida u osób z obniżoną odpornością.
Wartość odcięcia (taka, która odgranicza wynik prawidłowy od patologicznego) dla postawienia diagnozy nie jest ściśle określona. Przyjmuje się jednak, że wynik > 10³ wykrytych komórek grzyba może świadczyć o przebiegu SIFO.
Diagnostyka SIBO również może obejmować wykonanie posiewu w kierunku bakterii z treści jelitowej, jednakże częściej stosowaną metodą jest wykonanie testów oddechowych (wodorowo-metanowych).
6. Leczenie SIFO
Leczenie kandydozy jelit zależy od stanu zdrowia pacjenta, jego dotychczasowego leczenia i przebiegu chorób współistniejących. W celu eradykacji grzyba (całkowitej eliminacji patogenu) zalecane jest przynajmniej 2–3-tygodniowe leczenie za pomocą medykamentów przeciwgrzybiczych. Terapia obejmuje m.in. leki z grup azoli, echinokandyn i polienów. Leczenie może być skuteczne w łagodzeniu objawów SIFO, lecz nie zawsze takie jest.
W leczeniu SIBO powszechnie stosowane są antybiotyki o szerokim spektrum działania bądź eubiotyk – rifaksymina modulująca skład mikrobioty jelitowej i niewchłaniająca się do krwiobiegu.
7. Terapia żywieniowa wspierająca leczenie SIFO
SIFO – mimo że wyleczone – może nawracać. Z tego względu warto żywieniowo wesprzeć stan naszych jelit. Pierwszą i nadrzędną zasadą w leczeniu przerostu grzybiczego jelit i zapobieganiu mu jest ograniczenie spożycia cukrów prostych. Pacjenci z SIFO powinni zrezygnować ze słodyczy, ciast czy słodzonych napojów. Dopuszczalne jest umiarkowane spożycie owoców (porcja dziennie).
Dieta powinna być dostosowana do występujących objawów i czasowo może ograniczać produkty wzdymające, ciężkostrawne czy z dużą zawartością błonnika pokarmowego (pełnoziarniste produkty zbożowe, strączki, orzechy, warzywa kapustne, grzyby). Po ustąpieniu dolegliwości żołądkowo-jelitowych menu może być stopniowo rozszerzane o wyżej wymienione produkty spożywcze, gdyż są one cenne dla prawidłowego odżywienia mikrobioty jelitowej.
Zastosowanie kuracji probiotycznej czy przeszczep mikrobioty jelitowej nie są obecnie standardowo wykonywanymi procedurami w leczeniu SIFO, lecz ciągle badane są te kierunki terapii.
8. Podsumowanie
Zespół rozrostu grzybiczego jelita cienkiego jest stosunkowo niedawno odkrytym stanem patologicznym jelit. Mimo że wywołuje podobne objawy jak SIBO (przerost bakteryjny), to różni się pod względem postępowania diagnostycznego i leczenia. Warto jednak wziąć pod uwagę oba te schorzenia w momencie szukania przyczyny zaburzeń żołądkowo-jelitowych.
Bibliografia
Erdogan A., Rao S.S.C., Small Intestinal Fungal Overgrowth, „Current Gastroenterology Reports” 2015, 17(4), 16.
Jacobs C. et al., Dysmotility and proton pump inhibitor use are independent risk factors for small intestinal bacterial and/or fungal overgrowth, „Alimentary Pharmacology & Therapeutics” 2013, 37(11), 1103–1111.
Otašević S. et al., The dietary modification and treatment of intestinal Candida overgrowth – a pilot study, „Journal de Mycologie Médicale” 2018, 28(4), 623–627.
Pimentel M. et al., ACG Clinical Guideline: Small Intestinal Bacterial Overgrowth, „The American Journal of Gastroenterology” 2020, 115(2), 165–178.
Wang Z.K. et al., Review article: fungal microbiota and digestive diseases, „Alimentary Pharmacology and Therapeutics” 2014, 39(8), 751–766.
