Odporność zbudowana w kuchni
Odporność naszego organizmu jest ciągle wystawiana na próbę, dlatego odpowiedni stan tej naturalnej bariery ochronnej jest szczególnie ważny podczas walki z chorobą. Co zrobić, aby ją zwiększyć? Jakie produkty wspomagają funkcjonowanie układu immunologicznego?
SPIS TREŚCI:
1. Odporność a jogurt naturalny
10. Jak wzmocnić odporność – podsumowanie
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Odporność a jogurt naturalny
Istotny wpływ na elementy układu odpornościowego w przewodzie pokarmowym mogą mieć probiotyki. Są to żywe wyselekcjonowane kultury bakteryjne korzystnie wpływające na funkcjonowanie organizmu. Kultury bakterii można znaleźć m.in. w jogurtach probiotycznych. Zawierają one najczęściej pałeczki kwasu mlekowego – Lactobacillus oraz Bifidobacterium. Wykazują istotny wpływ na elementy układu odpornościowego w przewodzie pokarmowym (GALT), co skutkuje zwiększeniem odporności lokalnej, a także ogólnej. W konsekwencji może to zmniejszać oddziaływanie infekcji, w tym bakteryjnych i wirusowych. Na ich korzystne działanie wpływają dawka znajdujących się w produkcie kultur bakterii, czas podawania, a także status immunologiczny organizmu.
Kiełki roślin zawierają bardzo wiele cennych składników mineralnych i witamin. Zawarte w skiełkowanym ziarnie witaminy są bardzo dobrze przyswajalne. Zmiany w kiełkujących ziarnach następują szybko, dlatego w ciągu kilku dni zawartość witamin może wzrosnąć wielokrotnie. Szczególnie gwałtownie wzrasta zawartość witaminy C. Jej ilość podczas kiełkowania zwiększa się w niektórych strączkach nawet 80 razy w porównaniu z suchym nasionem. Witamina C jest ważna dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, gdyż uczestniczy w procesach immunomodulacyjnych oraz stymuluje syntezę interferonu. Ponadto zwiększa odporność poprzez wpływ na aktywność komórek NK (natural killer), a także aktywność limfocytów B i T. Limfocyty oprócz zwalczania patogenów eliminują również komórki nowotworowe. Witamina C wpływa również na migrację i aktywność granulocytów, makrofagów i monocytów, a także tworzenie niektórych klas immunoglobulin.
Czosnek należy do produktów bogatych w różne aktywne biologicznie substancje chemiczne. Dzięki temu wykazuje szerokie działanie terapeutyczne jako roślina lecznicza. Czosnek wpływa na zwiększenie właściwości obronnych organizmu, wzmacnia i reguluje reakcje komórkowe układu immunologicznego. Często nazywany jest naturalnym antybiotykiem.
Zawarta w czosnku allicyna odpowiada za jego właściwości. Działa przeciwbakteryjnie, hamuje m.in. rozwój Helicobacter pylori. Na strukturze allicyny oparte są również preparaty przeciwgrzybicze. Może być również używana w celu odkażania dróg oddechowych. Zaobserwowano także stymulujący wpływ olejku czosnkowego na rozwój bakterii kwasu mlekowego z rodzaju Lactobacillus. Bakterie przytwierdzają się do ścian jelita, tworzą mikroflorę, która współzawodniczy o składniki pokarmowe z innymi organizmami, w tym chorobotwórczymi. Wpływają również na wzrost produkcji przeciwciał klasy IgA, które są wydzielane głównie do przewodu pokarmowego oraz jamy ustnej w postaci śliny.
Zielona herbata zawiera związki polifenolowe z grupy flawanoli, flawonoidów, a także proantocyjanidyny oraz kwasy fenolowe. Związki te stanowią do 30% suchej masy liści. Większość polifenoli znajdujących się w zielonej herbacie stanowią katechiny. Wykazano, że zawarte w herbacie katechiny i polifenole wykazują właściwości antyoksydacyjne. Polifenole herbaty eliminują reaktywne rodniki tlenowe i azotowe. Rodniki mogą być bardzo toksyczne, ponieważ działają niszcząco na lipidy, białka i kwasy nukleinowe.
Przekonanie o wyjątkowych prozdrowotnych właściwościach zielonej herbaty sięga starożytnych Chin. Potwierdzają je również współcześnie przeprowadzone badania epidemiologiczne. Wykazano bowiem, że u mieszkańców Azji spożywających zieloną herbatę współczynnik zapadalności na choroby nowotworowe jest niższy niż u mieszkańców krajów zachodnich.
Dominująca w herbacie katechina – EGCG – hamuje oksydacyjne uszkodzenie DNA i cytotoksyczność powodowaną przez zawartą w tytoniu nitrozaminę, wywołującą raka płuc. Antyrakowy wpływ EGCG koreluje z ograniczeniem produkcji wolnych rodników, zmniejszoną peroksydacją lipidów i utrzymaniem wewnątrzkomórkowej aktywności glutationu. Poza tym EGCG wpływa również na odtworzenie enzymów detoksyfikacyjnych takich jak S-transferaza glutationowa, peroksydaza glutationowa, dysmutaza ponadtlenkowa i katalaza.
Brokuły należą do grupy roślin krzyżowych zawierających glukozynolany. Wykazują silne działanie antynowotworowe. Ich przeciwnowotworowa aktywność polega na pobudzaniu syntezy enzymów II fazy detoksykacji oraz odpowiedzialnych za wydalanie substancji rakotwórczych. Dzięki temu zatrzymują rozwój komórek nowotworowych i hamują powstawanie cząsteczek adhezyjnych, odgrywających istotną rolę w odpowiedzi odpornościowej organizmu dzięki uczestnictwu w przyleganiu leukocytów do śródbłonka oraz aktywacji ich migracji do miejsca zapalenia. Glukozynolany odpowiadają również za hamowanie proliferacji komórek nowotworowych.
Żywność zawierająca przeciwutleniacze odgrywa bardzo ważną rolę w profilaktyce wielu chorób. Związki te znajdują się nie tylko w owocach i warzywach, ale także w orzechach. Na szczególną uwagę zasługują orzechy włoskie. Potwierdzono bowiem, że największą aktywność przeciwrodnikową wykazywały ekstrakty związków fenolowych, a szczególnie taniny. Orzechy włoskie zawierające wysoką ilość tanin wykazywały zatem najlepsze działanie przeciwrodnikowe spośród wszystkich orzechów.
Orzechy to także źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), które korzystnie wpływają na profil lipidowy organizmu, ale także oddziałują na układ odpornościowy.
Kalafior, podobnie jak brokuły, należy do kapustnych roślin krzyżowych, które są bogatym źródłem składników korzystnie wpływających na organizm człowieka. Na szczególne wyróżnienie zasługują glukozynolany.
Charakteryzują się działaniem przeciwbakteryjnym, przeciwwirusowym, ale także przeciwnowotworowym. Mają bowiem zdolność wydalania substancji rakotwórczych z organizmu. Mogą również zwiększać apoptozę komórek nowotworowych, tym samym ograniczają ich rozwój i zdolność przerzutową. Spożywanie warzyw krzyżowych zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory takie jak rak żołądka, okrężnicy, odbytnicy oraz płuc.
Olejek cynamonowy zaliczany jest do najsilniejszych naturalnych antyseptyków. Zabija m.in. Bacillus subtilis, Escherichia coli, Aspergillus niger, Mycobacterium phlei, Mycobacterium tuberculosis, Pseudomonas aeruginosa, Streptococcus aureus, Penicillium chrysogenum, Candida albicans. Olejek uzyskiwany z kory cynamonowca znajduje zastosowanie w leczeniu przeziębienia, grypy, zakażeń górnych, a także dolnych dróg oddechowych. Można go wykorzystywać również do zwalczania pasożytów skóry (świerzbowiec, wesz) i przewodu pokarmowego, a także w infekcjach skóry (kurzajki, trądzik).
Biorąc pod uwagę zawartość eugenolu, który może wpływać na zmianę właściwości żółci, cynamon nie powinien być stosowany przez osoby chorujące na kamicę wątrobową oraz zaburzenia funkcjonowania woreczka żółciowego
Olej lniany to źródło kwasów tłuszczowych omega-3. Kwasy te wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne polegające na hamowaniu nadmiernej odpowiedzi immunologicznej, a także zmniejszaniu ostrości przebiegu procesów zapalnych o etiologii wirusowej i bakteryjnej.
Kwasy z grupy omega-3 oddziałują na komórki układu immunologicznego przypuszczalnie poprzez modyfikację syntezy mediatorów odpowiedzialnych za komunikację komórek (eikozanoidy, cytokiny, tlenek azotu) oraz zmianę ekspresji cząsteczek powierzchniowych uczestniczących w komunikacji komórka–komórka.
10. Jak wzmocnić odporność – podsumowanie
Do naturalnych czynników wspomagających układ odpornościowy należą: aktywność fizyczna, odpowiednia ilość snu, ale przede wszystkim prawidłowy sposób żywienia. Oprócz odpowiedniego bilansu składników odżywczych warto zwrócić uwagę także na spożywanie witamin i związków o działaniu antyoksydacyjnym, składników mineralnych, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych i probiotyków. Wyróżniono także substancje immunomodulujące, które chronią organizm przed rozwojem choroby nowotworowej, wspomagają optymalną aktywność układu immunologicznego oraz wpływają na ograniczanie reakcji zapalnych. Warto zatem, aby w codziennej diecie znajdowały się produkty wywierające tak pozytywny wpływ na organizm.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Tokarz-Deptuła B., Deptuła W., Probiotyki a układ odpornościowy przewodu pokarmowego ssaków, „Postępy Mikrobiologii” 2017, 56(2), 157–162.
Kwiecień M., Winiarska-Mieczan A., Czosnek jako zioło kształtujące właściwości prozdrowotne, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2011, 92(4), 810–812.
Goncagul G., Ayaz E., Antimicrobial effect of of garlic (Allium sativum) and traditional medicine, „Journal of Animal and Veterinary Advances” 2010, 9(1), 1–4.
Janda K., Kasprzak M., Wolska J., Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie, „Pomeranian Journal of Life Sciences” 2015, 61(4), 419–425.
Lewicki P., Kiełki nasion jako źródło cennych składników odżywczych, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość” 2010, 6(73), 18–33.
Całka J., Zasadowski A., Juranek J., Niektóre aspekty leczniczego działania zielonej herbaty, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna” 2008, 61(1), 5–14.
Kałędkiewicz E., Lange E., Znaczenie wybranych związków pochodzenia roślinnego w diecie zapobiegającej chorobom nowotworowym, „Postępy Fitoterapii” 2013, 1, 42–47.
Kościej A., Skotnicka-Graca U., Ozga I., Rola wybranych czynników żywieniowych w kształtowaniu odporności dzieci, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2017, 98(2), 110–117.
Kaławaj K., Lemieszek M., Prozdrowotne właściwości cynamonu, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2015, 21(3), 328–331.
Dymarska E., Grochowalska A., Krauss H., Wpływ sposobu odżywiania na układ odpornościowy. Immunomodulujace działanie kwasów tłuszczowych, witamin i składników mineralnych oraz przeciwutleniaczy, „Nowiny Lekarskie” 2013, 82(3), 222–231.