Migrena – czym jest i jak sobie z nią radzić?
Migrena jest chorobą neurologiczną, która potrafi bardzo utrudnić nam życie. Pojawia się w najmniej oczekiwanym momencie. Objawia się silnym bólem głowy, z którym trudno sobie poradzić nawet po zażyciu silnych środków przeciwbólowych. Skąd bierze się migrena? Jak się ją diagnozuje oraz jakie są jej przyczyny? W poniższym artykule przedstawimy również sposoby na radzenie sobie z nieznośnymi bólami głowy, zalecenia dotyczące diety, a także najnowsze informacje dotyczące stosowania suplementów w przypadku pojawienia się migreny.
SPIS TREŚCI:
1. Czym jest migrena?
2. Migrena – przyczyny i rozpoznanie
3. Migrena – leczenie
4. Migrena – profilaktyka
5. Migrena – dieta i suplementacja
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Czym jest migrena?
Migrena jest intensywnym nawracającym bólem głowy występującym u osób w każdej grupie wiekowej. Jej głównymi objawami są:
– jednostronny i długotrwały ból głowy – trwający od 4 do 72 godzin,
– wymioty i nudności,
– nadwrażliwość na bodźce takie jak dźwięk, światło, zapachy,
– zaburzenia wegetatywne, do których można zaliczyć zawroty głowy, omdlenia, nadmierne pocenie się, problemy z potencją oraz defekacją.
Problem migreny częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Statystyki pokazują, że dotyczy ona 6% mężczyzn i 15–18% kobiet. W większości przypadków migrena pojawia się pomiędzy 20. a 30. rokiem życia, u 90% chorych pierwsze objawy występują przed 40. rokiem życia. W grupie dzieci i młodzieży migrena występuje dość rzadko, często mylona jest z napięciowym bólem głowy.
U pacjentów występuje kilka podstawowych, różniących się od siebie typów migreny, są to m.in.:
– migrena bez aury – typ choroby, w którym następują silne przejściowe bóle głowy trwające co najmniej cztery godziny. Charakteryzują się występowaniem silnego bólu tylko w obrębie jednej połowy głowy. Są niezwykle uciążliwe i określane przez chorych jako pulsujące. Często towarzyszą im nudności i wymioty, po których ból często ustępuje. U pacjentów z tego typu chorobą pojawiają się również światłowstręt oraz nadwrażliwość na dźwięk. Jest to najczęściej występująca odmiana migreny, szacuje się, że dotyczy ponad 75% chorych,
– migrena z aurą – typ choroby, w którym przed bólem głowy (5–10 minut wcześniej) pojawiają się przejściowe, lecz dokuczliwe objawy neurologiczne. Chorzy najczęściej określają je jako mroczki, błyski lub plamki przed oczami,
– migrena oczna, zwana także siatkówkową – typ choroby, w którym intensywny ból głowy powoduje krótkotrwałą utratę widzenia w jednym oku. Zdarza się stosunkowo rzadko, a ból najczęściej ustępuje po około godzinie,
– migrena okoporaźna – typ choroby występujący niezwykle rzadko. Od migreny ocznej odróżnia się tymczasowymi zaburzeniami ruchów gałek ocznych. Ból jest bardzo silny i na tyle uciążliwy, że pacjenci najczęściej wymagają konsultacji medycznej oraz przyjmowania odpowiednich leków.
Oprócz wyżej wymienionych rodzajów migreny występują także migrena dziecięca, powikłana i prawdopodobna.
2. Migrena – przyczyny i rozpoznanie
Mimo wielu badań etiologia migreny nadal nie jest jasna. Obecnie pewne jest, że migrena to choroba dziedziczna. Istnieją liczne teorie próbujące wyjaśniać i tłumaczyć jej etiopatogenezę. Potrzeba jednak większej liczby badań i dowodów, które pozwolą na wyciągnięcie jednoznacznych wniosków.
Zgodnie z wytycznymi Międzynarodowej klasyfikacji bólów głowy rozpoznanie migreny jest możliwe po spełnieniu określonych kryteriów klinicznych. Według nich za pierwszy napad migreny uważa się epizod występujący z krwotokiem podpajęczynówkowym, krwotokiem lub zapaleniem opon mózgowych i mózgu. Migrenę można również stwierdzić, gdy w określonej liczbie napadów pojawia się któryś z wyżej opisanych i scharakteryzowanych bólów głowy – migreny z aurą (2 razy) i migreny bez aury (5 razy). Rozpoznania migrenowego bólu głowy najczęściej dokonuje lekarz pierwszego kontaktu lub neurolog. Podczas napadów migreny występują czasami objawy niespecyficzne, wtedy postawienie diagnozy wymaga skontaktowania się z poradnią specjalistyczną.
Bóle migrenowe występują okresowo, mogą być spowodowane przez wiele czynników. Udowodniono, że kluczowymi czynnikami wywołującymi napady migreny są stres, zmęczenie i nadmierny wysiłek zarówno psychiczny, jak i fizyczny. Niestety migrena dopada nas również wtedy, gdy po intensywnym stresie próbujemy szybko się zrelaksować. Oprócz tego jednym z częściej występujących czynników są wahania hormonalne. Udowodniono, że zaburzenia układu endokrynologicznego mają wpływ na zwiększenie częstotliwości występowania migrenowych bólów głowy. Kolejnymi bodźcami wywołującymi ataki migreny są zbyt krótki lub zbyt długi sen, gwałtowne zmiany pogody, pobyt na dużych wysokościach, głód, palenie tytoniu i zbyt intensywne światło.
3. Migrena – leczenie
Aby leczenie migreny było skuteczne, musi być kompleksowe. Oznacza to, że powinno obejmować jednocześnie farmakologiczne leczenie napadów, leczenie zachowawcze (profilaktykę) oraz leczenie niefarmakologiczne. Najważniejszą zasadą leczenia ostrych epizodów bólowych jest przyjęcie leków tak szybko, jak to możliwe. Lek powinien być przyjęty już wtedy, gdy czujemy, że zbliża się atak migreny (w czasie aury). Jeśli po zażyciu pierwszej dawki leku ból nadal narasta, powinno się przyjąć drugą dawkę. Niestety gdy migrena przybiera na sile, leki doustne mogą okazać się nieskuteczne. W takim przypadku zaleca się stosowanie leków drogą doodbytniczą, podskórną, wziewną, dożylną, a nawet domięśniową. W przypadku osób, u których migrena występuje z mdłościami lub wymiotami, zaleca się podawanie leku przeciwbólowego razem z lekami przeciwwymiotnymi.
Złotym standardem leczenia farmakologicznego migreny są tryptany. Jest to grupa leków stosowana jedynie po zaleceniu lekarza specjalisty, w momencie gdy leki przeciwbólowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne zawiodą. Tryptany to selektywni antagoniści receptorów 5HT1B/1D. Działają zarówno na obwodowe, jak i centralne ośrodki bólowe. Tryptany swoją skuteczność zawdzięczają budowie chemicznej, pozwalającej im na przekroczenie bariery krew–mózg. Stosowanie tego typu leków przynosi ulgę i zdecydowanie poprawia stan pacjenta już po 2 godzinach. W przypadku osób, u których leczenie tryptanami nie przynosi oczekiwanych rezultatów, stosuje się kombinację niesteroidowych leków przeciwzapalnych z naproksenem lub diklofenakiem.
4. Migrena – profilaktyka
Głównym celem leczenia profilaktycznego migreny jest zmniejszenie liczby napadów bólu migrenowego oraz ich złagodzenie. Takie leczenie migreny zalecane jest w przypadku osób z częstymi i bardzo bolesnymi epizodami migrenowymi. Warto zastanowić się nad wprowadzeniem leczenia profilaktycznego, jeżeli:
– występują więcej niż 3 silne napady migrenowe w miesiącu,
– napady mają ciężki, wielodniowy przebieg,
– epizody bólowe nie ustępują po podaniu leku doraźnego,
– aura migrenowa przedłuża się i uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie.
Leczenie profilaktyczne powinno składać się z kilku elementów. Po pierwsze należy wyeliminować wyżej wymienione czynniki, które mogą wywoływać atak migreny, po drugie należy stosować leki zalecone przez lekarza.
Najczęściej stosowanymi profilaktycznymi preparatami są:
– leki beta-adrenolityczne (Propranolol, Nadolol, Atenolol),
– leki trójpierścieniowe trójcykliczne (Doksepina, Imipramina),
– leki przeciwpadaczkowe (Topiramat, Gabapentyna),
– antagoniści wapnia (Funaryzyna, Werapamil),
– antagoniści serotoniny,
– inhibitory wychwytu serotoniny.
Leczenie pacjentów powinno rozpoczynać się od stosowania małych dawek wyżej wymienionych leków, powinny być one zwiększane stopniowo w razie konieczności. Aby ocenić skuteczność leczenia profilaktycznego, powinno się także notować częstotliwość napadów bólowych. Skuteczne leczenie pozwala na istotne zmniejszenie liczby/intensywności epizodów bólowych. Leczenie profilaktyczne nie powinno trwać dłużej niż rok i powinno się je zakończyć w momencie, gdy bóle głowy osłabną i będą pod pełną kontrolą pacjenta.
5. Migrena – dieta i suplementacja
Mogłoby się wydawać, że połączenie leczenia farmakologicznego z leczeniem profilaktycznym jest wystarczające. W praktyce okazuje się jednak, że ogromne znaczenie w przypadku leczenia migren mają też odpowiednia dieta oraz suplementacja.
Bardzo ważne jest, by spożywać posiłki w regularnych odstępach czasu i nie dopuszczać do pojawienia się głodu. Głód jest jednym z czynników prowokujących ataki migreny. Wskazane jest także unikanie pewnych produktów spożywczych, które zwiększają ryzyko występowania epizodów bólowych, należą do nich produkty zawierające tyraminę, czyli żółty ser, przetwory kakaowe, czekolada, mleko i wszystkie jego przetwory, wino, chińszczyzna, kawa, herbata, owoce cytrusowe, banany, orzechy, jaja, produkty zbożowe, bakalie, grzyby i niektóre słodziki. Oczywiście to zalecenia ogólne, przy wyborze produktów spożywczych najlepiej opierać się na własnym doświadczeniu oraz tym, w jaki sposób organizm reaguje na określone pokarmy. Ważne jest, aby wypijać przynajmniej 1,5 l wody mineralnej dziennie.
U osób cierpiących na migrenę często występują niedobory składników mineralnych i witamin. Zaleca się zatem stosowanie preparatów zawierających witaminę B2, kwasy omega-3, kwas alfa-liponowy, wyciąg z lepiężnika oraz koenzym Q10. Spośród wszystkich składników mineralnych najważniejszy w przypadku migreny wydaje się magnez – jego zalecana dobowa dawka to wówczas 00–600 mg. Liczne badania prowadzone na całym świecie dowodzą, że stosowanie magnezu przynosi korzyści zarówno w grupie dzieci, jak i dorosłych borykających się z problemem migreny.
Migrena jest poważnym i niezwykle powszechnym problemem zdrowotnym. Zaburza prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie, a w ciężkich przypadkach potrafi nas z niego wykluczyć. Jeśli zauważyliście, że wasze objawy pokrywają się z opisanymi przez nas kryteriami rozpoznania migreny, nie czekajcie, migrena sama nie minie. Tylko odpowiednie leczenie, zmiana stylu życia i wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych mogą przynieść długotrwałe rezultaty.
Bibliografia
Stępień A., Migrena i jej najczęstsze postacie kliniczne, „Aktualności Neurologiczne” 2008, 8(2), 95–100.
Stępień A., Kryteria diagnostyczne i leczenie migreny w oparciu o obowiązujące zalecenia międzynarodowe, „Medycyna po Dyplomie” 2011, 9(186), 81–87.
Zawadzka M., Pilarska E., Preparaty magnezu w leczeniu migreny – przegląd wybranego piśmiennictwa, „Neurologia Dziecięca” 2012, 22(44), 35–40.
Wójcik-Drączkowska H., Bilińsk W., Nika W., Migrena – rozpoznanie i leczenie, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2007, 1(2), 109–114.
Zagorzalewicz M., Patomechanizm migrenowych bólów głowy, „Neurologia Dziecięca” 2005, 14(28), 7–15.
Prusiński A., Klasyfikacja, obraz kliniczny i leczenie zawrotów głowy, „Polski Przegląd Neurologiczny” 2011, 7(1), 11–20.
Mendel T., Członkowska A., Leczenie Migreny, „Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii” 1997, 4, 55–63.
