Nieprawidłowo zaplanowany i źle przeprowadzony proces redukcji tkanki tłuszczowej może negatywnie wpłynąć na układ rozrodczy kobiety. Często mówi się, że niedostateczna podaż tłuszczu wraz z dietą jest głównym powodem zaburzeń cyklu menstruacyjnego, jednak obecnie naukowcy nie potwierdzają tej tezy. Co zatem jest głównym czynnikiem warunkującym zanik miesiączki u kobiet?

 

SPIS TREŚCI:

1. FHA – czym jest brak miesiączki typu funkcjonalnego

2. Jak rozpoznać FHA

3. Jaki jest bezpieczny deficyt kaloryczny

4. Metody postępowania w stwierdzonym FHA

5. Podsumowanie

 

1 / 4
A jaki Ty masz cel? Nie trać czasu i zacznij już dziś! Skorzystaj z profesjonalnej opieki.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.

 

 

1. FHA – czym jest brak miesiączki typu funkcjonalnego
FHA (ang. functional hypothalamic amenorrhoea) to przypadłość określana również jako brak miesiączki typu funkcjonalnego lub czynnościowy brak miesiączki pochodzenia podwzgórzowego. W większości przypadków dotyka kobiety trenujące wyczynowo dyscypliny, w których obowiązują określone kategorie wagowe. Coraz częściej FHA występuje również u kobiet trenujących rekreacyjnie, których celem jest redukcja tkanki tłuszczowej.

 

Brak miesiączki typu funkcjonalnego powstaje w wyniku zaburzeń w produkcji hormonów:
– nieprawidłowej pracy osi podwzgórzowo-przysadkowo-jajnikowej,
– niskiego poziomu leptyny,
– nadmiernej pracy osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej,
– zmniejszenia aktywności osi podwzgórzowo-przysadkowo-tarczycowej.

W tym przypadku zahamowanie funkcji nie jest związane z chorobą ani żadnymi nieprawidłowościami w budowie anatomicznej (C.M. Gordon i wsp. 2017).

 

Warto również zwrócić uwagę, że w regulacji funkcjonowania układu rozrodczego u kobiet istotną rolę odgrywają hormony biorące udział w procesach związanych z gospodarką energetyczną:
– grelina (hormon głodu) – uaktywnia się, kiedy jedzenie w żołądku zostanie strawione. Odpowiada za stymulowanie głodu;
– leptyna (hormon sytości) – jest wydzielana głównie przez komórki tłuszczowe (adipocyty). Odgrywa istotną rolę w regulacji spożywania pokarmu oraz gospodarki energetycznej;
– neuropeptyd Y;
– kisspeptyna.


Można stwierdzić, że skoro parametry energetyczne i układu rozrodczego u kobiet są ze sobą powiązane, to kaloryczność diety będzie istotnie wpływała na wystąpienie braku miesiączki typu funkcjonalnego. W rozwoju tej przypadłości znaczenie mają również stres, bardzo niski poziom tkanki tłuszczowej, niedostateczna ilość snu czy nadmierna aktywność fizyczna.

2. Jak rozpoznać FHA
W celu rozpoznania FHA przede wszystkim należy przeprowadzić dokładny wywiad dotyczący przebiegu i regularności cyklu menstruacyjnego. U kobiet miesiączkujących regularnie czynnościowy brak miesiączki pochodzenia podwzgórzowego objawia się zaburzeniami regularności cyklu, z kolei u kobiet dojrzewających miesiączka nie występuje w ogóle (C.M. Gordon i wsp. 2017).

 

Ważne, aby zebrać wszystkie informacje dotyczące aktywności fizycznej, diety, snu, stosowania środków wspomagających czy używek. Należy również dopytać o występowanie silnych sytuacji stresowych. Dla wielu pacjentek rozmowa o FHA może być trudna i wstydliwa, dlatego w razie konieczności warto skorzystać z pomocy doświadczonego psychologa.

  Fabryka Siły Sklep

3. Jaki jest bezpieczny deficyt kaloryczny

Liczba spożywanych kilokalorii w ciągu dnia jest kwestią bardzo indywidualną. Zależy od wielu czynników takich jak waga, skład ciała czy ilość aktywności fizycznej w ciągu dnia. Liczne badania naukowe wykazały, że im dłużej utrzymuje się deficyt kaloryczny, tym większe jest ryzyko wystąpienia zaburzeń miesiączkowania typu funkcjonalnego (N.S. Skarakis i wsp. 2021).

 

Powszechnie przyjmuje się, że kobiety aktywne fizyczne w celu zachowania zdrowia oraz prawidłowego funkcjonowania układu rozrodczego w czasie stosowania diety mającej na celu utrzymanie masy ciała powinny spożywać ok. 45 kcal energii dostępnej (ilość energii dostarczanej do organizmu z wykluczeniem wydatków energetycznych przeznaczonych na różnego rodzaju aktywność fizyczną) na każdy kilogram beztłuszczowej masy ciała (może to również doprowadzić do delikatnego wzrostu masy ciała).

W okresie redukcji tkanki tłuszczowej liczbę spożywanych kilokalorii można obniżyć do 30 kcal. Oczywiście są to wyłącznie wartości umowne, aczkolwiek zarówno aktywne fizycznie kobiety, jak i trenerzy oraz dietetycy powinni mieć je na uwadze podczas opracowywania jadłospisów.

 

Obecnie istnieje coraz więcej dowodów na to, że masa ciała ma istotny wpływ na zdolności reprodukcyjne kobiet. Zbyt niska waga może prowadzić do nadmiernego wydzielania hormonu folikulotropowego, skrócenia fazy lutealnej oraz przyczynić się do wystąpienia FSH, co w efekcie wpływa negatywnie na płodność. Wykazano, że kobiety z niedowagą dłużej starały się o dziecko niż kobiety z prawidłową masą ciała (R. Fontana, S.D. Torre 2016).

 

4. Metody postępowania w stwierdzonym FHA
Aby skutecznie walczyć z FHA, należy w pierwszej kolejności usunąć przyczynę zaburzeń. Ważne, aby zebrać szczegółowe dane, na podstawie których należy przygotować odpowiedni plan działania. W większości poprawa stylu życia wystarcza, aby przywrócić miesiączkę. Należy zaplanować dietę oraz odpowiednią kaloryczność, kontrolować wydatki energetyczne związane z aktywnością fizyczną oraz w razie potrzeby zmniejszyć intensywność treningów, zmniejszyć narażenie na stres oraz nauczyć się radzić sobie z sytuacjami stresowymi.

 

Kobiety z zaburzeniami cyklu menstruacyjnego muszą wiedzieć, że w procesie leczenia wzrost masy ciała będzie nieunikniony. Często spotyka się to ze sprzeciwem. Niestety, jeżeli przyczyną jest niedostateczna podaż energii, inne rozwiązanie jest niemożliwe. W leczeniu FHA stosuje się również terapię hormonalną, jednak w większości przypadków zmiana trybu życia jest wystarczająca, aby osiągnąć zamierzony efekt.

 

5. Podsumowanie
Proces redukcji tkanki tłuszczowej jest bardzo powolny. Zbyt restrykcyjna dieta i nadmierna aktywność fizyczna mogą nieść za sobą negatywne konsekwencje zdrowotne. FSH to przypadłość dotycząca wielu aktywnych fizycznie kobiet, zarówno tych, które wyczynowo uprawiają sport, jak i tych, które trenują amatorsko głównie w celach sylwetkowych. Należy zatem pamiętać, aby przede wszystkim na pierwszym miejscu stawiać zdrowie i nie starać się zredukować nadmiernych kilogramów w sposób bardzo restrykcyjny. Prawidłowo zbilansowana dieta (z odpowiednią podażą kaloryczną) w połączeniu z umiarkowaną aktywnością fizyczną to klucz do osiągnięcia wymarzonej sylwetki bez uszczerbku na zdrowiu.

 

 

1 / 4
A jaki Ty masz cel? Nie trać czasu i zacznij już dziś! Skorzystaj z profesjonalnej opieki.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.

Bibliografia
Gordon C.M. et al., Functional Hypothalamic Amenorrhea: An Endocrine Society Clinical Practice Guideline, „The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism” 2017, 102(5), 1413–1439.
Skarakis N.S. et al., Energy deficiency, menstrual disorders, and low bone mineral density in female athletes: a systematic review, „Hormones” 2021, 1–10.
Fontana R., Torre S.D., The Deep Correlation between Energy Metabolism and Reproduction: A View on the Effects of Nutrition for Women Fertility, „Nutrients” 2016, 8(2), 87.