5 produktów wspierających pracę nerek
Nerki to narządy określane mianem naturalnych filtrów. Odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie organizmu – mają za zadanie usuwać zbędne produkty przemiany materii oraz wszystkie toksyczne substancje. Zaburzenia ich pracy niosą ze sobą szereg negatywnych konsekwencji dla zdrowia, warto zatem zadbać o nerki za pomocą odpowiedniej diety i nawodnienia.
SPIS TREŚCI:
1. Rola nerek w organizmie
2. 5 produktów wspierających pracę nerek
3. Co negatywnie wpływa na pracę nerek?
4. Podsumowanie
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Podstawowe funkcje nerek to wytwarzanie moczu oraz udział w regulacji gospodarki wodnej i kwasowo-zasadowej ustroju. Ponadto dbają o homeostazę środowiska wewnętrznego organizmu. Polega ona na usuwaniu nadmiaru wody, soli mineralnych, szkodliwych produktów przemiany materii oraz wszystkich związków obcych, które dostały się do organizmu. Działanie nerek można porównać zatem do działania filtra utrzymującego prawidłowy poziom niezbędnych substancji (np. sodu, potasu, wapnia, fosforu, magnezu) oraz odrzucającego te, które mogą być szkodliwe (np. mocznik, obce substancje).
Czynność nerek podzielić można na:
– zewnątrzwydzielniczą – polegającą na wytwarzaniu moczu, dzięki czemu z organizmu usuwane są metabolity, nadmiar płynów i elektrolitów oraz wszystkie toksyczne substancje;
– wewnątrzwydzielniczą – wiążącą się z wydzielaniem do krwi związków biologicznie czynnych: erytropoetyny (hormonu pobudzającego namnażanie i różnicowanie czerwonych krwinek), reniny (hormonu biorącego udział w regulacji ciśnienia krwi) czy aktywnej formy witaminy D.
Wśród najczęstszych schorzeń związanych z nerkami wyróżnia się ich nowotwory, zapalenie oraz uszkodzenie w przebiegu choroby, a także kamicę dróg moczowych i jej powikłania.
Częstość występowania kamicy nerkowej wzrasta na całym świecie. Zwiększa ona ryzyko przewlekłej i schyłkowej niewydolności nerek. Odsetek nawrotów kamicy nerkowej szacowany jest aż na blisko 50%. Jak sugerują badania, większe spożycie warzyw i owoców odgrywa bardzo ważną rolę w prewencji tego schorzenia (M.C. Nirumand i wsp. 2018).
2. 5 produktów wspierających pracę nerek
Sok pomarańczowy
Obniża ryzyko powstawania kamieni nerkowych na wiele sposobów. Włączenie tego napoju do diety zwiększa ilość przyjmowanych płynów. Co jednak ważniejsze, sok pomarańczowy zawiera cytrynian, który jest jednym z najsilniejszych inhibitorów powstawania kamieni nerkowych. Odgrywa kluczową rolę w zmniejszaniu poziomu wapnia w moczu poprzez tworzenie kompleksów cytrynianowo-wapniowych. Są one lepiej rozpuszczalne w moczu przy fizjologicznym pH, dzięki czemu obniża się ryzyko powstawania kamieni.
Kolejnym czynnikiem przemawiającym na korzyść soku pomarańczowego jest jego alkalizujący wpływ na pH moczu, co ma szczególne znaczenie w procesie tworzenia kamieni wapniowych, szczawianowych i kamieni kwasu moczowego. Do ochronnego działania napoju przyczynia się także znaczna zawartość błonnika pokarmowego, który jest jednym z czynników chroniących przed powstawaniem kamieni (Y. Barghouthy, B.K. Somani 2021).
Granat
Charakteryzuje się wysoką zawartością polifenoli, alkaloidów i antocyjanów, które wykazują działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne. W kontekście pracy nerek granat reguluje wydalanie moczu oraz chroni nerki przed toksycznym i destrukcyjnym wpływem niektórych substancji – działa nefroochronnie. Zapobiega także nadmiernemu wydalaniu wapnia z moczem, zatem jego spożycie może przyczyniać się do zmniejszania ryzyka powstawania kamieni nerkowych (M.C. Nirumand i wsp. 2018).
Pietruszka
Wykazuje działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne, moczopędne oraz przeciwnadciśnieniowe. Owe właściwości wynikają z wysokiej zawartości składników biologicznie aktywnych, wśród których wymienia się karotenoidy, flawonoidy, witaminę C oraz witaminę E. Spożycie pietruszki przyczynia się do regulowania pH moczu, zapobiegając tym samym powstawaniu kamieni nerkowych. Ponadto pozwala na redukcję stanu zapalnego nerek i pęcherza oraz wspomaga oddawanie moczu, co wiąże się ze sprawniejszym usuwaniem zbędnych substancji z organizmu (M.C. Nirumand i wsp. 2018).
Zielona herbata
Jej ochronne działanie wynika z obecności licznych polifenoli, które są bardzo silnymi przeciwutleniaczami, oraz innych związków fitochemicznych. Katechiny (jak np. galusan epigallokatechiny) chronią organizm przed toksycznym wpływem szczawianów, zatem picie zielonej herbaty może zapobiegać powstawaniu kamieni wapniowych w nerkach (M.C. Nirumand i wsp. 2018).
Oregano
Szeroko stosowane na całym świecie jako przyprawa kuchenna. Z powodu wysokiej zawartości związków fitochemicznych, np. flawonoidów, terpenów, alkaloidów czy garbników, oprócz walorów smakowych wykazuje działania prozdrowotne: przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwdrobnoustrojowe, a także moczopędne. Ekstrakt z nadziemnych części rośliny działa przeciwutleniająco oraz przeciwskurczowo, co prawdopodobnie przyczynia się do właściwości antyurolitycznych rośliny – hamujących powstawanie kamieni w układzie moczowym. Dzięki temu obniża ryzyko pojawienia się kryształów szczawianu wapnia w nerkach oraz chroni komórki nabłonka nerek (M.C. Nirumand i wsp. 2018).
3. Co negatywnie wpływa na pracę nerek?
Nadmiar soli
Zalecane spożycie soli to ok. 6 g dziennie, czyli jedna łyżeczka, w której skład wchodzi również sól obecna w już gotowych produktach. Wraz z nadmierną podażą tego składnika rośnie ryzyko powstawania kamieni nerkowych. Wynika to ze skłonności do większego wydalania z moczem wapnia, a także białka, czego konsekwencją jest pogorszenie czynności nerek. Nadmiar soli zaburza ilość sodu i potasu w organizmie, przez co nerki funkcjonują mniej sprawnie, usuwają mniej wody, a to niesie ze sobą kolejny negatywny skutek – nadciśnienie.
Nadmiar białka
Dłuższe stosowanie diet wysokobiałkowych może prowadzić do szybszego pogorszenia funkcji nerek wyrażonego spadkiem GFR (współczynnik filtracji kłębuszkowej). To powoduje uszkodzenie kłębuszków nerkowych oraz cewek nerkowych, czego następstwem jest stan zapalny nerek. Nadmiar białka przyczynia się do zwiększenia ilości wapnia w moczu oraz jego niższego pH, może zatem skutkować wyższym ryzykiem rozwoju kamieni nerkowych.
Nadmiar cukru
Nadmiar cukru w diecie prowadzi do nadwagi, otyłości oraz do insulinooporności, której następstwem jest cukrzyca typu 2. Ostatnia z wymienionych chorób stanowi jedną z najczęstszych przyczyn przewlekłej niewydolności nerek.
Na szczególną uwagę zasługuje fruktoza, której spożycie w ostatnich latach znacznie wzrosło. Jest ona powszechnie stosowana jako słodzik w napojach lub jako zamiennik sacharozy i glukozy w żywności. Zwiększone ryzyko powstawania kamieni nerkowych może być spowodowane wpływem fruktozy na pH moczu, wydalanie wapnia i szczawianu oraz na metabolizm kwasu moczowego.
Odwodnienie
Podaż odpowiedniej ilości płynów skutkuje zmniejszeniem stężenia związków chemicznych takich jak szczawiany, fosforany i moczany, a także ogranicza ich zdolność do krystalizacji. Warto zatem pamiętać o nawadnianiu organizmu, gdyż zbyt niska podaż płynów sprzyja powstawaniu kamieni nerkowych i może prowadzić do uszkodzenia nerek.
4. Podsumowanie
O zdrowie nerek należy dbać każdego dnia, a nie tylko wtedy, gdy pojawiają się pierwsze symptomy nieprawidłowego ich funkcjonowania. Ważne jest świadome dokonywanie wyborów żywieniowych – przyjmowanie większej ilości wody, spożywanie różnorodnych warzyw, owoców i przypraw, ograniczenie soli w diecie oraz prowadzenie szeroko pojętego zdrowego stylu życia.
Wymienione w artykule produkty wspierające pracę nerek charakteryzują się wysoką zawartością związków biologicznie czynnych, działaniem przeciwzapalnym, przeciwutleniającym oraz działaniem zapobiegającym powstawaniu kamieni. Należy jednak podkreślić, że najbardziej liczy się całokształt diety. Dobrze zbilansowany, urozmaicony, obfitujący w świeże owoce, warzywa, zioła i przyprawy jadłospis będzie najlepszym sposobem na wsparcie funkcjonowania nerek.
Bibliografia
Barghouthy Y., Somani B.K., Role of Citrus Fruit Juices in Prevention of Kidney Stone Disease (KSD): A Narrative Review, „Nutrients” 2021, 13(11), epub.
Nirumand M.C. et al., Dietary Plants for the Prevention and Management of Kidney Stones: Preclinical and Clinical Evidence and Molecular Mechanisms, „International journal of molecular sciences” 2018, 19(3), epub.
Pachocka L., Dieta wysokobiałkowa – korzystna czy niebezpieczna?, ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/dieta-wysokobialkowa-korzystna-czy-niebezpieczna/ (16.02.2022).
Siener R., Nutrition and Kidney Stone Disease, „Nutrients” 2021, 13(6), epub.
Traczyk W.Z., Płyny ustrojowe i czynność nerek, Fizjologia człowieka w zarysie, Warszawa 2013, 366–385.