Czynniki wpływające na ryzyko wystąpienia kontuzji
Wiele osób, czy to początkujących, czy uprawiających aktywność fizyczną regularnie, niejednokrotnie doświadczyło kontuzji, która wykluczyła z treningów na kilka lub nawet kilkanaście tygodni. Jakie czynniki zwiększają ryzyko wystąpienia kontuzji?
SPIS TREŚCI:
2. Najczęstsze przyczyny kontuzji
3. Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia kontuzji
4. Stres jako czynnik zwiększający ryzyko kontuzji
Indywidualne plany
dietetyczne i treningowe już od 42 zł / mies.
1. Uraz czy kontuzja
Uraz to czynnik mechaniczny, termiczny, elektryczny lub inny wywołujący uszkodzenia w obrębie narządów, komórek, tkanek, natomiast kontuzja jest następstwem urazu. To obrażenie, które utrudnia swobodne wykonywanie czynności codziennych i realizację treningów sportowych.
Skutki mechanicznego uszkodzenia narządu ruchu można podzielić m.in. na:
– złamania,
– skręcenia,
– stłuczenia.
– rany,
– zwichnięcia,
– nadwyrężenia.
2. Najczęstsze przyczyny kontuzji
Do najczęstszych przyczyn kontuzji można zaliczyć:
– brak prawidłowo przeprowadzonej rozgrzewki przed treningiem,
– pomijanie fazy wyciszenia po jednostce treningowej,
– zbyt duża objętość treningowa, po której ćwiczący nie jest w stanie się zregenerować,
– zbyt duża częstotliwość treningów,
– zbyt szybki powrót do aktywności fizycznej po wcześniejszej kontuzji,
– nieprawidłowy stan techniczny obiektu sportowego i sprzętu treningowego.
Warto również zaznaczyć, że niektóre dyscypliny są bardziej kontuzjogenne. W sportach kontaktowych, jak piłka nożna czy hokej, ryzyko kontuzji znacząco wzrasta. Dzięki zapoznaniu się ze specyfiką danej dyscypliny sportowej można przewidzieć, jakie ryzyko może wystąpić podczas treningów czy zawodów, zadbać o profilaktykę i trenować rozważnie.
3. Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia kontuzji
Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia kontuzji w sporcie:
– zła technika wykonywania poszczególnych ćwiczeń uwzględnionych w planie treningowym,
– nieprawidłowa dieta oraz zbyt niskie nawodnienie organizmu,
– wiek – osoby w podeszłym wieku są bardziej narażone na wystąpienie kontuzji,
– nieodwracalne zmiany w obrębie narządu ruchu, które wpływają na jakość ruchu oraz technikę ćwiczeń,
– słaba wydolność mięśni.
Do wspomnianych czynników można również zaliczyć nieodpowiednią regenerację, przemęczenie, a w niektórych przypadkach nawet przetrenowanie. Właśnie dlatego tak ważny jest odpoczynek, a także odpowiednio dobrane objętość, częstotliwość i intensywność ćwiczeń. Więcej nie zawsze znaczy lepiej – zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest stopniowe dążenie do osiągnięcia założonego celu z uwzględnieniem czasu na regenerację. Pozwoli to zachować zdrowie i sprawność fizyczną.
4. Stres jako czynnik zwiększający ryzyko kontuzji
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, jak duży wpływ na organizm człowieka i ryzyko kontuzji ma stres. Z jednej strony może działać pozytywnie, być motywatorem napędzającym do działania. Z drugiej strony bardzo często może być odpowiedzialny za wystąpienie kontuzji. W stresujących sytuacjach dochodzi do skurczów mięśni, a także wzrostu napięcia mięśniowego, co istotnie zwiększa ryzyko kontuzji. Ponadto stres zmniejsza koncentrację, w wyniku czego nie jest możliwa realna ocena sytuacji.
W badaniu przeprowadzonym na szwedzkich piłkarzach wykazano, że osoby, które doświadczały wyższego poziomu stresu i w mniejszym stopniu potrafiły sobie poradzić z sytuacjami stresowymi w życiu, były bardziej narażone na kontuzje. W badaniu tym porównano metody i skuteczność radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, dzięki czemu można było znaleźć przyczynę 14,5% wszystkich kontuzji wśród zawodników (A. Ivarsson, J. Urban 2010). W kolejnym badaniu z 2006 r. wykazano, że przewlekły stres i przytłoczenie obowiązkami życia codziennego powodują, że kontuzje oraz rany goją się nawet o 25% gorzej (L.M. Christian 2006). Warto w miarę możliwości do minimum ograniczyć w swoim życiu przewlekły stres.
Bardzo często lekarze lub fizjoterapeuci nie doszukują się pierwotnej przyczyny kontuzji. W większości skupiają się na leczeniu lub wyeliminowaniu ostatecznego czynnika, w wyniku którego doszło do kontuzji, np. napięcia mięśni.
5. Leczenie kontuzji
Najistotniejsze jest jak najszybsze rozpoznanie kontuzji i rozpoczęcie leczenia. Daje to szansę na powrót do zdrowia i pełnej sprawności fizycznej. Brak odpowiedniej opieki medycznej zwiększa ryzyko licznych powikłań, podnosi koszty diagnostyki i leczenia.
Postępowanie po kontuzji zależy przede wszystkim od jej rodzaju, a czas powrotu do sprawności może zająć od kilku do nawet kilkunastu tygodni. W większości przypadków po okresie rekonwalescencji i rehabilitacji udaje się wrócić do uprawianej aktywności fizycznej. W nielicznych przypadkach niestety nie jest to możliwe.
6. Podsumowanie
Bardzo często terminy „uraz” i „kontuzja” są stosowane zamiennie. To błąd. Uraz jest czynnikiem mechanicznym, termicznym, elektrycznym lub innym, wywołuje uszkodzenia w obrębie narządów, komórek, tkanek człowieka. Kontuzja to z kolei następstwo urazu.
Do najczęstszych przyczyn występowania kontuzji można zaliczyć brak odpowiedniego przygotowania, brak planu treningowego (uwzględniającego zarówno pracę, jak i odpoczynek) oraz nieprawidłową technikę ćwiczeń. Ryzyko kontuzji zwiększają również podeszły wiek, nieprawidłowa dieta czy zmniejszona wydolność mięśni.
Niewiele osób wie, że kontuzje mogą być także konsekwencją przemęczenia i przewlekłego stresu. Warto do minimum ograniczać ilość stresu w swoim życiu i znaleźć skuteczne metody radzenia sobie z trudnymi sytuacjami.
Bibliografia
Christian L.M. et al., Stress and wound healing, „Neuroimmunomodulation” 2006, 13(5–6), 337–346.
Ivarsson A., Urban J., Psychological factors as predictors of injuries among senior soccer players. A prospective study, „Journal of Sports Science & Medicine” 2010, 9(2), 347.
