Magnez – funkcje w organizmie, zapotrzebowanie, skutki niedoborów
Półki apteczne wręcz uginają się pod ciężarem preparatów magnezowych. Czy naprawdę potrzebujemy suplementacji tym pierwiastkiem? Jakie funkcje pełni w organizmie?
SPIS TREŚCI:
1. Magnez – funkcje w organizmie
2. Magnez – zapotrzebowanie
3. Magnez – skutki niedoborów
4. Jak uzupełnić magnez w diecie?
5. Magnez – skutki uboczne
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Magnez – funkcje w organizmie
Magnez to jeden z pierwiastków, które mają największe znaczenie dla ludzkiego organizmu. Pełni funkcję aktywatora około 300 reakcji enzymatycznych. Jest niezbędny w procesach przewodzenia impulsów nerwowych i skurczów mięśni (w tym pracy mięśnia sercowego) – bierze udział w transporcie jonów wapnia i potasu przez błony komórkowe.
Jest niezbędny w procesie produkcji ATP, czyli związków wysokoenergetycznych. Można więc powiedzieć, że jest konieczny do zachodzenia procesów energetycznych organizmu. Do tego jest niezbędny także w procesie hydroksylacji witaminy D. Hydroksylacja to proces wymagany do przekształcenia witaminy D w jej formę aktywną.
Zawartość magnezu w ciele człowieka to ok. 35 g. Występuje przede wszystkim wewnątrz komórek – głównie w okolicy jądra komórkowego. Zdecydowanie mniej magnezu występuje na obrzeżach komórki. Tkanki organizmu są wysycone magnezem w różnym stopniu. Połowa znajduje się w tkance kostnej, ok. 20% w mięśniach szkieletowych, tyle samo w innych tkankach i układach. Zaledwie 1% całej puli znajduje się we krwi.
W związku z tym, jeśli ktoś chce sprawdzić wysycenie organizmu magnezem, nie powinien opierać się na badaniach krwi, ponieważ pomiar ten nie będzie odzwierciedlał obecności tego pierwiastka w organizmie.
Dzienne zapotrzebowanie na magnez dla populacji polskiej wynosi 420 mg dla mężczyzn i 360 mg dla kobiet. Badania wskazują jednak na zbyt niskie spożycie magnezu przez Europejczyków.
Dlaczego więc obecnie pokrycie zapotrzebowania na magnez jest takie trudne? Przede wszystkim ze względu na ograniczone spożycie warzyw i nieprzetworzonych zbóż. Głównym źródłem magnezu są zielone warzywa (zawierają chlorofil – barwnik posiadający w swojej budowie atom magnezu). Sporą dawkę magnezu można dostarczyć również dzięki spożywaniu orzechów i nasion, a także wypieków z mąki z pełnego przemiału. Niemało, bo aż 10% magnezu można wypić, jeśli ktoś wybiera wody bogate w składniki mineralne.
Głównie w jelicie cienkim wchłania się 24–72% magnezu z pożywienia, reszta wydalana jest z kałem. Co ciekawe, im wyższa zawartość magnezu w organizmie, tym w mniejszym stopniu wchłania się z pożywienia, i odwrotnie. Organizm w ten sprytny sposób reguluje pulę pierwiastka w organizmie. Być może dzięki temu mimo niskiego spożycia magnezu tylko u niewielkiej części populacji stwierdza się jego niedobory (definiowane na podstawie zawartości w krwi poniżej 0,75 mmol/l).
Zgodnie w wynikami ostatnich badań przewlekły niedobór magnezu wiąże się z wyższym ryzykiem wystąpienia miażdżycy, nadciśnienia, arytmii, zaburzeń lipidowych oraz insulinooporności. Objawy takiego stanu są zwykle niespecyficzne i należą do nich: utrata apetytu, nerwowość, depresja, ból głowy, drażliwość, nudności, osłabienie. Poważne niedobory występują rzadko.
Do najczęstszych przyczyn niedoboru magnezu zalicza się: alkoholizm, niewydolność nerek, choroby przebiegające z niedostatecznym wchłanianiem w obrębie jelita (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, celiakia, wrzodziejące zapalenie jelita grubego). Badania wykazują, że niskie stężenie magnezu we krwi diagnozuje się u osób cierpiących na migrenę. W jednym z badań suplementacja cytrynianem magnezu w ilości 600 mg na dzień przez 12 tygodni w porównaniu z placebo zmniejszyła ilość napadów bólu już w 9. tygodniu.
4. Jak uzupełnić magnez w diecie?
Najprostszą metodą jest przestrzeganie zasad prawidłowego żywienia. Pięć porcji warzyw, garść orzechów, grube kasze i pełnoziarniste pieczywo bez problemu dostarczą co najmniej 400 mg magnezu każdego dnia. Jeżeli jednak zmiana diety nie wchodzi w grę, można wspomóc się suplementami i wodą. Woda wysokozmineralizowana może z każdym litrem dostarczyć nawet 130 mg tego pierwiastka.
Jeżeli ktoś zdecyduje się na suplement, warto wybrać ten o najlepszej przyswajalności. Sole magnezu dostępne w preparatach dzielone są na organiczne (cytrynian, askorbinian, mleczan) i nieorganiczne (chlorek, węglan, azotan). Sole organiczne są znacznie lepiej absorbowane przez organizm, lepszym wyborem będzie np. cytrynian magnezu, choć chlorek magnezu przyswaja się najefektywniej w porównaniu z innymi solami nieorganicznymi. Warto wybierać preparaty, w których magnez występuje w połączeniu z witaminą B6, która ułatwia jego wykorzystanie przez organizm. Czy każdy może suplementować magnez?
5. Magnez – skutki uboczne
Stosowanie magnezu jest bezpieczne dla większości osób zdrowych. Zgodnie ze stanowiskiem National Institute of Health dzienna dawka magnezu w postaci suplementu nie powinna u osób dorosłych przekraczać 350 mg. Zaleca się ostrożność w przypadku chorób nerek (ryzyko hipermagnezemii). Nie należy łączyć preparatów zawierających magnez z niektórymi lekami, np. tymi stosowanymi w leczeniu refluksu, moczopędnymi, antybiotykami. Jednoczesna suplementacja cynkiem może zmniejszyć wchłanialność magnezu. Poniżej znajduje się tabela z przykładowymi produktami o wysokiej zawartości tego pierwiastka.
Produkt | Zawartość magnezu [mg] w 100 g |
Migdały | 269 |
Kasza gryczana | 218 |
Ryż brązowy | 110 |
Fasola biała | 169 |
Źródło: Kunachowicz H. et al., Tabele składu i wartości odżywczej żywności, Warszawa 2005.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
National Institutes of Health, Magnesium Fact Sheet for Consumers, ods.od.nih.gov/pdf/factsheets/Magnesium-Consumer.pdf (28.03.2018).
Kunachowicz H. et al., Tabele składu i wartości odżywczej żywności, Warszawa 2005.
Jabłecka A. et al., Preparaty magnezu, „Farmacja Współczesna” 2011, 4, 29–32.
Karmańska A., Stańczak A., Karwowski B., Magnez. Aktualny stan wiedzy, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna” 2015, 48(4), 677–689.
Grober U., Schmidt J., Kisters K., Magnesium in Prevention and Therapy., „Nutrients” 2015, 7(9), 8199–8226.