Skacz daleko jak kangur
Kangury potrafią skoczyć nawet 13 metrów. Imponująco przedstawia się
w tym względzie także wyczyn człowieka. Amerykański lekkoatleta, Mike Powell, w 1991 roku uzyskał w skoku w dal odległość 8,95 metra. Wśród wielu uwarunkowań fizycznych dalekiego i wysokiego skakania wyróżnić można katapultujący efekt pracy powięzi. Na czym polega?
SPIS TREŚCI:
2. Zablokowanie przepływu ruchu
4. Sieć informacyjna obejmująca cały organizm
5. Umiejętność magazynowania i wyzwalania energii
6. Mechanizm katapultujący powięzi
7. Techniki pracy z powięziami
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Powięzi to sieć tkanki łącznej oplatająca mięśnie (tworzy powłokę mięśniowo-powięziową), narządy wewnętrzne, tkanki i komórki. Znajdziemy ją w najdrobniejszych zakamarkach organizmu. Posiada funkcję oddzielającą poszczególne organy, mięśnie od siebie, ale jednocześnie stanowi pomost komunikacyjny między nimi. Nadaje kształt otaczanym elementom i sylwetce ciała.
Jej wnętrza kryją niezwykłe bogactwa. Włókna kolagenowe i elastynowe, komórki tłuszczowe. Znajdziemy tam rozbudowaną sieć naczyniową, zakończenia nerwowe, receptory bólowe, proprioreceptory. Wyróżnić możemy kilka warstw powięzi w zależności od głębokości ich występowania w organizmie. Warstwy te różnią się od siebie zawartością i funkcją, jednak należy zaznaczyć, że jest to podział sztuczny i powinno się traktować powięzi jako jeden, spójny system działania.
Układ powięzi można porównać do rzetelnie napisanego pamiętnika. Można w nim znaleźć zapis reakcji organizmu na wiele znaczących wydarzeń życiowych. Stanowi bank informacji o naszych emocjach, mocnych przeżyciach, wzorcach ruchowych, przebytych urazach, lubianych i nie-lubianych częściach ciała, braku ruchu lub przeciążeniach i wielu innych sprawach.
2. Zablokowanie przepływu ruchu
Mechanizm katapultujący powięzi związany jest z płynnością ruchu, a raczej stanem powięzi, mającym wpływ na płynność i przepływ ruchu. Układ powięziowy kumuluje w sobie wszelkiego rodzaju nawykowe napięcia, zaburzenia, naderwania, ból. W miejscu napięć następuje zwiększenie gęstości tkanki. Lokalnie zwiększa się ilość fibroblastów (komórki tkanki łącznej) i rośnie wydzielanie włókien. Zmienia się elastyczność tkanki. Pojawiają się zgrubienia i stwardnienia.
Stwardnienie powłoki mięśniowo-powięziowej prowadzi do ścieśnienia
i zmniejszenia zdolności do wydłużania i swobodnego ruchu mięśnia. Impulsy nerwowe powodują skurcz mięśni, te działają w zmienionym zakresie oddziaływania na powłokę mięśniowo-powięziową (działa sprzężenie zwrotne), a tym samym na przenoszenie ruchu na okostną kości. Wzorzec ruchu ulega zaburzeniu.
Wszędzie tam, gdzie powstaje stwardnienie powięzi, następuje zablokowanie przepływu ruchu, przez ograniczenie elastyczności tkanki łącznej. Ruch przepływa z pominięciem newralgicznych miejsc, pojawiają się ruchy kompensacyjne i nowe, nieprawidłowe wzorce uaktywniania mięśni do pracy.
Chroniczne napięcie mięśniowe powstające w obszarze ciała z ograniczoną stymulacją ruchową powoduje odcięcie krążenia w naczyniach włosowatych w tym rejonie. W normalnych warunkach krążenie krwi dostarcza ciepło, substancje odżywcze i usuwa produkty przemiany materii. Zmniejszony
i utrudniony przepływ krwi zmienia stan fizyczny powięzi, a ściślej substancji międzykomórkowej.
Włókna powięzi są zanurzone w substancji międzykomórkowej. Jest nią roztwór białkowy. Jedną z głównych właściwości roztworów białkowych jest ich reagowanie na zmianę temperatury. W wyższej temperaturze stają się bardziej płynne i związane jest to z ich bardziej uwodnionym stanem.
W niższej temperaturze roztwór staje się gęstszy, mniej uwodniony. Wymienione stany roztworu nazywa się kolejno „zolem” i „żelem”, a taki rodzaj roztworu koloidowym.
Gdy zmniejsza się krążenie w naczyniach włosowatych w powięzi, koloidalna substancja zewnątrzkomórkowa zmienia swój stan z zolu w żel. Jej konsystencja staje się kleista i łapie włókna powięziowe w pułapkę splątanej i nieruchomej masy. Miejsce sklejenia się powięzi można wyczuć jako nieruchome i bolesne zgrubienie.
4. Sieć informacyjna obejmująca cały organizm
Jeśli widziałeś galopującego geparda na zwolnionym filmie, może zauważyłeś, że „biegnie” całym ciałem. Ruch przepływa przez całą długość geparda i każda część jego ciała pracuje efektywnie i w zgodnej relacji
z częścią sąsiadującą. Aby osiągnąć taki efekt, musi istnieć system, który integruje ruch całego ciała zwierzęcia.
Takim układem, także w odniesieniu do człowieka, jest układ mięśniowo-powięziowy. Tworzy on sieć informacyjną, obejmującą cały organizm. Działanie tej sieci można zrozumieć na przykładzie firanki. Jeśli pociągniemy jeden koniec firanki, powstające zniekształcenia fałdów zauważalne są na całej jej rozciągłości.
Utrata potencjału elastyczności powięzi (stwardnienie, zlepianie się) powoduje zaburzenia ruchu. Całość (układ ruchu) zaczyna pracować inaczej. Powstają czynniki, które nie przekazują ruchu dalej w jego przepływie, blokują, lub zmieniają jego drogę, powodując powstawanie ruchów kompensacyjnych, mniej wydajnych i narażających ciało na uraz.
5. Umiejętność magazynowania i wyzwalania energii
Aby uwolnić energię podczas skoku, organizm musi umieć ją umiejętnie zmagazynować. Nie ma lepszej metody niż prawidłowy tonus układu mięśniowo-powięziowego. Jednym z warunków jego uzyskania jest prawidłowe ustawienie osiowe ciała, a także prawidłowość ustawienia różnych części ciała względem siebie.
Powięzi zaczepiają się na wyrostkach kostnych (wyrostki krucze, kolce biodrowe, krętarze większy i mniejszy, kość guziczna itp.) jak na hakach. Dzięki nim, kości i powięzi oddziałują na siebie, aby zmienić kierunek, ustabilizować ruch, zwiększyć jego potencjał.
Zmiany położenia "haków" w wyniku przeróżnego rodzaju przemieszczeń, rotacji kości względem siebie, odchyleń od „prawidłowej” postawy ciała zmieniają tonus układu mięśniowo-powięziowego. Jedne liny trzymające struktury ciała stają się zbyt napięte, inne zwiotczałe. Całość przestaje oddawać w ruchu właściwą energię wynikającą z rozciągnięcia i skurczu układu mięśniowo-powięziowego.
Jak ważna jest prawidłowa pozycja wyjściowa do skoku, rzutu, nie trzeba nikogo przekonywać. Zazwyczaj przyjmowana jest ona w sposób dynamiczny, zamachem, nabiegnięciem, najazdem. Tworzą ją kości,
a ściślej mówiąc powięzi, które są odpowiedzialne za strukturę ciała, statyczne jego ustawienie i dynamiczne formy.
Powięź (także mięśnie, więzadła, ścięgna) będzie decydować jak kość wróci do pozycji wyjściowej, jakie stworzy warunki dla pracy mięśni. Ograniczenie będzie zauważalne jako utrata zakresu ruchomości, np. zamachu.
Dla prawidłowego tonusu tkanki i zarazem najbardziej efektywnego wzorca ruchowego, znaczenie będzie miała relacja struktur powierzchownych
i głębokich powięzi. Mówiliśmy już o dającej się wyodrębnić warstwowości powięzi. Najbardziej zewnętrzna leży tuż pod powierzchnią skóry. Głęboka otacza mięśnie i tworzy pochewki dla nerwów i naczyń, leży bliżej kości. Namięsna obejmuje mięśnie lub ich głowy.
Kiedy wewnętrzne i zewnętrzne struktury są w równowadze, tkanka posiada właściwy tonus, na podobieństwo perfekcyjnie naciągniętej struny skrzypiec, dającej doskonałą wysokość tonu. W ruchu przejawia się on sprężystością
i gibkością.
6. Mechanizm katapultujący powięzi
Działanie powięzi oparte jest na elastycznym „odrzucie”, powrocie do pozycji wyjściowej po naciągnięciu powięzi. „Odrzut” rozprzestrzenia się falowo, płynnie, i jeśli nie napotyka przeszkód blokujących, po całym ciele. Zasięg ruchu i jego sprężystość można wtedy odnaleźć w częściach dystalnych
w odniesieniu do tych, które go zapoczątkowały. Działa pełny łańcuch biokinematyczny ciała, rozwijana jest pełna siła, moc.
Udział powięzi jest wprost proporcjonalny do użytej w ruchu siły. Skurcz włókien mięśniowych (pozycja wyjściowa) zmusza powięź do owinięcia się wokół mięśni i kości. Zmienia się wzorzec strukturalny tkanki, układ jej włókien w substancji międzykomórkowej. Włókna kolagenowe odpowiednio ustawiają się do kierunku ruchu i wzajemnie przeplatają.
Gdy mięśnie rozluźniają się, powięź „cofa się”, przenosząc ruch na całe ciało. Włókna kolagenowe powracają do pozycji wyjściowej. W przypadku gęstego splątania włókien i niekierunkowego ustawienia, potencjał elastyczny zanika. Tak dzieje się w przypadku pogrubienia i sklejania się powięzi.
Właściwa sprawność powięzi pozwala osiągnąć te same efekty ruchu, przy mniejszej pracy mięśni. Część pracy wykonuje bowiem mechanizm katapultujący powięzi.
7. Techniki pracy z powięziami
Przywrócenie powięziom ich właściwego tonusu pozwala na uzyskanie sprężystości jej działania. Najpopularniejszą techniką pracy treningowej
z powięziami jest rollowanie (wałkowanie) ciała. Pozwala ono na rozluźnienie powięzi, tkanki nawilżają się, co powoduje ich „odklejanie się” od siebie. Działając wałkiem w szczególności na miejsca bolesne, powoduje się usuwanie zgrubień i stwardnień powięzi, przywrócenie im prawidłowego tonusu i elastyczności.
Zwiększenie elastyczności powięzi stanowi jeden z celów rozgrzewki przed ćwiczeniami, dlatego rollowanie dobrze jest stosować na początku treningu. Dobre czasem jest jednak także zakończenie treningu, dla przywrócenia tonusu, zlikwidowania powstałych, niepotrzebnych napięć.
Innymi technikami są ćwiczenia kształtujące propriocepcję, czucie głębokie. Pozwalają włączyć trudno wyczuwalne partie ciała do własnego obrazu ciała, a tym samym usunąć istniejące tam blokady. Właściwie wykonywane ćwiczenia także tonują i wydłużają tkankę łączną, mogą to być ćwiczenia jogi, tai chi, pływanie.
Energię zablokowaną w układzie powięziowym uwalniają techniki rolfingu, masażu głębokiego, akupunktura, także techniki aktywnego rozluźniania mięśni, poizometryczna relaksacja mięśni, terapia punktów spustowych, techniki energizacji mięśni.
