Skorzonera – właściwości odżywcze i prozdrowotne, przepisy
W ostatnim czasie można zauważyć zainteresowanie zapomnianymi gatunkami roślin uprawnych. Wzrasta świadomość żywieniowa konsumentów, którzy chcą zwiększać różnorodność spożywanych produktów. Jednym z gatunków, który wraca powoli do łask, jest skorzonera, zwana także wężymordem czarnym. Dlaczego skorzonera znów pojawia się na polskich stołach? Jakie walory odżywcze posiada? Gdzie ją kupić? Z czym najlepiej smakuje? Odpowiedzi na te pytania poznacie zaraz.
SPIS TREŚCI:
1. Skorzonera – charakterystyka gatunku, ciekawostki
2. Skorzonera – właściwości odżywcze i prozdrowotne
3. Skorzonera – gdzie kupić i na co zwracać uwagę?
4. Skorzonera – przepisy kulinarne
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Skorzonera – charakterystyka gatunku, ciekawostki
Skorzonera (Scorzonera hispanica L.) to roślina pochodząca ze środkowej i południowej Europy. W naturalnych warunkach można spotkać ją na terenach Hiszpanii, Francji i Portugalii. Występuje w dwóch głównych odmianach, które różnią się kształtem liści. W naszym kraju skorzonera nie była tak popularna jak na południu Europy. Pierwsze wzmianki o uprawach skorzonery pochodzą z końca XIX wieku. W drugiej połowie XX wieku do Polski dotarły zagraniczne odmiany skorzonery – Einjährige Riesen i Schwarze Peter. Jest nazywana również wężymordem czarnym, określenie to pochodzi z Hiszpanii, gdzie skorzonera była używana jako antidotum na ukąszenia jadowitych węży.
Skorzonera jest rośliną dwuletnią. Jej częściami jadalnymi są korzenie spichrzowe przypominające kształtem korzenie chrzanu. Są one spożywane w pierwszym roku od posadzenia. Po pierwszej zimie stają się twarde i włókniste, dlatego nie mogą być wykorzystane w kuchni. Osiągają długość ok. 30 cm i mają grubą czarną skórkę. Najbardziej wartościowe są jednak krótsze korzenie o długości 20–22 cm, są smaczniejsze a ich zbiory łatwiejsze. Miąższ skorzonery jest mięsisty, ma białą lub kremową barwę. Korzenie smakiem przypominają białe szparagi, można jeść je w formie gotowanej i blanszowanej. Oprócz korzeni do celów kulinarnych można wykorzystać również liście, muszą być jednak młode. Uprawa skorzonery nie należy do trudnych. Roślina wymaga jedynie żyznej, porowatej gleby o obojętnym odczynie. Lubi słońce i umiarkowaną wilgotność, gatunek ten można uprawiać na terenach płaskich lub redlinach.
2. Skorzonera – właściwości odżywcze i prozdrowotne
Skorzonera jest warzywem o wysokiej wartości odżywczej. Jak inne warzywa korzenne zawiera duże ilości błonnika pokarmowego oraz witamin. Można w niej znaleźć także liczne składniki mineralne, np. żelazo, wapń, fosfor, magnez, selen i chlor. Korzenie skorzonery polecane są w szczególności osobom z cukrzycą typu 2. Mają niski indeks glikemiczny, a w swoim składzie zawierają także inulinę – wartościowy polisacharyd występujący w bulwach, kłączach i dolnych częściach łodyg roślin, stanowi on materiał zapasowy.
Inulina jest prebiotykiem – substancją, która po fermentacji w jelicie grubym staje się pożywką dla bytujących tam bakterii. Odporność naszego organizmu bierze się z jelit, dlatego bardzo ważne jest, aby dbać o ich prawidłową pracę. Udowodniono, że odpowiednia zawartość inuliny w diecie dodatnio koreluje ze zwiększonym wchłanianiem składników mineralnych z pożywienia. Zwiększa biodostępność pierwiastków takich jak magnez, żelazo, wapń i cynk. Może mieć to znaczenie w profilaktyce niektórych chorób, np. osteoporozy.
Liczne badania naukowe dowodzą, że inulina ma potencjalne działanie przeciwnowotworowe. Dotyczy ono w szczególności nowotworów hormonozależnych, np. raka piersi, jajników i prostaty. Ze względu na wysoką zawartość składników mineralnych i witamin wyciąg ze skorzonery idealnie nadaje się do pielęgnacji włosów. Korzenie wężymordu czarnego mają w swoim składzie duże ilości kwasu askorbinowego. Witamina ta zwiększa wchłanianie żelaza z produktów spożywczych i jednocześnie poprawia ukrwienie mieszków włosowych. Odpowiedni poziom żelaza w diecie zapobiega nadmiernemu wypadaniu włosów.
Skorzonera zawiera w swoim składzie również witaminy z grupy B. Związki te odpowiedzialne są za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Korzenie skorzonery są źródłem tiaminy, która działa korzystnie na pracę naszego mózgu, funkcje poznawcze i logiczne myślenie. Stosowanie tiaminy jest również zalecane osobom aktywnym fizycznie. Reguluje ona pracę tkanki mięśniowej i wpływa na metabolizm węglowodanów w organizmie.
Chociaż nie przedstawiono silnych dowodów naukowych, korzenie skorzonery uważa się za środek odmładzający. Mówi się również, że usuwa trądzik, liszaje i inne skórne niedoskonałości.
3. Skorzonera – gdzie kupić i na co zwracać uwagę?
Skorzonera z pewnością nie jest popularnym warzywem. Ciężko znaleźć ją na półkach sklepów spożywczych i warzywniaków. Aby spróbować tego warzywa, trzeba się niestety trochę natrudzić. Korzenie skorzonery najłatwiej kupić w sklepach z ekologiczną żywnością. Jeśli nie ma takiego stoiska w waszym najbliższym otoczeniu, można skorzystać z usług sklepów internetowych. Cena za pęczek skorzonery waha się w przedziale od 3,5 zł do 10 zł za 250 g, w zależności od producenta i gatunku. Nie jest to zbyt wysoka cena za tak smaczne i wartościowe warzywo. Warto dobrze przygotować się do jej przyrządzenia. Skorzonera wymaga specjalnego traktowania.
Po pierwsze – korzeń ma silne właściwości barwiące. Po drugie – barwnik występujący w roślinie jest bardzo trwały. Trudno go zmyć z dłoni i sprać z ubrań. Jeśli więc chcecie uniknąć nieprzyjemnych doświadczeń, przed obieraniem i myciem korzeni powinniście zaopatrzyć się w gumowe rękawiczki. Zapewni to bezpieczeństwo i wygodę podczas gotowania.
4. Skorzonera – przepisy kulinarne
Istnieje niewiele przepisów kulinarnych, w których główną rolę odgrywa korzeń skorzonery. Mimo to jest ona warzywem niewymagającym dużych zdolności kulinarnych. Po obraniu można ją ugotować, posolić i jest właściwie gotowa do spożycia. Jeśli jednak chcecie wypróbować warzywo w innej odsłonie, poniżej znajdują się przydatne przepisy.
Sałatka ze skorzonery i jabłek
Składniki:
– 500 g obranej skorzonery,
– 2 jaja,
– średniej wielkości gruszka,
– średniej wielkości jabłko,
– łyżka majonezu,
– 3 łyżki jogurtu naturalnego,
– 3 łyżki posiekanych orzechów laskowych,
– 2 łyżki posiekanej natki pietruszki,
– sok z ½ limonki,
– sól, pieprz, cukier do smaku.
Sposób przygotowania
Obraną skorzonerę ugotować w wodzie z dodatkiem łyżeczki cukru i szczypty soli. Gdy będzie już miękka, należy ją odcedzić i odstawić na bok. Po wystudzeniu pokroić ją na kawałeczki o długości 1 cm. Skropić sokiem z limonki. Następnie ugotować jajka na twardo i pokroić je w średniej wielkości kostkę. To samo należy zrobić z obraną gruszką i jabłkiem. Majonez wymieszać z jogurtem, przyprawić solą i pieprzem do smaku. Wszystkie składniki (oprócz orzechów) wsypać do miski i dokładnie wymieszać. Wyłożyć na talerzyki i posypać posiekanymi orzechami. Sałatka jest gotowa do spożycia!
Mamy również pozycję dla dorosłych sympatyków skorzonery. Okazuje się, że z jej korzeni można przygotować smaczne wino. Specyfikowi temu przypisuje się silne właściwości rozgrzewające i przeciwkaszlowe. Oprócz tego zaleca się wypijanie niewielkich ilości tego trunku (25 ml dziennie) w celu regeneracji sił fizycznych i psychicznych. Jeśli zastanawiacie się, czy te informacje są zgodne z prawdą, musicie przekonać się sami.
Wino ze skorzonery
Składniki:
– 80 g świeżo ściętych końców młodych pędów skorzonery,
– litr białego wina wytrawnego,
– 100 ml spirytusu 70%.
Sposób przygotowania
Końcówki korzeni skorzonery dokładnie oczyścić, umyć i zblendować na gładką masę. Otrzymaną miazgę zalać spirytusem wymieszanym z ½ przygotowanej ilości białego wina. Odstawić na dwie godziny, co jakiś czas dokładnie mieszać. Po tym czasie do zaprawy dolać resztę wina, wymieszać i odstawić na tydzień w ciepłe miejsce. Po tym czasie płyn przecedzić przez bibułkę filtracyjną i w zależności od potrzeb pić w niewielkich ilościach.
Udało nam się przybliżyć najważniejsze informacje dotyczące skorzonery. Jeśli kiedyś spotkacie na sklepowej półce korzenie tego warzywa, nie bójcie się ich wrzucić do swojego koszyka. Znacie już bowiem właściwości dietetyczne i zdrowotne skorzonery. Wiecie, z czym smakuje najlepiej i w jaki sposób należy ją przygotować. Skorzonera, choć niepozorna i tajemnicza, w pełni zasłużyła na to, aby po latach wrócić na nasze stoły.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Kotlińska T. et al., Informator nt. starych odmian rośliny rolniczych i ogrodniczych, Warszawa 2015, 27–30.
Dolota A., Dąbrowska B., Wpływ odmiany i metody uprawy na dynamikę przyrostu korzeni oraz plonowanie skorzonery (Scorzonera hispanica L.) „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2007, 92(1), 18–26.
Sarwa A., Lecznicze nalewki, Warszawa 2006.
Kowalewska A., Wężymord, czyli skorzonera, naturaity.pl/artykul/354,wezymord-czyli-skorzonera (08.01.2018).