Święconka – wybierz produkty wysokiej jakości!
Na tradycyjną święconkę składa się kilka produktów, które stanowią istotną część zwyczajowej diety Polaków. Wiedza o tym, jak wybrać te najlepsze, będzie przydatna w komponowaniu codziennych posiłków. Czytanie składu to podstawa, ale warto zwracać uwagę także na inne charakterystyczne cechy żywności, które mogą świadczyć o jej jakości.
SPIS TREŚCI:
Indywidualne plany
dietetyczne i treningowe już od 42 zł / mies.
Jajka to podstawa świątecznego koszyka. Jak wybrać te dobrej jakości? Wszystkie jaja wprowadzone do obrotu z założenia powinny być bezpieczne. Pozostaje jednak pytanie, czy ich wartość odżywcza różni się w zależności od metody chowu kur. Każda z metod oznaczana jest cyfrą (0–3) umieszczoną na pierwszym miejscu kodu widniejącego na skorupce jaja. W Polsce zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi wszystkie jaja dopuszczone do sprzedaży są znakowane.
Znaczenie pierwszej cyfry na skorupce jaja
– 0 – Kury z wolnego wybiegu, karmione wyłącznie paszą ekologiczną
– 1 – Kury mające dostęp do wolnego wybiegu
– 2 – Kury z chowu ściółkowego
– 3 – Kury z chowu klatkowego
Skład jaj nie zależy od sposobu chowu kur, nawet jajka oznaczone numerem 3 mają swoje zalety.
Chów klatkowy to najbardziej kontrolowany chów kur – pozwala na maksymalne skrócenie czasu pomiędzy zniesieniem jaja a przetransportowaniem go do pomieszczenia chłodniczego. Wartość odżywcza jaja zależy przede wszystkim od tego, czym karmiona jest kura, a taka informacja nie jest dostępna na opakowaniu.
Jeśli kura jest karmiona mączką rybną lub nasionami lnu, jajko zawiera kwasy omega-3. Obecność metali ciężkich w jajku wynika z tego, że kury hodowane są w zanieczyszczonym, np. spalinami, środowisku. Dotyczy to zwłaszcza kur z wolnego wybiegu. Wbrew powszechnej opinii jakość jaj oznaczonych cyframi 0 i 1 niekoniecznie będzie najlepsza. O jakości jaja nie decyduje także barwa skorupki czy żółtka. Intensywny kolor żółtka świadczy o obecności karotenoidów w diecie kury. Barwniki naturalne i syntetyczne są składnikami pasz. Hodowcy mają wpływ na kolor żółtka poprzez manipulowanie zawartością karotenoidów w diecie kury. W żadnej hodowli nie jest dozwolone stosowanie antybiotyków w celach profilaktycznych. W razie konieczności podania leków kurze jej jaja nie trafiają do sprzedaży w okresie karencji.
Jak rozpoznać świeżość jajka? W sklepie będzie to trudne, ale można zastosować metodę potrząsania. Świeże jajko przy potrząsaniu nie wydaje dźwięków. W domu można sprawdzić świeżość jajka przez zanurzenie go w wodzie lub rozbicie. Jajka starsze zanurzone w wodzie utrzymują się pionowo lub nawet wypływają na powierzchnię. Jajko starsze wybite na talerz można rozpoznać po mętnym białku i niesprężystym, płaskim żółtku.
Jakość jaj niezależnie od metody chowu kur jest zbliżona. Inną kwestią jest dobrostan zwierząt. Kury, aby zachować zdrowie psychiczne i fizyczne, potrzebują przestrzeni. Co prawda, prawo reguluje minimalne wymogi, które muszą być spełnione w hodowli klatkowej, jednak to, czy kury są w stanie zachować zdrowie w takich warunkach, coraz częściej podawane jest w wątpliwość. Zła opinia konsumentów o jajach z numerem 3 wynika zapewne z wycofywania ich ze sprzedaży przez duże sieci handlowe.
Dobry chleb można rozpoznać po:
– wadze – miękisz powinien być zbity i mieć jak najmniej dziur, pieczywo powinno być ciężkie;
– kolorze – chleb pełnoziarnisty powinien mieć barwę ciemniejszą niż biały, jednak nie powinien być zbyt ciemny (naturalnie jest brązowo-szary), ponieważ może to świadczyć o dodaniu słodu jęczmiennego.
Jeśli dostępny jest skład pieczywa, łatwo można ocenić jego jakość. Im prostszy skład na etykiecie, tym lepiej. Zbędne są dodatki ulepszające jak: dioctan sodu (E262), skrobia ziemniaczana, płatki ziemniaczane, glutaminian sodu, guma guar (E412). Dobry chleb zawiera mąkę, wodę, sól, zakwas/drożdże.
Pieczywo to jedno z najważniejszych produktów w diecie Polaków, choć jego spożycie z roku na rok spada. Zgodnie z raportem GUS przeciętne miesięczne spożycie chleba na 1 osobę w gospodarstwie domowym wynosiło w 2018 r. 3,8 kg w porównaniu z 4,18 kg w 2017 r. i 5,76 kg w 2010 r. Dobry chleb, zwłaszcza pełnoziarnisty, to świetne źródło węglowodanów w diecie.
W sklepach można znaleźć wędliny surowe, wędzone, suszone lub gotowane. W produkcji wędliny używa się soli, aby nadać jej trwałość. Wędliny gotowane uprzednio moczy się w roztworze soli peklowej.
Jak wybrać dobrą wędlinę? Najlepsze walory smakowe będzie miała ta z najkrótszym składem – mięso, sól, przyprawy. W skład soli peklowej wchodzi ok. 1% azotynu sodu, który hamuje rozwój drobnoustrojów. To składnik, którego zastosowanie jest uzasadnione ze względu na bezpieczeństwo mikrobiologiczne. Niestety producenci często dodają także składniki, których obecność jest zbędna, np. związki wiążące wodę, zwiększające objętość – karagen, białko sojowe, kasza manna, białka roślinne. Zbędny jest także wzmacniacz smaku, glutaminian sodu czy aromaty dymu wędzarniczego.
Jakość wędliny można ocenić po wyglądzie. Kolor powinien być niejaskrawy z widocznymi na przekroju przerostami tłuszczu. Ułatwić wybór może także lista produktów regionalnych i tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Na liście rejestrowane są produkty o konkretnym pochodzeniu i tradycyjnej metodzie produkcji. Ministerstwo przyznaje również znak jakości Poznaj Dobrą Żywność.
Konsument powinien być świadomy, że nawet kiedy spożywa wędliny najwyższej jakości, musi zachować ostrożność. Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) zaklasyfikowała mięso przetworzone do kategorii A, czyli produktów o działaniu kancerogennym. Oznacza to, że wyniki badań wskazują na powiązanie spożycia wędlin z wystąpieniem raka, w tym przypadku raka jelita grubego. Nie oznacza to, że wędlinę należy z diety wyeliminować, zaleca się jedynie ograniczenie spożycia mięsa przetworzonego. Szacuje się, że każde 50 g wędliny spożytej dziennie wiąże się z 18% zwiększeniem ryzyka raka okrężnicy.
Dodatki do żywności
Wszystkie dodatki do żywności stosowane w krajach Unii Europejskiej weryfikuje Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Zostały ustalone ilości, w których mogą być w produktach stosowane. Nie zmienia to faktu, że daleko idąca ostrożność nakazuje redukowanie spożycia dodatkowych związków do minimum. EFSA okresowo dokonuje ponownej oceny niektórych dodatków do żywności i zdarza się (jak w przypadku żółci chinolinowej E104), że dopuszczalne ilości ich stosowania w żywności zostają jeszcze obniżone ze względu na bezpieczeństwo konsumentów. Codzienna dieta powinna opierać się na żywności jak najmniej przetworzonej, z jak najmniejszą ilością barwników, konserwantów itp.
Zajączki w świątecznym koszyku są zazwyczaj czekoladowe. Napój z ziaren kakaowca zwany był przez Majów „pokarmem bogów”. Czekolada to produkt z ziaren kakaowca. Kakao zawiera 40–50% tłuszczu i słynie z wysokiej zawartości polifenoli. Dzięki nim kakao może wykazywać korzystne efekty zdrowotne. Niestety nie każda czekolada jest zdrowa. Im wyższa zawartość kakao i niższa zawartość cukru – tym lepiej. O właściwościach prozdrowotnych czekolady można mówić wyłącznie w kontekście czekolady gorzkiej.
Czekolada gorzka wytwarzana jest z miazgi kakaowej, tłuszczu kakaowego i cukru. Zawiera 70% masy kakaowej. Wszystkie inne rodzaje czekolad (deserowa – 30–70% i mleczna – 20–30%) zawierają jej zdecydowanie mniej. Czekolada biała zawiera tylko tłuszcz kakaowy, nie zawiera miazgi. Polifenole mogą sprzyjać produkcji tlenku azotu rozszerzającego naczynia krwionośne i obniżać dzięki temu ciśnienie krwi.
Spożywanie czekolady może wpływać na obniżenie stężenia cholesterolu LDL (O.A. Tokede, J.M. Gaziano, L. Djousse 2018). Analiza badań z 2010 r. wykazała, że regularne spożywanie czekolady zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia pośrednio poprzez obniżanie ciśnienia tętniczego krwi (B. Buijsse i wsp. 2010). Najlepszy zajączek wielkanocny to ten z gorzkiej czekolady.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Buijsse B. et al., Chocolateconsumption in relation to bloodpressure and risk of cardiovasculardisease in German adults, „European Heart Journal” 2010, 31(13), 1616–1623.
Cancer: Carcinogenicity of the consumption of red meat and processedmeat, who.int/news-room/q-a-detail/cancer-carcinogenicity-of-the-consumption-of-red-meat-and-processed-meat (22.02.2021).
Dodatki do żywności – pytania i odpowiedzi, ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/MEMO_11_783 (22.02.2021).
Montagna M.T. et al., Chocolate, “Food of the Gods”: History, Science, and Human Health, „International Journal of Environmental Research and Public Health” 2019, 16(24).
Rocznik statystyczny rolnictwa, pod red. Rozkruty D., Warszawa 2019.
Tokede O.A., Gaziano J.M., Djousse L., Effects of cocoa products/darkchocolate on serum lipids: A meta-analysis, „European Journal of Clinical Nutrition” 2011, 65(8), 879–886.
Wysoczańska A., SGGW: skład jaj zależy od sposobu karmienia, a nie od rodzaju chowu, naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C460284%2Csggw-sklad-jaj-zalezy-od-sposobu-karmienia-a-nie-od-rodzaju-chowu.html (22.02.2021).
