Rodzaje makaronów – jak wybrać ten najlepszy
Makaron to jeden z najbardziej uniwersalnych produktów spożywczych, wykorzystywany w kuchniach na całym świecie. Doskonale sprawdza się zarówno w prostych, jak i bardziej wyszukanych potrawach. W Polsce najczęściej wybierany jest tradycyjny makaron z mąki pszennej, jednak na sklepowych półkach dostępnych jest wiele innych wariantów: pełnoziarnisty, z pszenicy durum, bezglutenowy czy z nasion roślin strączkowych. Każdy wyróżnia się smakiem, wartościami odżywczymi i właściwościami zdrowotnymi. Tak duży asortyment daje możliwość dopasowania makaronu do indywidualnych potrzeb i preferencji kulinarnych.
SPIS TREŚCI:

Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Jak powstaje makaron
Makaron to jeden z najbardziej wszechstronnych produktów spożywczych, proces jego powstawania opiera się na prostych składnikach: mące, wodzie i soli. W przypadku makaronów jajecznych dodaje się również jajka, co nadaje ciastu wyjątkową elastyczność i bogatszy smak. Najczęściej wykorzystywana jest mąka pszenna, w szczególności z pszenicy durum, ale coraz większą popularność zdobywają makarony z mąk alternatywnych, jak kukurydziana, gryczana, ryżowa czy z roślin strączkowych. Gotowe ciasto jest formowane w różne kształty, następnie suszone i pakowane, a proces ten, choć prosty, wymaga precyzji (A. Bresciani, M.A. Pagani, A. Marti 2022).
To właśnie różnorodność kształtów czyni makaron tak wyjątkowym. Długie nitki, jak spaghetti czy tagliatelle, idealnie komponują się z lekkimi, kremowymi sosami, podczas gdy krótsze formy, jak penne czy fusilli, świetnie zatrzymują gęste dodatki. Specjalne kształty z kolei, np. płaty lasagne czy rurki cannelloni, są stworzone do zapiekanek i dań faszerowanych. Każdy rodzaj makaronu ma swoje zastosowanie, a jego forma wpływa nie tylko na wygląd potrawy, ale też na jej smak i teksturę.
2. Rodzaje makaronów
a) Makarony zawierające gluten
Makarony pszenne
Makarony pszenne to szeroka kategoria obejmująca wiele rodzajów produktów, które różnią się zarówno składem, jak i właściwościami. Wśród nich wyróżnić można makaron z pszenicy zwykłej, pszenicy durum i makaron pełnoziarnisty.
– Makaron pszenny: charakteryzuje się łagodnym smakiem i delikatną konsystencją, ale niską zawartość błonnika i składników odżywczych, ponieważ używa się do jego produkcji oczyszczonej mąki pszennej.
– Makaron z pszenicy durum: powstaje z semoliny, dzięki odznacza się wyższą zawartością białka i glutenu, a tym samym jest bardziej sprężysty, odporny na rozgotowanie i ma lepszą teksturę (A. Sobota, A. Skwira 2009).
– Makaron pełnoziarnisty: produkowany jest z mąki z całego ziarna pszenicy, dzięki czemu jest znacznie bogatszy w błonnik, witaminy (zwłaszcza E i z grupy B) i składniki mineralne (fosfor, żelazo, magnez, cynk), które są obecne w otrębach i zarodkach. Makaron pełnoziarnisty ma bardziej intensywny smak, ciemniejszą barwę i wyższy indeks sytości, co sprawia, że jest bardziej odżywczym wyborem niż tradycyjny makaron pszenny (A. Marti i wsp. 2017).
Każdy z tych rodzajów ma swoje specyficzne właściwości i zastosowanie w kuchni. Wybór zależy od indywidualnych preferencji smakowych, a także od wartości odżywczych, które chcemy dostarczyć organizmowi.
Makaron żytni
Makaron żytni, choć mniej popularny, jest alternatywą dla tradycyjnej wersji pszennej. Wytwarzany z mąki żytniej, jest bogatszy w błonnik i składniki mineralne, jak magnez, żelazo i cynk. Dzięki wyższej zawartości błonnika wspomaga trawienie, reguluje poziom glukozy we krwi i sprzyja uczuciu sytości. Dodatkowo dostarcza również witamin z grupy B, takich jak tiamina, niacyna i kwas foliowy, które wspierają metabolizm i funkcjonowanie układu nerwowego (P. Kaur i wsp. 2021). Jego ciemniejszy kolor i lekko orzechowy smak sprawiają, że doskonale komponuje się z gęstymi sosami, mięsem, gulaszami czy zapiekankami.
b) Makarony bezglutenowe
Makaron z nasion roślin strączkowych
Makaron z nasion roślin strączkowych, jak soczewica, ciecierzyca, soja czy zielony groszek, zdobywa coraz większą popularność jako alternatywa dla tradycyjnego makaronu pszennego. Jest bogaty w białko roślinne, co sprawia, że stanowi doskonały wybór dla wegetarian i wegan. Dodatkowo dzięki wysokiej zawartości błonnika wspomaga trawienie, wpływa na poprawę funkcjonowania jelit, pomaga utrzymać stabilny poziom glukozy we krwi, a także wspiera zdrowie układu sercowo-naczyniowego. Makarony ze strączków charakteryzują się również niskim indeksem glikemicznym, dlatego są polecane osobom z cukrzycą lub insulinoopornością. Ponadto są źródłem cennych składników mineralnych, jak żelazo, magnez, wapń i cynk (M. Foschia i wsp. 2017).
Ze względu na swoje właściwości makarony ze strączków świetnie komponują się z daniami, takimi jak gulasze, zapiekanki, sałatki czy zupy. Ich delikatny, lekko orzechowy smak pasuje do wyrazistych sosów, np. pomidorowego, szpinakowego czy koperkowego. Należy jednak pamiętać, że mają mniej zwartą strukturę niż makaron pszenny, wymagają krótszego gotowania (ok. 4–6 minut) i pochłaniają mniej wody, co może wpłynąć na konsystencję potrawy.
Makaron z alternatywnych mąk bezglutenowych
Makaron z alternatywnych mąk bezglutenowych, np. kukurydzianej, ryżowej czy gryczanej, to idealna opcja dla osób z nietolerancją glutenu lub celiakią, a także dla tych, którzy chcą wzbogacić swoją dietę o różnorodne smaki i tekstury.
Makaron ryżowy: popularny w kuchni azjatyckiej, ma delikatną, niemal przezroczystą strukturę i neutralny smak, dzięki czemu świetnie komponuje się z ostrymi sosami, stir-fry czy sajgonkami. Jest źródłem węglowodanów i witamin z grupy B (tiamina, niacyna, kwas pantotenowy) i składników mineralnych takich jak fosfor, magnez, wapń i potas. Zawiera także antyoksydanty, które wspierają zdrowie serca. Wersja tradycyjna, przygotowywana z białego ryżu, zawiera jednak niewiele błonnika, dlatego warto wybierać opcję pełnoziarnistą (Y. Li i wsp. 2021).
Makaron kukurydziany: wyróżnia się lekko słodkawym smakiem i intensywnie żółtą barwą. Jest bardziej wyrazisty niż makaron ryżowy, dzięki czemu świetnie komponuje się z daniami na bazie warzyw, mięs czy serów. Zawiera stosunkowo dużą ilość węglowodanów, a jego wyższy indeks glikemiczny sprawia, że osoby z cukrzycą lub insulinoopornością powinny spożywać go z umiarem i dbać o zbilansowanie diety. Warto podkreślić, że makaron kukurydziany jest źródłem luteiny – przeciwutleniacza, który wspiera zdrowie oczu i chroni je przed uszkodzeniami spowodowanymi działaniem wolnych rodników (M. Mrowicka i wsp. 2022).
Makaron gryczany soba: charakteryzuje się lekko orzechowym smakiem i ciemniejszą barwą. Jest źródłem błonnika, białka roślinnego i cennych składników mineralnych, takich jak magnez, żelazo i cynk, które wspierają układy krążenia, nerwowy i odpornościowy. Dzięki niskiemu indeksowi glikemicznemu makaron gryczany nie powoduje gwałtownego wzrostu poziomu glukozy we krwi, co sprawia, że jest idealnym wyborem dla osób z cukrzycą i insulinoopornością. Dodatkowo zawartość rutyny, czyli silnego przeciwutleniacza, wspiera wzmacnianie naczyń krwionośnych i wykazuje działanie przeciwzapalne (S. Sajad i wsp. 2022).
3. Jaki makaron wybrać
Dobór odpowiedniego makaronu powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb i wiąże się z unikalnymi korzyściami zdrowotnymi.
Osoby z insulinoopornością lub cukrzycą powinny wybierać makarony o niskim indeksie glikemicznym, takie jak pełnoziarniste, gryczane czy strączkowe. Wysoka zawartość błonnika w tych produktach pomaga ustabilizować poziom glukozy we krwi, zapewnia długotrwałe uczucie sytości i wspiera zdrowe funkcjonowanie jelit. Makarony ze strączków, bogate w białko roślinne i cenne składniki mineralne, to szczególnie dobry wybór dla wegetarian i wegan.
Dla osób z celiakią lub nietolerancją glutenu odpowiednie będą makarony bezglutenowe, takie jak ryżowy, kukurydziany czy ten na bazie strączków. Z kolei przy diecie lekkostrawnej najlepiej sprawdzą się makarony pszenne z oczyszczonej mąki lub delikatne makarony ryżowe.
Aby wzbogacić wartość odżywczą posiłków, warto łączyć makarony z warzywami, zdrowymi tłuszczami i pełnowartościowym białkiem. Taka kompozycja zapewni odpowiednią ilość składników odżywczych, niezależnie od wybranego rodzaju makaronu.

Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Bresciani A., Pagani M.A., Marti A., Pasta-Making Process: A Narrative Review on the Relation between Process Variables and Pasta Quality, „Foods” 2022, 11(3), 256.
Foschia M. et al., Legumes as Functional Ingredients in Gluten-Free Bakery and Pasta Products, „Annual Review of Food Science and Technology” 2017, 8, 75–96.
Kaur P. et al., Rye: A wonder crop with industrially important macromolecules and health benefits, „Food Research International” 2021, 50(A), 110769.
Li Y. et al., A systematic review of rice noodles: Raw material, processing method and quality improvement, „Trends in Food Science & Technology” 2021, 107, 389–400.
Marti A. et al., Characterization of Whole Grain Pasta: Integrating Physical, Chemical, Molecular, and Instrumental Sensory Approaches, „Journal of Food Scienc” 2017, 82(11), 2583–2590.
Mrowicka M. et al., Lutein and Zeaxanthin and Their Roles in Age-Related Macular Degeneration-Neurodegenerative Disease, „Nutrients” 2022, 14(4), 827.
Sajad S. et al., Nutritional and bioactive characteristics of buckwheat, and its potential for developing gluten‐free products: An updated overview, „Food Science & Nutrition” 2022, 11.
Sobota A., Skwira A., Właściwości fizyczne i skład chemiczny makaronów wytłaczanych, „Acta Agrophysica” 2009, 13(1), 245–260.
USDA, Corn, sweet, yellow, raw, fdc.nal.usda.gov/food-details/169998/nutrients (15.01.2025).