Mr Potato – poznaj właściwości ziemniaka!
W tradycyjnej polskiej kuchni ziemniaki są podstawą codziennego jadłospisu i wciąż królują na stołach. Nie ma w tym nic złego, posiadają wiele cennych właściwości. Niestety w prosty sposób można je utracić, jeśli podaje się ziemniaki z tłustymi sosami i wysokokalorycznymi dodatkami.
SPIS TREŚCI:
1. Trochę o historii ziemniaka
2. Najważniejsze zalety ziemniaka
3. Fakty i mity na temat ziemniaka
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Trochę o historii ziemniaka
Ziemniak należy do rodziny roślin psiankowatych. Za kolebkę uprawy tej rośliny uważa się tereny Ameryki Południowej – Peru, Chile i Boliwii. Sprowadzenie ziemniaka do Europy przypisuje się Krzysztofowi Kolumbowi. W Europie roślinę tę poznano bardzo późno, jak się szacuje – dopiero w XVI wieku. Początkowo ziemniak uznawany był za roślinę ozdobną uprawianą w ogrodach botanicznych. W Polsce ziemniaki pojawiły się za sprawą króla Jana III Sobieskiego. Bulwy ziemniaka przywieziono z wyprawy wiedeńskiej jako prezent dla królowej Marysieńki.
Ziemniak został doceniony praktycznie na całym świecie, w wielu rejonach stał się wręcz podstawą diety. To dzięki ziemniakom uratowano miliony ludzi przed śmiercią głodową, nic więc dziwnego, że doczekały się swoich świąt. Rok 2008 został ogłoszony przez Organizację Narodów Zjednoczonych Międzynarodowym Rokiem Ziemniaka.
Istnieje wiele odmian tej rośliny. Dla konsumenta cenny jest fakt, że ziemniak jest dostępny cały rok, a odpowiednio przechowywany zachowuje świeżość przez długi czas. Według badań podczas wyboru konsumenci kierują się głównie mączystością ziemniaka, smakiem, brakiem uszkodzeń oraz przeznaczeniem kulinarnym.
2. Najważniejsze zalety ziemniaka
Ziemniak jest rośliną, która nadal króluje w wielu polskich domach, stanowi podstawę diety. Jej spożycie w latach 2010–2011 r. wynosiło w przeliczeniu na jednego mieszkańca ok. 112 kg rocznie.
Wbrew popularnej opinii, że ziemniaki są produktami wysokokalorycznymi, bulwy są niskokaloryczne. W formie gotowanej mogą być wykorzystywane w diecie lekkostrawnej, którą stosuje się m.in. w stanach zapalnych błony śluzowej żołądka i jelit, w nadmiernej pobudliwości jelita grubego, u osób starszych czy po zabiegach chirurgicznych.
Ziemniak w dużej mierze składa się ze skrobi, białka, błonnika, witamin, głównie witaminy C, oraz składników mineralnych. Roślina ta charakteryzuje się niską zawartością szkodliwych związków takich jak glikoalkaloidy, azotany, pozostałości pestycydów. Wartość energetyczna ziemniaka wynosi ok. 50–80 kcal na 100 g produktu, dla porównania – 100 g ryżu białego dostarcza ok. 345 kcal, 100 g kaszy jęczmiennej perłowej – 335 kcal, 150 g jabłka – ok. 75 kcal. Kaloryczność posiłków zawierających ziemniaki zwiększamy przez ich obróbkę kulinarną, np. smażenie zmienników w głębokim oleju, dodanie masła po ugotowaniu lub spożycie ich w formie purée.
Warto również wiedzieć, że ziemniak:
– reguluje pracę układu pokarmowego – sprawdza się w przypadku biegunek i zaparć, wrzodów żołądka i dwunastnicy, ułatwia trawienie, jest wykorzystywany w diecie lekkostrawnej;
– poprawia funkcjonowanie układu krążenia (w zależności od formy) – obniża poziom cholesterolu, reguluje ciśnienie krwi, zmniejsza ryzyko udaru;
– w medycynie ludowej ziemniak wykorzystywany jest jako środek łagodzący oparzenia, środek przeciwzapalny, napinający skórę.
3. Fakty i mity na temat ziemniaka
Ziemniak, podobnie jak wiele innych składników diety, jest przedmiotem wielu dyskusji i kontrowersji.
Czas sprawdzić najważniejsze stwierdzenia dotyczące ziemniaków:
– są wysokokaloryczne – to właściwie najpowszechniejszy mit na temat tego warzywa. Najwyższy czas uświadomić sobie, że 100 g ziemniaków to zaledwie ok. 50–80 kcal! Mogą być świetnym składnikiem diet redukcyjnych, ponieważ na długi czas hamują apetyt. Uwaga! Kaloryczność zwiększają dodatki takie jak tłuszcze czy sosy;
– nie są odpowiednie dla wszystkich – niestety zawartość potasu sprawia, że ziemniaki nie powinny być spożywane przez osoby cierpiące na niewydolność nerek;
– ziemniakami można się zatruć. Ziemniak zawiera m.in. solaninę należącą do glikoalkaloidów. W dojrzałych bulwach ziemniaków jej stężenie jest niskie, wzrasta natomiast, jeżeli ziemniak jest źle przechowywany lub wystawiony na działanie np. słońca, wówczas bulwy zielenieją. Dlatego warto uważać i podczas przygotowania potrawy z ziemniakami zwrócić uwagę na ich kolor;
– podczas przyrządzania tracą wartości odżywcze – najlepszymi sposobami, które pozwalają na zachowanie największych ilości cennych składników, są pieczenie lub gotowanie w skorupkach, dodatkowo należy zalać je wodą dopiero tuż przed gotowaniem, ale wcześniej sparzyć je wrzątkiem, długie trzymanie w wodzie rozpuszcza witaminy, a obieranie pozbawia większości składników odżywczych!
Nie bez znaczenia są też działania producentów produktów spożywczych, którzy poprzez wykorzystywanie chwytliwych haseł manipulują wyborami żywieniowymi konsumentów.
Na co należy uważać?
– frytki karbowane – często są mieszanką mąki ziemniaczanej, tzw. suszu oraz wody lub tłuszczu. Najlepiej samodzielne przygotować frytki i upiec je w piekarniku;
– chipsy lekkie, naturalne, bez chemicznych dodatków – przemysłowa obróbka ziemniaków, poddawanie ich licznym procesom, topienie w tłuszczu i obtaczanie w chemicznych dodatkach, które nadają im smak – takie „wytwory” nie są zdrowe, dodatkowo, podobnie jak frytki karbowane, chipsy często są produkowane nie z ziemniaków, a ze wspomnianej wcześniej papki.
Ziemniaki stanowią element diety prawie każdego człowieka. Często jednak wiele osób rezygnuje z delikatnego, niepowtarzalnego smaku ziemniaka i zamienia go na niezdrowe i kaloryczne przetworzone produkty – frytki, chipsy, placki ziemniaczane. Wcale nie trzeba rezygnować z tych przysmaków – wystarczy samodzielnie przygotować je w domu za pomocą odpowiedniej techniki. W ten sposób można wykorzystać cenne właściwości ziemniaka, a jednocześnie przekonać się, jak wyjątkowy smak może mieć ziemniak bez kalorycznych dodatków.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Zalewski P., Ziemniak jako roślina uprawna – fragmenty historii, „Inżynieria Rolnicza” 2009, 5(114), 311–318.
Zarzecka K., Gugała M., Zarzecka M., Ziemniak jako dobre źródło składników odżywczych, „Postępy Fitoterapii” 2013, 3, 191–194.
Mozolewski W., Radzymińska M., Łazicki T., Jakość ziemniaka spożywczego w opinii konsumentów, „Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin” 2014, 272, 5–16.
