Produkty zakazane w diecie niemowlaka
Rozszerzanie diety to szczególny etap w życiu niemowlaka i jego rodziców. Poznawanie nowych smaków, zapachów i konsystencji może być świetną zabawą dla dziecka. Dla opiekunów to jednak czas nieco stresujący ze względu na dużą liczbę różnych zaleceń i natłok informacji. Mimo wszystko rozszerzanie diety nie powinno być trudne! Jakich produktów nie należy podawać dzieciom do ukończenia 1. roku życia i dlaczego?
SPIS TREŚCI:
1. Rozszerzanie diety – podstawowe informacje
2. Czego nie podawać niemowlętom
3. Produkty zwiększające ryzyko zadławienia

Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Rozszerzanie diety – podstawowe informacje
W pierwszym półroczu życia mleko powinno być jedynym pokarmem niemowlaka. U większości dzieci w okolicach 6. miesiąca życia należy rozpocząć wprowadzanie pokarmów uzupełniających. Na początku stanowią one dodatek do mleka mamy lub mleka modyfikowanego, które jest podstawą żywienia dziecka do około 1. roku życia.
Zastępowanie posiłków mlecznych stałymi pokarmami powinno odbywać się stopniowo. Okres rozszerzania diety trwa do ok. 2. roku życia, wtedy często już 100% energii pochodzi z posiłków stałych. Najnowsze zalecenia dotyczące rozszerzania diety są elastyczne. Nie ma już tabelek, które sugerują, kiedy wprowadzić dany produkt. Rodzic decyduje, co i w jakiej kolejności poda dziecku, a także jaką metodę rozszerzania diety wybierze. Najważniejszą zasadą, którą warto kierować się w tym szczególnym okresie, jest to, że rodzic decyduje o tym, co i kiedy poda dziecku, natomiast to dziecko decyduje, co zje i w jakiej ilości (i czy w ogóle cokolwiek zje).
2. Czego nie podawać niemowlętom
Zdecydowana większość produktów może pojawić się w jadłospisie już od początku rozszerzania diety. Warto jednak pamiętać, że są również takie, których nie powinno się podawać niemowlętom, gdyż mogą być zagrożeniem dla ich zdrowia.
Surowe mięso, ryby i jaja
Niemowlętom nie należy podawać surowych mięs, ryb ani jaj (np. sushi, tatar, kogel-mogel, jajka na miękko) ze względu na ryzyko zakażenia chorobotwórczymi bakteriami lub pasożytami, które dla dzieci mogą być szczególnie niebezpieczne.
Grzyby leśne
Grzybów leśnych nie należy podawać dzieciom aż do 12. roku życia ze względu na możliwość tragicznego w skutkach zatrucia. Warto pamiętać, że samo wyjęcie grzybów z potrawy nie sprawi, że można ją podać dziecku. Dzieciom nie należy również podawać sosów czy wywarów z grzybów leśnych. Bezpieczne dla dzieci są grzyby hodowlane, np. pieczarki lub boczniaki.
Miód
Miód jest przeciwwskazany w diecie dzieci poniżej 1. roku życia ze względu na możliwość występowania w nim przetrwalników Clostridium botulinum (laseczki jadu kiełbasianego). Zakażenie tą bakterią może wywołać botulizm dziecięcy – jest to rzadka, ale poważna choroba powodująca porażenie mięśni, trudności z oddychaniem, a nawet śmierć. Zatrucie może dotknąć także starsze dzieci lub dorosłych, jednak dla nich nie będzie już tak groźne jak dla niemowląt.
Mleko kozie i owcze
Mleko kozie i owcze zawiera o wiele większe stężenie soli mineralnych (m.in. wapnia, magnezu, fosforu, potasu) niż mleko kobiece i z tego względu może za bardzo obciążać organizm maluszka. Oczywiście mleko kozie modyfikowane jest bezpiecznym i dobrym wyborem dla niemowląt.
Napój ryżowy
Napoje roślinne nie powinny być alternatywą dla mleka mamy lub mleka modyfikowanego. Mogą jednak pojawiać się w jadłospisie niemowlaka jako składnik potraw w celu zróżnicowania diety. Wyjątkiem jest napój ryżowy, który ze względu na sposób wytwarzania zawiera znaczne ilości arsenu. Aktualnie zaleca się, aby dzieci poniżej 5. roku życia nie spożywały napojów ryżowych. Warto jednak wiedzieć, że ryż i inne przetwory na jego bazie są dozwolone w diecie maluszka w ramach zróżnicowanego jadłospisu.
Mleko krowie do picia
Mleko krowie nie powinno stanowić głównego napoju dla dzieci do 1. roku życia, a po jego ukończeniu spożycie nie powinno przekraczać 500 ml na dzień. Mleko krowie jest ubogie w żelazo, a dodatkowo ma duże ilości białka i innych składników mineralnych, które mogą nadmiernie obciążyć organizm malucha. Zbyt wczesne wprowadzenie mleka krowiego może być też przyczyną mikrokrwawień z przewodu pokarmowego. Mleko krowie można wykorzystywać jako niewielki dodatek do dań, np. do kaszki, owsianki czy naleśników. Przetwory mleczne takie jak jogurt, kefir czy maślanka mogą stanowić element posiłku już od początku rozszerzania diety. Warto wspomnieć, że małym dzieciom nie należy podawać mleka niepasteryzowanego („prosto od krowy”) oraz przetworów z takiego mleka.
Herbata z kopru włoskiego
Kiedyś domowy sposób na walkę z kolką, obecnie przeciwwskazana nawet do 4. roku życia. Napary (herbatki) oraz oleje z kopru włoskiego są niewskazane ze względu na zawartość estragolu, który jest substancją potencjalnie genotoksyczną i rakotwórczą. Koper włoski (fenkuł) sam w sobie jest bezpieczny.
Wędliny, wędzonki, podroby
Wędliny i wędzonki to produkty mocno przetworzone, które powinny być ograniczone zarówno w diecie dzieci, jak i osób dorosłych. Dodatkowo podczas wędzenia wytwarzają się związki kancerogenne. Maluchowi można podać domowe, pieczone wędliny (bez dodatku soli). Również podroby nie są zalecane do ukończenia 3. roku życia, chociaż niektóre zagraniczne zalecenia pozwalają na wprowadzenie niewielkich ilości wątróbki już od początku rozszerzania diety (wątróbka jest dobrym źródłem żelaza hemowego).
Soki owocowe
Soki to duża dawka cukrów prostych, których nadmiar może przyczynić się do nadwagi, otyłości czy próchnicy. Dodatkowo rozszerzanie diety to czas na naukę picia wody, która powinna być głównym napojem służącym do zaspokajania pragnienia. Podawanie soków może sprawić, że dziecko zamiast wody będzie wolało pić soki lub inne słodkie napoje. Do ukończenia 1. roku życia nie należy podawać soków w ogóle, potem warto je ograniczyć do maksymalnie pół szklanki dziennie.
Sól
Sól w diecie niemowlaka powinna być mocno ograniczona – potrawy nie powinny być dosalane. Sód, który jest składnikiem soli, jest ważnym elementem diety dzieci i dorosłych, jednak zapotrzebowanie na ten pierwiastek u niemowląt pokrywa mleko mamy lub mleko modyfikowane. Także w drugim półroczu życia ilość sodu naturalnie występująca w żywności jest wystarczająca. Z tego względu niewskazane jest dodawanie soli do posiłków lub podawanie mocno solonych, przetworzonych produktów, np. kostek rosołowych czy dań w proszku.
Zbyt duża ilość soli może nadmiernie obciążyć nerki maluszka. Dodatkowo unikanie soli pomaga kształtować prawidłowe nawyki żywieniowe oraz może zapobiec nadciśnieniu w późniejszym wieku. Z tego względu warto ograniczać dosalanie posiłków dla dzieci jak najdłużej, również po 1. roku życia.
Cukier
Cukier jest całkowicie zbędnym produktem w jadłospisie niemowlaka. Oczywiście kiedyś pojawi się on w diecie dziecka, jednak warto unikać go jak najdłużej. Nadmiar cukru zwiększa ryzyko wystąpienia wielu chorób dietozależnych, np. nadwagi i otyłości, cukrzycy, insulinooporności czy próchnicy. Oprócz białego cukru warto też unikać jego innych odpowiedników – cukru trzcinowego, miodu, syropu klonowego czy syropu z agawy.
3. Produkty zwiększające ryzyko zadławienia
W czasie rozszerzania diety warto również zwrócić szczególną uwagę na produkty zwiększające ryzyko zadławienia. Małe dzieci (do 4. roku życia) są bardziej narażone na zadławienia niż dorośli. Z tego powodu konsystencja posiłku powinna być zawsze dostosowana do umiejętności dziecka.
Dodatkowo są pewne produkty (głównie małe, okrągłe i twarde), których należy unikać lub trzeba je podać w odpowiedniej formie, m.in. twarde cukierki, orzechy w całości, popcorn, winogrona czy pomidorki koktajlowe podane w całości, gumy do żucia, pianki, żelki, parówki czy marchewka pokrojone w kształt monet.

Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Dąbrowska N., Czego nie podawać niemowlakowi? (lista produktów), rozszerzaniediety.pl/czego-nie-podawac-niemowlakowi/ (22.08.2023).
Jackowska M., Spokojnie, to tylko rozszerzanie diety, Warszawa 2022.
Makos K., Jakich produktów nie podawać niemowlakowi? Jadłospis dziecka do ukończenia 1. roku życia, doz.pl/czytelnia/a16154-Jakich_produktow_nie_podawac_niemowlakowi_Jadlospis_dziecka_do_ukonczenia_1._roku_zycia (22.08.2023).
Szajewska H. et al., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, „Standardy Medyczne. Pediatria” 2021, 18(1), 7–24.