Pestki dyni – odmiany dyni, wartości odżywcze, właściwości, wykorzystanie
Dynia oprócz walorów smakowych dostarcza nam także wielu cennych składników. Jej pestki są jednym z najlepszych źródeł cynku. W których zakątkach świata dynia jest najbardziej popularna? Jakie korzyści przynosi włączenie jej do diety?
SPIS TREŚCI:
1. Dynia – historia
2. Dynia – wartości odżywcze
3. Dynia – odmiany
4. Pestki dyni – wartości odżywcze
5. Pestki dyni – środek na przerost prostaty
6. Dynia, pestki dyni – jak przechowywać
Indywidualne plany
dietetyczne i treningowe już od 42 zł / mies.
1. Dynia – historia
Dynia należy do roślin jednorocznych z rodziny dyniowatych. Angielska nazwa dyni (pumpkin) pochodzi z greckiego słowa pepon, co znaczy duży melon. Uprawiana jest niemal na wszystkich kontynentach, ale za dyniowe „serce” świata uznaje się Morton w stanie Illinois. W 1978 roku gubernator stanu ogłosił Morton dyniową stolicą świata. To właśnie tam od lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia corocznie odbywa się Morton Pumpkin Festival. Trwa cztery dni i za każdym razem przedsięwzięciu towarzyszy wybrany temat przewodni.
Już kilka tysięcy lat temu dynia stanowiła jeden z głównych elementów diety rdzennych Amerykanów. Odnalezione na terenie dzisiejszego Meksyku pestki dyni datuje się na 7000 rok przed naszą erą. Dynia wykorzystywana była nie tylko jako produkt spożywczy. Z wysuszonych spłaszczonych kawałków Amerykanie produkowali maty. Pestki dyni miały swoje zastosowanie również w celach leczniczych, m.in. w przypadku takich dolegliwości jak przerost gruczołu krokowego, zapalenie żołądka i jelit, schorzenia wątroby i nerek czy trudno gojące się rany. Dynia miała także znaczenie symboliczne. Młode małżeństwa wystrzegały się wkraczania na teren uprawy dyni przed pojawieniem się na świecie pierwszego potomka.
2. Dynia – wartości odżywcze
Wartość odżywcza w 100 g dyni:
– energia: 26 kcal,
– białko: 1 g,
– tłuszcze: 0,1 g,
– węglowodany: 6,5 g,
– błonnik:0,5 g,
– wapń: 21 mg,
– żelazo: 0,8 mg,
– magnez: 12 mg,
– potas: 340 mg,
– witamina A: 8513 IU.
Miąższ dyni skrywa w sobie niezliczoną ilość witamin i składników mineralnych. Wybierając dynię, powinniśmy zatem kierować się kolorem skórki – najlepiej wybierać dojrzałe i pomarańczowe warzywa, gdyż te zawierają najwięcej witaminy B1, niacyny oraz beta-karotenu.
Dynia nie traci swoich cennych wartości w procesie obróbki termicznej. To niesłychanie istotne, biorąc pod uwagę, jak wysoka dawkę karotenoidów dostarcza nam jej stugramowy kawałek. Każda odmiana dyni jest produktem niskokalorycznym i odżywczym, jednak poszczególne odmiany różnią się między sobą.
3. Dynia – odmiany
Obecnie możemy cieszyć się łatwym dostępem do wszelkich odmian tego warzywa. W okresie jesiennym na półkach sklepowych znajdziemy dynię polską (klasyczną olbrzymią), japońską (hokkaido), lunga di Napoli, muszkatołową, makaronową, piżmową. Dynia hokkaido polecana jest wszystkim gospodyniom domowym, które cenią sobie dania szybkie i niezbyt pracochłonne. Tę odmianę można bowiem zjadać ze skórką, która mięknie pod wpływem wysokiej temperatury. Smak tej dyni jest lekko orzechowy. Nadaje się do przygotowania potraw, które zwyczajowo przyrządza się z dyni – zup, ciast, sałatek.
Lunga di Napoli pochodzącą z Włoch to odmiana, którą można zjadać nawet na surowo, np. w sałatkach lub wytłoczyć z niej sok. Świetnie nadaje się także na zupę czy risotto. Łatwo odróżnić ją od innych odmian, ponieważ jest zielona i bardziej przypomina cukinię niż dynię.
Dynia Muscat de Provance (dynia muszkatołowa lub francuska) również może być zjadana na surowo, posiada ciemnozieloną skórkę, która miejscami może przechodzić w żółć i pomarańcz. W przeciwieństwie do Lunga di Napoli nie ma podłużnego kształtu, lecz tradycyjny okrągły. W smaku jest nieco słodka. Ma szerokie zastosowanie w kuchni – nadaje się do zup czy sosów. Dynia makaronowa charakteryzuje się natomiast podłużnym kształtem, a jej skórka ma żółty lub żółto-zielony kolor. Miąższ tej dyni pod wpływem obróbki termicznej rozdziela się na makaronowe nitki. Taki makaron świetnie smakuje w połączeniu z sosem, warzywami lub jako dodatek do sałatek.
Najciekawsza pod względem estetycznym jest jednak dynia piżmowa (dynia butternut) przybierająca formę gruszki. Jej skórka jest blada. Nie zawiera zbyt wielu pestek, dzięki czemu zachowujemy większość miąższu. Podobnie jak pozostałe doskonale sprawdzi się we wszystkich przepisach z dynią w roli głównej. Każda z odmian oferuje niepowtarzalne nuty smakowe. Najlepiej wypróbować wszystkie i wybrać ulubioną.
4. Pestki dyni – wartości odżywcze
Wartość odżywcza 100 g pestek dyni:
– energia: 446 kcal,
– białko: 18,55 g,
– tłuszcze: 19,4 g,
– węglowodany: 53,75 g,
– błonnik: 18,4 g,
– wapń: 55 mg,
– żelazo: 3,31 mg,
– magnez: 262 mg,
– potas: 919 mg,
– cynk: 10,3 mg.
Pestki dyni w 30-40% składają się z oleju bogatego głównie w nienasycone kwasy tłuszczowe oraz fitosterole. Zatem spożywanie pestek może zapobiec odkładaniu się złogów cholesterolu w tkankach. Ponadto pestki są cennym źródłem cynku.
Zapotrzebowanie na ten pierwiastek jest szczególnie wysokie w okresie dojrzewania. Wzrasta także w okresie ciąży i laktacji. Średnie dzienne zapotrzebowanie na cynk u osoby dorosłej wynosi 9 mg. 50 g pestek zaspokaja połowę tej ilości! Szczególnie dla mężczyzn ważne jest zapewnienie odpowiedniej podaży cynku. Jego niedobory mogą skutkować zmniejszonym libido oraz obniżoną jakością nasienia. Cynk to istotny składnik wielu enzymów, w tym tak zwanych palców cynkowych, których nieprawidłowe funkcjonowanie lub niedobór mogą skutkować azoospermią (brakiem plemników w ejakulacie). Poziom cynku często jest obniżony u mężczyzn z niskim stężeniem testosteronu. Odpowiednio dobrana suplementacja może wspomóc w tym wypadku także gospodarkę hormonalną. Im mężczyzna jest bardziej aktywny seksualnie, tym więcej cynku potrzebuje.
Pestki dyni jako naturalny suplement sprawdzą się w tym przypadku doskonale. Dostarczają również innych niezwykle istotnych elementów, np. potasu. Potas to kluczowy pierwiastek wspomagający pracę serca, który korzystnie oddziałuje na ciśnienie tętnicze. Jego niedobór może zwiększać ryzyko nadciśnienia oraz kamicy nerkowej. Z racji tego, że jest usuwany z organizmu przez nerki, jego spożycie powinno być kontrolowane przez osoby chorujące na przewlekłą chorobę nerek.
5. Pestki dyni – środek na przerost prostaty
Prostata, czyli gruczoł krokowy, to element męskiego układu rozrodczego. Wraz z przekroczeniem 40. roku życia zaczyna zwiększać swoje rozmiary i wśród 80% mężczyzn po 80. roku życia obserwuje się objawy będące konsekwencją tego zjawiska. Należą do nich na przykład problemy z oddawaniem moczu czy dysfunkcje seksualne. Pojawiły się liczne badania wskazujące na korzystny efekt spożywania pestek dyni lub ich ekstraktu na niwelowanie powyższych objawów, w tym także nokturii (potrzeba oddawania moczu w nocy).
Uważa się, że tak korzystne oddziaływanie pestek dyni związane jest z zawartością kwasów tłuszczowych, w tym kwasu linolowego i alfa-tokoferolu o właściwościach przeciwzapalnych. Ponadto zawierają także aminokwasy – argininę i glutaminę, które pośrednio mogą regulować funkcje pęcherza poprzez tworzenie neurotransmiterów oddziałujących w układzie nerwowym. We Włoszech w prawie w 50% przypadków łagodnego przerostu gruczołu krokowego znajdują zastosowanie preparaty roślinne. Nie zaszkodzi zatem włączenie pestek dyni do codziennej diety w przypadku nieznacznych dolegliwości związanych z przerostem prostaty. Warto podkreślić, że w badaniach nie zaobserwowano występowania skutków ubocznych.
6. Dynia, pestki dyni – jak przechowywać
Właściwie przechowywana dynia może zachować przydatność nawet do 2 miesięcy. Należy zapewnić jej odpowiednie warunki – pozostawić w chłodnym (ok. 15°C), suchym i przewiewnym pomieszczeniu. Dynię z powodzeniem można także mrozić. Wystarczy pokroić ją w kostkę i przełożyć do woreczków do mrożenia. W takiej formie można przechowywać ją do roku. Należy pamiętać, aby na woreczku zapisać datę mrożenia.
Pestki dyni zachowują trwałość nawet do 5 lat. Aby nadać im jeszcze lepszy smak, przed włożeniem do słoika można je doprawić i podpiec. 2 filiżanki oczyszczonych pestek dyni należy rozłożyć na papierze do pieczenia, polać łyżką stopionego masła lub oliwy i posypać solą według uznania. Następnie włożyć do piekarnika i suszyć w temperaturze ok. 100°C, co jakiś czas mieszając, aby zapobiec przywarciu pestek do papieru.
Dynia i jej pestki to niewątpliwie zdrowy rarytas. Warto pamiętać o pestkach dyni na co dzień. Świetnie sprawdzą się w sałatkach, koktajlach czy jako samodzielna przekąska. Smacznego!
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Damiano R. et al., The role of Cucurbita pepo in the management of patients affected by lower urinary tract symptoms due to benign prostatic hyperplasia: A narrative review, „Archivio Italiano di Urologia e Andrologia” 2016, 88(2), 136–143.
Zdrojewicz Z., Błaszczyk A., Wróblewska M., Dynia – zdrowa, ale zapomniana, „Medycyna rodzinna” 2016, 2, 70–74.
Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, red. Jarosz M., Warszawa 2012.
Pumpkin, raw, USDA National Nutrient Database for Standard Reference, https://ndb.nal.usda.gov (06.02.2018).
Seeds, pumpkin and squash seeds, whole, roasted, without salt, USDA National Nutrient Database for Standard Reference, https://ndb.nal.usda.gov (06.02.2018).
Strona internetowa mortonpumpkinfestival.org (06.02.2018).
Stuart, M.E., All About Pumpkins, The University of Arizona. Cooperative extention, Tucson 2004.
Dynia – królowa jesieni. Rodzaje i odmiany dyni, lokalnyrolnik.pl/blog/dynia-krolowa-jesieni-rodzaje-i-odmiany-dyni/ (06.02.2018).
