Durian, azjatycki król owoców – pochodzenie, zastosowanie, ciekawostki
Durian to kontrowersyjny owoc mający zarówno zwolenników, jak i przeciwników. Mieszkańcy południowej Azji uważają durian za rarytas i przysmak, natomiast społeczności innych części świata durian odpycha swoim zapachem. Czas dowiedzieć się o nim czegoś więcej.
SPIS TREŚCI:
1. Durian – pochodzenie
2. Durian – drzewo
3. Durian – smak i zapach
4. Durian – wartości odżywcze
5. Durian – właściwości zdrowotne
6. Durian – zastosowanie w kuchni
7. Durian – gdzie kupić?
8. Durian – ciekawostki
9. Podsumowanie
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Durian – pochodzenie
Durian (Durio zibethinus L.) to owoc należący do rodziny Bombacaceae. Jego nazwa pochodzi od malezyjskiego słowa duri oznaczającego kolec. Znany jest także jako rościan lub zybuczkowiec. Pochodzi z południowo-wschodniej Azji i sąsiednich wysp. Występuje dziko na południu Taninthayi, w Dolnej Birmie i wokół wiosek na Półwyspie Malajskim. Powszechnie uprawiany wzdłuż dróg lub w sadach od południowo-wschodnich Indii i Cejlonu do Nowej Gwinei. Oprócz Azji hodowany również w Australii, Ameryce Środkowej i Północnej. Największym eksporterem owoców durianu jest Tajlandia.
2. Durian – drzewo
Durian jest rośliną tropikalną. Do prawidłowego wzrostu potrzebuje obfitych opadów. W Indiach kwitnie na brzegach strumieni, gdzie jej korzenie mogą sięgać wody. Najlepiej rośnie na głębokich glebach aluwialnych lub gliniastych. Zazwyczaj kwitnie w marcu i kwietniu lub we wrześniu i w październiku.
Drzewa durianu są bardzo wysokie – osiągają nawet 40 m wysokości. Są wyprostowane, z krótkim prostym pniem i nieregularną koroną z szorstkimi cienkimi gałęziami, które są porośnięte młodymi lub miedzianymi łuskami. Liście są podłużne i lancetowate lub eliptyczne, jajowate, zaokrąglone u podstawy z ostro zakończonym wierzchołkiem. Z wierzchu ciemnozielone i błyszczące, od spodu pokryte szarymi lub brązowo-czerwonymi włoskami. Posiada trójpłatkowate kwiaty w kolorach od białego do złocistobrązowego.
Durian nazywany jest „królem owoców” z powodu jego dużych rozmiarów oraz wagi. Owoc durianu może bowiem osiągać do 4 kg wagi i 40 cm długości. Pokryty jest grubą zielonkawą lub żółtawą skórką z kolcami. Wewnątrz owocu znajduje się kremowy jadalny miąższ o konsystencji budyniu. Owoce spadają na ziemię, gdzie dojrzewają. Są bardzo nietrwałe. Po opadnięciu z drzewa stają się w pełni dojrzałe w ciągu 2–4 dni, a już po 5 lub 6 dniach są niezdatne do spożycia.
3. Durian – smak i zapach
Istnieje wiele odmian durianów, samych nazwanych jest około 300. Choć kilka z nich jest bezzapachowych, większość charakteryzuje się silnym zapachem, wręcz odorem. Przypomina on połączenie zepsutego mięsa oraz sera pleśniowego. Jednak każdemu kojarzy się z czymś innym. Wszyscy, którzy choć raz mieli przyjemność wąchać owoce durianu, na pewno go zapamiętali.
Odkrywca roślin Otis W. Barrett opisał zapach durianu jako połączenie sera, gnijącej cebuli, terpentyny lub czosnku i kilku ostrych przypraw. Jednakże po zjedzeniu miąższu wypowiedział się, że ten zapach jest ledwo zauważalny. Natomiast według A.R. Wallace’a miąższ durianu jest bogatym kremem o smaku migdałów, ale wyczuwa również smaki przypominające ser śmietankowy, cebulę, wino sherry i inne tego typu produkty. Zachęca do spożywania tego owocu, gwarantując, iż nie wywołuje on nudności ani innych ubocznych skutków, a im więcej się go je, tym bardziej ma się na niego ochotę.
Amerykański chemik pracujący na U.S. rubber plantations w Sumatrze bardzo wzbraniał się przed zjedzeniem durianu, aczkolwiek po przełamaniu się stał się jego wielkim zwolennikiem. Jego smak opisuje jako: „absolutnie pyszny (...). Coś w rodzaju mikstury lodów, cebuli, przypraw i bananów”.
Naukowcy z niemieckiego Centrum Badawczego Chemii Spożywczej postanowili zająć się zagadką niezwykłego zapachu tego owocu. W tym celu pobrali ekstrakt z owoców durianu pochodzących z Tajlandii i rozłożyli go za pomocą spektrometru masowego oraz chromatografu gazowego. Okazało się, że za silny odór nie odpowiada pojedynczy związek, ale mieszanina szeregu różnych substancji chemicznych. Badanie wykazało obecność w owocu 50 odrębnych związków, w tym 8 nieznanych dotąd nauce. W dalszym etapie analizy naukowcy powiązali każdą oznaczoną substancję z konkretnym zapachem. Wyodrębnili m.in. zapach przypalonej cebuli, czosnku, sera, miodu, wołowiny, ekstraktu drożdżowego, kałamarnicy i pora.
Owoc durianu jest prawdziwą bombą witaminową. Tabela 1. przedstawia wartość odżywczą w 100 g owocu. Średni owoc durianu waży około 600 g. Durian jest źródłem witamin z grupy B – B1, B2, B3, B6, oraz witaminy C. Poza tym w jego składzie można znaleźć magnez, fosfor, potas, wapń, cynk oraz spore ilości błonnika.
| Energia [kcal] | 147 |
| Białko [g] | 1,47 |
| Tłuszcz [g] | 5,33 |
| Węglowodany [g] | 27,09 |
| Błonnik [g] | 3,8 |
| Żelazo [mg] | 0,43 |
| Magnez [mg] | 30 |
| Wapń [mg] | 6 |
| Fosfor [mg] | 39 |
| Potas [mg] | 436 |
| Sód [mg] | 2 |
| Cynk [mg] | 0,28 |
| Witamina C [mg] | 19,7 |
| Tiamina [mg] | 0,37 |
| Ryboflawina [mg] | 0,20 |
| Niacyna [mg] | 1,07 |
| Witamina B6 [mg] | 0,31 |
| Witamina A [µg] | 2 |
Źródło: Durian, raw or frozen, USDA, ndb.nal.usda.gov/ndb/ (31.01.2018).
5. Durian – właściwości zdrowotne
Durian wykazuje prozdrowotne właściwości. Miąższ owocu stosowany jest jako skuteczny środek przeciwko próchnicy. Wywar z liści i miąższu wykorzystuje się w obrzękach, chorobach skórnych oraz do kąpieli dla osób cierpiących na żółtaczkę. Ponadto jest również używany w tradycyjnej medycynie azjatyckiej jako lek przeciwgorączkowy oraz silny afrodyzjak.
6. Durian – zastosowanie w kuchni
Miąższ durianu jest najczęściej spożywany na surowo, najlepiej po schłodzeniu w lodówce, a czasem gotowany z cukrem lub w wodzie kokosowej. Następnie jest używany jako przyprawa do tradycyjnych potraw i słodyczy kuchni południowo-wschodniej Azji. W Indonezji używa się go do przygotowania sosu, który spożywa się razem z ryżem.
W Palembang natomiast miąższ jest fermentowany, czasem wędzony i podawany jako przystawka. Mieszkańcy Półwyspu Malajskiego konserwują miąższ durianu w soli, aby mieć do niego dostęp przez cały rok. Niedojrzałe owoce są gotowane w całości i spożywane jak warzywa. W gastronomii wykorzystywane są również nasiona durianu – spożywane w formie gotowanej, smażonej, prażonej lub suszonej.
7. Durian – gdzie kupić?
Durian można kupić w sklepach z kuchnią azjatycką. Niestety w Polsce jest bardzo trudno dostępny. W Internecie można znaleźć jeden sklep, w którym cena tego owocu wynosi 250 zł za sztukę. Mimo że kraje azjatyckie produkują przetwory z durianu, tj. suszone kawałki owocu bądź zawieszone w syropie w puszce, to w polskich sklepach rzadko można spotkać tego typu produkty. Aby poznać smak durianu, można kupić cukierki durianowe, w skład których wchodzi suszony miąższ owocu. Jednak jego ilość nie jest duża, gdyż występuje on dopiero na 4. miejscu na liście składników.
8. Durian – ciekawostki
Ze względu na charakterystyczny silny zapach spożywanie durianu jest zakazane w większości miejsc publicznych w południowej Azji. Dla podróżujących może być to zabawne, gdy podczas jazdy pociągiem widzą tablicę z napisem „No durians” (Rysunek 1).
Rysunek 1. Tablica informacyjna zakazująca m.in. jedzenia durianu
Źródło: smithsonianmag.com/science-nature/why-does-the-durian-fruit-smell-so-terrible-149205532 (31.01.2018).
Twarda skórka z kolcami sprawia, że trzymanie owocu gołymi rękami może być bolesne. W tym celu zaleca się używanie rękawiczek.
Durian uważany jest za najniebezpieczniejszy owoc świata. W czasie dojrzewania owoców trzeba być bardzo ostrożnym, ponieważ spadający owoc może przyczyniać się do licznych obrażeń ciała, a nawet doprowadzić do śmierci! Durian powoduje m.in. obrażenia oczu, które są związane z uszkodzeniem rogówki, tęczówki oraz twardówki. Dzieje się tak, ponieważ najczęściej owoc spada na twarz i powoduje uszkodzenie głębokie oczu, a sam ciężar owocu – uszkodzenia tępe, powierzchniowe. Aby uniknąć tego typu obrażeń, należy w otoczeniu drzew durianu nosić specjalne gogle z szerokimi metalowymi ramami i nie odpoczywać pod drzewami.
Podczas spożywania durianów nie zaleca się picia alkoholu. Badanie przeprowadzone przez Japończyków w 2009 roku wykazało, że durian silnie hamuje enzym dehydrogenazę aldehydową, która bierze udział w rozkładzie alkoholu w wątrobie. Wyjaśnia to tradycyjny azjatycki folklor mówiący o tym, że upijanie się podczas spożywania durianów może prowadzić do śmierci.
Pod koniec lat dwudziestych firma Durian Fruit Products, Inc. z Nowego Jorku wprowadziła na rynek produkt o nazwie Dur-India – dodatek do zdrowej żywności w postaci tabletek. Produkt sprzedawano w cenie 9 dolarów za kilkanaście butelek, z których każda zawierała 63 tabletki. Kapsułki zawierały durian oraz znaczną ilość witaminy E. Twierdzono, że zapewniają bardziej skoncentrowane i zdrowe źródło energii niż jakikolwiek produkt na świecie dzięki utrzymywaniu ciała i umysłu w jak najlepszej kondycji.
9. Podsumowanie
Durian to bardzo kontrowersyjny owoc. Mimo swojego odpychającego zapachu stanowi bogate źródło witamin i składników mineralnych. Jest wykorzystywany w tradycyjnej medycynie azjatyckiej między innymi jako skuteczny środek przeciwgorączkowy i afrodyzjak. W Polsce owoc ten jest wciąż bardzo trudno dostępny. Podczas wakacji w Azji grzechem byłoby go nie spróbować.
Bibliografia
Schmidt D., How to eat Durian Fruit, thespruce.com/how-to-eat-durian-fruit-3217077 (31.01.2018).
Stromberg J., Why does the durian fruit smell so terrible?, smithsonianmag.com/science-nature/why-does-the-durian-fruit-smell-so-terrible-149205532/ (31.01.2018).
Morton J.F., Durian, Fruits of warm climates, Winterville 1987, 287–291.
Chandrasekhara Reddy S., Ocular injuries by durian fruit, „International Journal of Ophthalmology” 2012, 5(4), 530–534.
