Dieta lekkostrawna – dietetyczne remedium na problemy trawienne
Dieta lekkostrawna, zwana również dietą łatwostrawną, jest najprostszą i najczęściej stosowaną dietą wśród wszystkich diet leczniczych. Zalecana jest pacjentom ze schorzeniami układu pokarmowego w celu złagodzenia przykrych dolegliwości. Jej stosowanie zaleca się również osobom w wieku podeszłym, ponieważ z wiekiem zmniejsza się wydolność układu pokarmowego. Dieta łatwostrawna to proste wytyczne, których stosowanie daje gwarancję dobrego samopoczucia w wielu schorzeniach. Warto się z nimi zapoznać, aby w razie potrzeby pomóc sobie i swoim bliskim.
SPIS TREŚCI:
1. Dieta lekkostrawna – zasady i modyfikacje
2. Dieta lekkostrawna – komu jest zalecana i jakie daje efekty
3. Dieta lekkostrawna – produkty wskazane i przeciwwskazane
4. Dieta lekkostrawna – przykładowy jadłospis
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Dieta lekkostrawna – zasady i modyfikacje
Najważniejszym zadaniem diety łatwostrawnej jest dostarczenie organizmowi energii i odpowiednich ilości składników odżywczych i mineralnych pochodzących z wybranych produktów spożywczych. Tu nasuwa się pytanie: które produkty są właściwe? Należy mieć podstawową wiedzę na temat pracy naszego układu pokarmowego. Trzeba wiedzieć, na czym polega i jak przebiega proces trawienia. Z wszystkich artykułów spożywczych należy wybierać te, które szybko się trawią i nie obciążają przewodu pokarmowego. W tej diecie nie ma miejsca na produkty wzdymające i ostre. Należy bezwzględnie wyeliminować dania tłuste i ciężkostrawne. Nie zaleca się także produktów o dużej zawartości włókna pokarmowego.
Tabela przedstawia główne założenia diety lekkostrawnej
| Składnik | Jednostka | Ilość |
| Energia | kcal | 2000 |
| Białko ogółem | g | 75–80 |
| Białko zwierzęce | g | 45 |
| Tłuszcz | g | 45 |
| Węglowodany przyswajalne | g | 275 |
| Błonnik pokarmowy | g | <25 |
| Wapń | g | 0,9 |
| Żelazo | g | 13 |
| Witamina A | µg | 750 |
| Witamina B1 | mg | 1,7 |
| Witamina B2 | mg | 2,0 |
| Witamina C | mg | 70 |
Źródło: Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa 2009, 249.
Wykres wzorcowej struktury energetycznej w diecie lekkostrawnej
Opracowane na podstawie: Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa 2009, 249.
Warto jednak pamiętać, że do prawidłowej pracy układu pokarmowego (nawet kiedy jesteśmy chorzy) niezbędna jest niewielka ilość błonnika pokarmowego – ok. 20–24 g na dobę. Jego obecność odgrywa kluczową rolę w zachowaniu funkcji fizjologicznej układu pokarmowego. Ze względu na pełnioną przez błonnik funkcję – wiąże wodę i ułatwia wydalanie kału – jest on niezbędnym składnikiem diety. W diecie łatwostrawnej źródłem błonnika pokarmowego powinny być młode i delikatne warzywa i owoce, a także drobnoziarniste kasze, pieczywo pszenne i mieszane.
Aby ograniczyć ilość błonnika pokarmowego w diecie, można wprowadzić następujące działania:
– obieranie warzyw i owoców ze skórki – należy jednak obierać je delikatnie i pamiętać, że pod skórką znajduje się najwięcej cennych składników mineralnych i witamin,
– gotowanie warzyw i owoców przed spożyciem,
– przyrządzanie musów i przecierów z warzyw i owoców,
– miksowanie i blendowanie zup, sosów i spożywanie koktajli,
– stosowanie jasnego pieczywa, drobnych kasz, białego ryżu – należy unikać dodatku ziaren i otrębów zbożowych.
Dieta łatwostrawna wymaga stosowania konkretnych technik kulinarnych. Mile widziane jest gotowanie (tradycyjne i na parze), duszenie bez dodatku tłuszczu, a także pieczenie (w pergaminie, folii aluminiowej, papilocie, rękawie foliowym). Należy bezwzględnie zrezygnować ze smażenia i pieczenia dań z dodatkiem tłuszczu.
Aby zwiększyć strawność niektórych, potraw można wprowadzić kilka prostych trików:
– dodawanie białek jaj w formie sztywno ubitej piany do ciast, deserów i słodkich przekąsek,
– dodawanie namoczonej w mleku lub wodzie bułki pszennej do potraw rybnych i mięsnych (np. kotletów, pulpetów, mielonek),
– dodawanie do dań lekko rozgotowanego/zmiksowanego ryżu, kaszy jaglanej, kaszy manny,
– zagęszczanie sosów i zup zawiesiną z mąki i mleka – do zagęszczania nie wolno stosować tłuszczu i zasmażek.
Dieta łatwostrawna jest uniwersalnym sposobem żywienia, który musi spełniać dwie kluczowe funkcje. Pierwszą jest całkowite pokrycie indywidualnych potrzeb żywieniowych pacjenta, drugą ukojenie przykrych dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
Zdarza się jednak, że w wypadku niektórych pacjentów należy wprowadzić pewne modyfikacje diety łatwostrawnej:
– u pacjentów o normalnej masie ciała i pacjentów wyniszczonych, u których choroba przebiega z gorączką, zwiększa się zapotrzebowanie energetyczne. Podaż energii u chorych wynosi wtedy 150% całkowitej przemiany materii. U pacjentów otyłych z gorączką zmniejsza się liczbę kalorii,
– u pacjentów, którzy cierpią z powodu niedokwasoty żołądka, w diecie łatwostrawnej ogranicza się płyny. Niezwykle ważne jest, aby nie rozcieńczać dodatkowo soków trawiennych i kwasu solnego,
– w przypadku pacjentów z biegunką przewlekłą wprowadza się dodatkowo produkty i napoje zapierające: napar z czarnej jagody, czarne kakao, mocna herbata bez cukru, rumianek, mięta, ryż, sucharki,
– w przypadku pacjentów z przewlekłym zapaleniem pęcherzyka żółciowego, kamicy żółciowej w chorobach miąższu wątroby i przewlekłym i ostrym zapaleniu trzustki wprowadza się modyfikację polegającą na zmniejszeniu ilości tłuszczów do 50–70 g na dobę i ograniczeniu do minimum produktów o wysokiej zawartości cholesterolu,
– u pacjentów z chorobą wrzodową żołądka lub jelit, refluksie, chorobie Crohna i nadkwasocie żołądka stosuje się dietę lekkostrawną z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego. W tym przypadku ogranicza się spożywanie mocnych i esencjonalnych bulionów i rosołów, wód gazowanych, mocnej kawy i herbaty, solanek, wędzonek i innych potraw o intensywnym smaku. Ilość białka w tej diecie powinna wynosić ok. 1,2 g na kilogram masy ciała.
2. Dieta lekkostrawna – komu jest zalecana i jakie daje efekty
Dieta lekkostrawna jest zalecana wszystkim pacjentom, u których występują choroby układu pokarmowego. Należą do nich stany zapalne śluzówki któregokolwiek z odcinków przewodu pokarmowego, nadmierna kurczliwość jelit, nowotwory przewodu pokarmowego, remisja/wyrównanie choroby nerek, choroby infekcyjne/wirusowe przebiegające z wysoką temperaturą, ostre zapalenia żołądka i jelit, choroby układu krążenia (udar, zawał, zator płucny), wiek starczy, a także rekonwalescencja po interwencjach chirurgicznych.
Uważa się, że dieta lekkostrawna przy ustaleniu odpowiedniej redukcji kalorycznej może być skutecznym sposobem na odchudzanie. Jej stosowanie przez odpowiednio długi czas pozwala skutecznie pozbyć się nadmiernej masy ciała bez efektu jo-jo.
3. Dieta lekkostrawna – produkty wskazane i przeciwwskazane
Produkty wskazane:
– napoje: chude mleko, kawa zbożowa z mlekiem, herbata z mlekiem, słaba herbata, herbata owocowa, herbata ziołowa, soki owocowe, soki warzywne, napoje mleczne, wody niegazowane, kefir, maślanka, serwatka,
– pieczywo: chleb pszenny, bułki pszenne, biszkopt, chleb graham, bułki graham,
– dodatki do pieczywa: masło, chudy twarożek, serek homogenizowany, mięso gotowane, chude wędliny, szynka, polędwica drobiowa,
– zupy i sosy: rosół jarski, zupy jarzynowa, ziemniaczana, krupnik, zupa owocowa, zupy podprawiane zawiesiną z mąki i mleka, sos łagodny koperkowy, sos pomidorowy, sosy owocowe z słodką śmietanką,
– dodatki do zup: bułki, grzanki, kasza manna, drobna kasza jęczmienna, ziemniaki, kluski lane, makaron nitki,
– mięso, drób, ryby: chuda wołowina, królik, chuda cielęcina, kurczak, indyk, dorsz, pstrąg strumieniowy, sandacz, lin, okoń, szczupak, potrawy gotowane tradycyjnie i na parze (pulpety, budynie, potrawki),
– potrawy półmięsne i jarskie: budynie z kasz, warzyw, owoców, makarony, risotto, kluski leniwe,
– tłuszcze: dodawane na surowo bez obróbki termicznej, oleje rzepakowy, sojowy, lniany, oliwa z oliwek, masło,
– warzywa: młode, soczyste, marchewka, kabaczki, dynia, pietruszka, pomidory (bez skórki i bez pestek), purée.
– owoce: dojrzałe i soczyste, jagody i winogrona (bez pestek), cytrusowe, morele, banany, jabłka pieczone i gotowane.
Produkty przeciwwskazane:
– napoje: alkohol, mocne kakao, płynna czekolada, mocna kawa parzona i rozpuszczalna, mocna herbata, woda gazowana, napoje gazowane (oranżada, cola, napoje energetyczne),
– pieczywo: chleb żytni świeży, pieczywo razowe, pieczywo chrupkie, pieczywo z otrębami, pumpernikiel, chleb fitness,
– dodatki do pieczywa: tłuste wędliny, konserwy, salceson, kiszki, pasztetowa, tłuste sery, ser feta, mozzarella, sery dojrzewające, serki typu fromage, mascarpone, sery wędzone,
– zupy i sosy: tłuste, zawiesiste, na tłustych wywarach mięsnych, grzybowych, zupy zaprawiane śmietaną, ciężkie i tłuste sosy, np. cebulowy, grzybowy, pieczeniowy,
– dodatki do zup: kluski, grube makarony, nasiona roślin strączkowych, jaja ugotowane na twardo w dużych ilościach,
– mięso, drób, ryby: tłuste gatunki, wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, tłuste ryby, np. węgorz, łosoś, śledź, makrela, sum, potrawy smażone, marynowane i wędzone,
– potrawy półmięsne i bezmięsne: wszystkie potrawy, które smaży się na tłuszczu, placki ziemniaczane, krokiety, zraziki, bliny, bigos, fasolka po bretońsku,
– tłuszcze: smalec, słonina, łój, boczek, margaryny utwardzane,
– warzywa: kapustne, czosnek, cebula, suche nasiona roślin strączkowych, ogórki, rzodkiewka, kalarepa, rzepa,
– owoce: gruszki, daktyle, czereśnie, owoce marynowane.
4. Dieta lekkostrawna – przykładowy jadłospis
Dieta lekkostrawna zakłada przyjmowanie 4–5 posiłków na dobę. Należy pamiętać, aby posiłki w diecie łatwostrawnej były regularne i spożywane w podobnych odstępach czasu. Zaleca się jedzenie ostatniego posiłku dwie godziny przed snem.
Oto przykładowy jadłospis w diecie lekkostrawnej.
Śniadanie:
– słaba herbata malinowa,
– budyń jaglany z duszonym jabłkiem i cynamonem.
II śniadanie:
– jogurt naturalny z płatkami ryżowymi i bananem.
Obiad:
– koperkowe pulpety z dorsza i kaszy manny,
– biały ryż,
– sos jogurtowo-ziołowy.
Podwieczorek:
– kisiel truskawkowy,
– biszkopty.
Kolacja:
– jajecznica na parze,
– czerstwa bułka pszenna z masłem.
Najważniejsze w diecie lekkostrawnej nie są smak ani stosunkowo niska cena, ale skuteczność terapeutyczna. Dieta łatwostrawna przynosi ulgę wielu pacjentom. Zapobiega pogłębianiu niedożywienia i może służyć również jako dieta odchudzająca.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa 2009, 244–277.
Chojnacka R., Dieta lekkostrawna, czyli jaka?, „Agrotechnika. Poradnik Rolnika” 2012, 5, 68–69.
Jarosz M., Praktyczny podręcznik dietetyki, Warszawa 2010, 162–163.
Kłosowicz R., Zalecenia żywieniowe – dieta łatwostrawna, lekkostrawna, vitanatural.pl/dieta-latwostrawna-lekkostrawna-zalecenia-zywieniowe-ogolne-jadlospis (03.12.2017).
Kłosowicz R., Zalecenia dietetyczne – dieta łatwostrawna, vitanatural.pl/dieta-latwostrawna-lekkostrawna-wrzody-refluks (03.12.2017).
