Co zrobić, aby marnować mniej jedzenia? Praktyczne porady
Dane dotyczące ilości marnowanego jedzenia powinny skłaniać do refleksji. Na swojej stronie internetowej organizacja FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations) podaje, że każdego roku na całym świecie marnowane jest ok. 1,3 miliarda ton żywności, największy odsetek stanowią owoce i warzywa (40–50%). W Europie marnowanych jest szacunkowo 95–115 kg żywności na osobę rocznie. Jeśli wyrzucamy jedzenie, tracimy nie tylko pieniądze, ale również marnujemy wartości odżywcze zawarte w żywności. Z badania M.L. Spiker i wsp. wynika, że każdego dnia przeciętny mieszkaniec USA marnuje prawie 300 mg wapnia, 85 mg magnezu, 880 mg potasu oraz wiele innych często deficytowych w codziennej diecie składników odżywczych. Jak efektywnie walczyć z tym problemem?
SPIS TREŚCI:
1. Planuj posiłki, korzystaj z listy zakupów
2. Wykorzystuj pozostałości posiłków
3. Odpowiednio przechowuj produkty
4. Stosuj zasadę FIFO
5. Czytaj etykiety
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Planuj posiłki, korzystaj z listy zakupów
Planowanie to dobry nawyk, zwłaszcza w kontekście zakupów. Dostępność tak szerokiej gamy produktów budzi wiele pokus. Kupowanie pod wpływem impulsu jest charakterystyczne dla naszych czasów, dlatego kiedy idziesz do sklepu, zabierz ze sobą listę rzeczy, które chcesz kupić. Żelazną zasadą jest również niewchodzenie do sklepu, jeśli jesteśmy głodni.
Łatwiej zaplanować niedaleką przyszłość, w związku z tym lepiej sprawdzają się częstsze zakupy o mniejszej objętości, np. 3 razy w tygodniu, niż jednorazowe zakupy na cały tydzień. Oszacowanie liczby produktów potrzebnych do przygotowania potraw będzie wtedy łatwiejsze. Na przestrzeni kilku dni jesteśmy również w stanie uwzględniać na bieżąco stan naszych zapasów, w tym resztek pozostałych np. z ostatnich posiłków.
Nie zapominaj o regularnym sprawdzaniu zawartości zamrażarki, aby nie dublować produktów, które być może czekają od dawna na wykorzystanie.
Jeśli planujesz posiłki, istnieje duże prawdopodobieństwo, że przygotujesz je w takiej ilości, aby wystarczyło dla wszystkich i nie zostało zbyt wiele resztek. Nie da się tego jednak uniknąć za każdym razem, a resztki z obiadu nierzadko leżą przez dłuższy czas w lodówce. Warto więc zwrócić na nie większą uwagę – zapakować je w szklane opakowanie do przechowywania żywności i ulokować tak, aby o nich nie zapomnieć. Jeśli będą wyglądały apetycznie, na pewno zachęci nas to do spożycia.
Takie potrawy można zjeść jeszcze tego samego dnia na kolację lub wykorzystać następnego dnia, np. jako posiłek do pracy. Pozwala to zaoszczędzić czas i pieniądze. Jeżeli dysponujesz nadmiarem wyłącznie jednego produktu, np. kaszy czy ziemniaków, użyj swojej wyobraźni i wykorzystaj go do przygotowania kolejnego dania.
2. Wykorzystuj pozostałości posiłków
Poniżej przedstawiamy kilka sposobów na to, jak wykorzystać najczęściej marnowane produkty.
Ziemniaki zapiekane z pomidorami
Ziemniaki, które zostały z obiadu, pokrój w plastry. Jajko ugotuj na twardo i również pokrój w plasterki. Pomidor pokrój w plastry, cebulę w piórka. Cebulę podsmaż, aż się zrumieni. Naczynie żaroodporne wysmaruj cieniutką warstwą masła. Układaj naprzemiennie warstwy ziemniaków, jajka, pomidora i cebuli. Całość możesz zalać lekko osoloną śmietaną 18%. Piecz w temperaturze 180°C przez ok. 15 minut.
Smażona sałata
Sałatę, której liście zaczynają więdnąć, możesz wykorzystać do przygotowania pysznej przekąski. Liście sałaty porwij na mniejsze części. Na patelni rozgrzej łyżeczkę oleju roślinnego (rzepakowego lub oliwy), wrzuć posiekany ząbek czosnku. Podsmaż chwilę, po czym dodaj liście sałaty. Smaż, aż sałata będzie miękka, ważne, aby pozostała lekko chrupiąca. Na koniec przypraw odrobiną soli i pieprzu.
Ziołowe grzanki
Czerstwy chleb także może zostać wykorzystany na różne sposoby, wystarczy odrobina kreatywności. Świetnie sprawdzi się do przyrządzenia grzanek – wystarczy pokroić go w kostkę, podsmażyć na patelni z niewielką ilością oleju, posypać ziołami i wykorzystać jako dodatek do zup i sałatek. Tak przygotowane grzanki można przechowywać w zamkniętym szklanym pojemniku nawet przez kilka tygodni. Kromki chleba, podobnie jak kaszę i ziemniaki, można zapiec w piekarniku, np. z serem i masłem czosnkowym.
3. Odpowiednio przechowuj produkty
Aby zapobiec psuciu się żywności, kluczowe jest jej odpowiednie przechowywanie. W lodówce można przechowywać niemalże wszystko – jajka, nawet ugotowane (do 2 dni), mięso, nabiał, niektóre warzywa i owoce, a także porcje gotowych posiłków, których nie zjedliśmy. Resztki obiadu czy kolacji należy spożyć najszybciej, jak to możliwe.
Równie istotny wpływ na trwałość produktów ma sposób ułożenia ich w lodówce. Mięso najlepiej przechowywać na najniższej półce. Surowe mięsa powinny być odseparowane od produktów gotowych do spożycia. Z kolei produkty nabiałowe najlepiej przechowywać w głębi lodówki, nie na jej drzwiach. Owoce i warzywa należy umieszczać w szufladzie. Nie wszystkie warzywa i owoce można przechowywać w niskich temperaturach.
W lodówce należy przechowywać takie produkty jak jabłka, jagody, borówki, truskawki, wiśnie, winogrona, brokuły, marchewka, pietruszka, kalafior, sałata.
Do lodówki warto przełożyć także niektóre owoce i warzywa w momencie, kiedy zaczynają przejrzewać. Są to: brzoskwinia, nektaryna, gruszka, śliwka, kiwi, mango, melon, awokado.
W temperaturze pokojowej przechowuje się pomidory, ogórki, czosnek, cebulę, ziemniaki, grejpfruty, pomarańcze, mandarynki, cytryny, banany, arbuzy.
Aby zapobiec szybszemu psuciu się produktów, przechowuj oddzielnie owoce wydzielające etylen. Etylen to gaz naturalnie wytwarzany przez niektóre produkty roślinne, który przyspiesza dojrzewanie/przejrzewanie. Do takich, które emitują go w dużych ilościach, zaliczamy banany, jabłka, gruszki, pomidory, awokado. Niektóre nowoczesne lodówki wyposażone są w filtr pochłaniający etylen, dzięki czemu możliwe jest dłuższe zachowanie świeżości warzyw i owoców.
Mrożenie to także świetny sposób na przedłużenie trwałości produktów. Mrozić można owoce, warzywa, sosy, mięso, nawet jajka (także ugotowane), pod warunkiem że zostaną włożone do zamrażarki przed upływem daty przydatności do spożycia. Produkty przed włożeniem do zamrażarki należy oznaczyć datą zamrożenia. Produktów raz zamrożonych nie można zamrażać ponownie, chyba że zostaną poddane obróbce cieplnej, np. gotowaniu czy pieczeniu. Wtedy po przyrządzeniu dania można je zamrozić.
4. Stosuj zasadę FIFO
Doskonale znana wszystkim pracownikom gastronomii zasada FIFO sprawdza się także w domu. FIFO to akronim „first in, first off”. Produkty, które zostały kupione jako pierwsze, powinny zostać zużyte wcześniej. Wydaje się to banalne, ale jest to niezwykle istotne.
Produkty, które powinny zostać zużyte wcześniej, ulokuj tak, aby automatycznie sięgać po nie jako pierwsze, np. w pierwszym rzędzie w lodówce, najbardziej z wierzchu w półmisku. Jeżeli to możliwe, nie rób dużych zapasów i kupuj rzeczy na bieżąco.
5. Czytaj etykiety
Część jedzenia jest marnowana ze względu na to, że niewłaściwie interpretujemy informacje umieszczane na etykiecie produktów. Termin „data przydatności do spożycia”, choć podobny, ma inne znaczenie niż „data minimalnej trwałości”. Ten pierwszy wskazuje na datę, po upływie której spożycie danego produktu może stanowić zagrożenie dla zdrowia ze względu na procesy psucia się żywności. Data minimalnej trwałości („najlepiej spożyć do”) nie oznacza wcale, że po tym terminie produkt staje się szkodliwy, lecz ostrzega o potencjalnym pogorszeniu walorów smakowych lub jakościowych.
W większości przypadków można bez obaw spożywać taki produkt. Nie warto więc wyrzucać produktów po upływie daty minimalnej trwałości – lepiej zweryfikować organoleptycznie, czy nadaje się do spożycia. Jeżeli tak, nie ma przeciwwskazań, aby go wykorzystać.
Niestety zgodnie z Ustawą z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia oba terminy są traktowane równorzędnie i produkty zarówno z jednym, jak i drugim oznaczeniem nie mogą znajdować się w obrocie po upływie określonej daty. Jednak my jako świadomi konsumenci możemy zredukować ilość odpadów dzięki wykorzystywaniu produktów po upływie daty ich minimalnej trwałości.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
SAVE FOOD: Global Initiative on Food Loss and Waste Reduction, fao.org/save-food/resources/keyfindings/en/ (21.11.2019).
Stir-fried lettuce, bbcgoodfood.com/recipes/stir-fried-lettuce (21.11.2019).
Spiker M.L. et al., Wasted Food, Wasted Nutrients: Nutrient Loss from Wasted Food in the United States and Comparison to Gaps in Dietary Intake, „Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics” 2017, 117(7), 1031–1040.
Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, Dz.U. 2006, 171/1225.
