Wady postawy – wady pleców
Wady postawy bardzo często są kojarzone ze skutkami garbienia się bądź niewłaściwego przyjmowania pozycji siedzącej. Trudno się z tym nie zgodzić, jednak to tylko niektóre czynniki sprzyjające rozwojowi wad postawy. W dzisiejszym artykule postanowiłem przybliżyć tematykę wad postawy, a dokładniej nieprawidłowości w obrębie kręgosłupa. Czym się charakteryzują, jak je rozpoznać? Zapraszam do lektury.
SPIS TREŚCI:
1. Wady postawy a postawa prawidłowa
2. Przyczyny i podział wad postawy
4. Plecy wklęsłe
5. Plecy okrągło-wklęsłe
6. Plecy płaskie
7. Wady postawy a siłownia
8. Podsumowanie
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Wady postawy a postawa prawidłowa
Na początku należy przede wszystkim sprecyzować kilka kwestii odnośnie do samej terminologii. Pozwoli to na łatwiejsze zrozumienie problemów pojawiających się w obrębie naszego ciała.
Prawidłowa postawa jest definiowana jako zharmonizowany układ konkretnych części ciała względem siebie oraz w odniesieniu do osi długiej ciała. Ta postawa jest utrzymywana przy minimalnym napięciu układów mięśniowego i nerwowego. Bardzo często tym mianem określa się takie sylwetki, które występują na tyle często, by można było uznać je za charakterystyczne dla danej populacji.
Postawa prawidłowa to atrybut osób zdrowych właściwie rozwiniętych fizycznie i psychicznie. Dobra postawa ciała jest uzależniona od prawidłowego ukształtowania układu kostno-więzadłowego, dobrze rozwiniętego oraz wydolnego układu mięśniowego, a także sprawnie działającego układu nerwowego.
Do cech prawidłowej postawy należy zaliczyć:
– proste ustawienie głowy;
– fizjologiczne wygięcie kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej i prosty kręgosłup w płaszczyźnie czołowej;
– dobrze wysklepioną klatkę piersiową, tzn. jej przednia ściana jest najbardziej wysuniętą ku przodowi częścią ciała;
– dobrze podpartą miednicę na głowach kości udowych;
– proste kończyny dolne i prawidłowe wysklepienie stóp.
Wady postawy to wszelkiego rodzaju odchylenia od ogólnie przyjętych cech postawy prawidłowej dla danego wieku, płci, rasy czy budowy ciała. Najczęściej są one efektem zmian patologicznych w układzie ruchu. Mogą mieć charakter zarówno strukturalny, jak i czynnościowy.
Postawa wadliwa to taka, w której kształt ciała, wynikający z budowy
i nawykowego bądź przymusowego rozmieszczenia poszczególnych części ciała, jest niekorzystny dla organizmu. Bardzo często w tym modelu utrzymanie pozycji stojącej wymaga nadmiernego wysiłku mięśniowego i może grozić zbyt wczesnym zużyciem narządu ruchu i podporu.
Błędy postawy to pojedyncze odchylenia od prawidłowej postawy ciała, które nie zmieniają ukształtowania kręgosłupa. Przykładami mogą być asymetrie punktów kostnych, które wynikają z nieprawidłowego napięcia mięśniowego w konkretnych obszarach naszego ciała.
2. Przyczyny i podział wad postawy
Wady postawy, podobnie jak inne jednostki chorobowe, mają stadia rozwoju. Bardzo często przyjmuje się błędny pogląd, że pojawiają się nagle. Co więcej, panuje powszechne przekonanie, że dotyczą one jedynie dzieci – nic bardziej mylnego. W rzeczywistości są one wynikiem niedbałego podejścia do sylwetki i efektem długotrwałego nieprzestrzegania zasad ergonomii. Bardzo często mogą się również rozwinąć u dorosłych osób. W przebiegu rozwoju wad postawy można wyróżnić trzy główne okresy.
I okres – zmian czynnościowych
Część grup mięśniowych ulega osłabieniu i rozciągnięciu przy równoczesnym skróceniu i nadmiernym napięciu innych. Czas trwania tej fazy jest różny i jest uzależniony od licznych czynników prowadzących do rozwoju wad postawy. Przyjmuje się, że waha się w przedziale od kilku tygodni do kilku miesięcy.
II okres – powstawania przykurczy (więzadeł, ścięgien, mięśni)
W tym okresie dochodzi do znacznych ograniczeń ruchomości, dlatego zaleca się interwencję w postaci ćwiczeń korekcyjnych, które mogą jeszcze cofnąć powstałe dysfunkcje. Zakłada się, że może on trwać od kilku tygodni do nawet kilkunastu lat.
III okres – zmian strukturalnych (tzw. utrwalonych przykurczy)
W tym momencie rozwijająca się wada postawy zostaje określona jako patologia. W tym przypadku gimnastyka korekcyjna zapobiega jedynie progresji schorzenia. W celu pełnego wyleczenia pacjenta bardzo często stosuje się zaawansowane postępowanie rehabilitacyjne lub zabiegi chirurgiczne.
Na podstawie powyższych informacji dokonano podziału wad postawy na dwie główne grupy.
Wady wrodzone
Schorzenia z tej grupy są efektem czynników działających w okresie płodowym. Przyczyny ich powstawania są bardzo różne, część
z nich mogła zostać przekazana dziedzicznie, inne są efektem zaburzonego wydzielania wewnątrzmacicznego lub są skutkiem toksycznych bądź mechanicznych czynników, które mogły wpływać na matkę w różnych okresach życia płodowego.
Wśród tej grupy wyróżnia się dwie pomniejsze:
– wady wrodzone kości,
– wady wrodzone mięśni.
Wady nabyte
W przypadku tej grupy trudno mówić o jednoznacznej przyczynie. Podobnie jak wcześniej wymienia się tutaj dwie podstawowe podgrupy.
Wady nabyte rozwojowe
Ten model wad postawy jest najczęściej efektem przebycia niektórych chorób narządu ruchu, jak np. krzywica, choroba Scheuermanna czy zapalenie gruźlicze stawów i kości. Można więc doprecyzować, że ten model patologii powstaje w trakcie naturalnego rozwoju człowieka i bardzo często jest efektem niedokładnego kontrolowania tego procesu.
Wady nabyte nawykowe
W tym przypadku mówimy o nieco bardziej złożonej grupie wad postawy, które są uwarunkowane trzema grupami czynników. Pierwszą
z nich są determinanty środowiskowe związane z otoczeniem czy też trybem życia (m.in. niewłaściwe obuwie i ubiór, nieprawidłowa organizacja miejsca nauki bądź pracy, złe oświetlenie podczas czytania, za duża/zbyt mała odległość od tekstu czytanego).
Kolejną grupą są przyczyny morfologiczne, czyli dysbalans mięśniowy, który może być wynikiem chorób czy też przemęczenia. Ostatnią grupą czynników predysponujących do rozwoju wad postawy są aspekty fizjologiczne. Bardzo często inne schorzenia naszego organizmu mogą przyczyniać się do zaburzenia prawidłowej postawy. Najczęściej wymienia się tutaj problemy ze słuchem i wzrokiem, zaburzenia czucia głębokiego czy problemy umysłowe.
3. Plecy okrągłe
Wada określana jako plecy okrągłe (łac. dorsum rotundum) dotyczy nadmiernego wygięcia kręgosłupa ku tyłowi (tzw. hiperkifoza). W sytuacji gdy owo wygięcie dotyczy górnej części odcinka piersiowego, mamy do czynienia z postacią kifotyczną. W przypadku gdy cały kręgosłup jest wygięty w tył, mówi się o kifozie totalnej bądź postaci siedzeniowej.
Mówiąc o plecach okrągłych, należy zwrócić uwagę na charakterystyczne cechy. Osoby z tą wadą odznaczają się nadmiernym rozciągnięciem
i osłabieniem mięśni prostownika grzbietu odcinka piersiowego, ściągających łopatki, karku oraz brzucha. Z kolei nadmiernie napięte zostają mięśnie piersiowe i zębate przednie. Wizualnie głowa i barki są nadmiernie wysunięte do przodu. Bardzo często funkcja oddechowa klatki piersiowej zostaje zaburzona.
W celu złagodzenia objawów dąży się do wzmocnienia i rozciągnięcia konkretnych grup mięśniowych. Na podstawie powyższych informacji można wywnioskować, że wszelkiego rodzaju ćwiczenia oraz pozycje z ramionami wyciągniętymi w przód nie są wskazane w przypadku tej wady, gdyż będą prowadziły do jej pogłębienia. Co więcej, zabrania się uprawiania takich aktywności jak dźwiganie ciężarów czy gimnastyka na przyrządach.
4. Plecy wklęsłe
W przypadku pleców wklęsłych (łac. dorsum concavum) główny mechanizm polega na nadmiernym pogłębieniu lordozy lędźwiowej. W prawidłowych warunkach odcinek lędźwiowy kręgosłupa jest skierowany do przodu. W sytuacji zbyt dużego wygięcia mówimy o hiperlordozie, której charakterystycznymi objawami są nadmiernie wypięty brzuch (bardzo często określany mianem przodującego) oraz uwypuklone pośladki.
W przypadku pleców wklęsłych mamy do czynienia z nadmiernym napięciem oraz częstymi przykurczami takich mięśni jak czworoboczny lędźwi, biodrowo-lędźwiowy, prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego i prostego uda. Do grona mięśni rozciągniętych i osłabionych zaliczamy mięsień prosty brzucha, pośladkowy wielki oraz tylną grupę uda, czyli kulszowo-goleniowe.
Do podstawowych przeciwwskazań w przypadku tej jednostki chorobowej zaliczamy wszelkiego rodzaju pozycje przyczyniające się do pogłębienia hiperlordozy, czyli leżenie w pozycji sfinks, mostek czy kołyska. Dodatkowo warto wspomnieć, iż takie dyscypliny jak akrobatyka, gimnastyka artystyczna czy łyżwiarstwo figurowe również mogą zaszkodzić.
5. Plecy okrągło-wklęsłe
Jak sama nazwa wskazuje, plecy okrągło-wklęsłe (łac. dorsum rotundo-concavum) są wypadkową dwóch wcześniej opisanych jednostek chorobowych. Efektem tego jest równoczesne występowanie hiperkifozy piersiowej jak i hiperlordozy lędźwiowej. W związku z tym obraz kliniczny takiego pacjenta (podobnie jak i sam dysbalans mięśniowy) będzie identyczny jak ten opisany wyżej.
Plecy płaskie (łac. dorsum planum) to wada kręgosłupa, której istota polega na spłaszczeniu bądź całkowitym braku jego fizjologicznych krzywizn. Efektem ich braku jest całkowite zniesienie funkcji amortyzacyjnej szkieletu osiowego. Rezultatem tej sytuacji jest nadmierne przeciążenie poszczególnych elementów (czyli kręgów), co sprzyja powstawaniu zmian zwyrodnieniowych, a także prowadzi do upośledzenia pojemności
i ruchomości klatki piersiowej. Oprócz tego plecy płaskie stwarzają idealne warunki do rozwijania się bocznych skrzywień kręgosłupa, powszechnie określanych jako skolioza.
Lekarze bardzo często wspominają, że główną przyczyną występowania tej wady jest sedenteryjny tryb życia, a także znaczne ograniczenie aktywności fizycznej. Podstawą w procesie niwelowania tego schorzenia jest dążenie do wyrobienia naturalnych krzywizn. Ćwiczenia gimnastyczne winny być ukierunkowane na pogłębienie lordozy lędźwiowej (poprzez wzrost przodopochylenia miednicy) oraz wzrost ruchomości odcinka piersiowego kręgosłupa (czyli kifotyzacja). W tym przypadku należy wykluczyć wszelkiego rodzaju aktywności i pozycje sprzyjające wydłużeniu kręgosłupa – elongacje, przeprosty, wyciągi oraz zwisy.
7. Wady postawy a siłownia
Siłownia, jak dobrze wiadomo, jest bardzo dobrym miejscem do ćwiczenia konkretnych grup mięśniowych, przez co można uznać ją za właściwy wybór podczas walki z wyżej opisywanymi schorzeniami. Izolowane ćwiczenia dają duży komfort w pracy nad objętymi patologią mięśniami, a także pozwalają na systematyczną kontrolę naszych postępów.
Z drugiej strony pojawia się pewna obawa – czy skoro w trakcie normalnego dnia nie jesteśmy w stanie kontrolować prawidłowego ustawienia naszej sylwetki, uda nam się to zrobić w trakcie treningu? Bardzo często u dużej części osób wady postawy pojawiają się w wyniku treningów na siłowni. Co jest tego powodem? Można wymienić ich kilka – niewłaściwa technika wykonywania ćwiczeń, brak odpowiednio rozwiniętego czucia własnego ciała czy nadmierne obciążenie, które będzie wymuszało na nas przyjmowanie kompensacyjnej sylwetki.
Jeżeli decydujemy się na treningi na siłowni, bądźmy świadomi, że możemy nie tylko sobie pomóc, ale także zaszkodzić. Dobierajmy niewielkie obciążenie, zwracajmy uwagę na sposób wykonania ćwiczenia, a także dążmy do tego, aby ruch był płynny oraz w pełnym zakresie. Dzięki temu uda nam się połączyć żmudną terapię z przyjemnością w postaci wykonywania ulubionych aktywności.
Wady postawy są dosyć powszechnie występującym problemem. Bardzo często są błędnie rozpatrywane jako problemy wieku dziecięcego, co jest oczywiście nieprawdą – oprócz chorób ich najczęstszą przyczyną są błędy wynikające z braku znajomości zasad ergonomii pracy lub mało aktywnego trybu życia. Coraz więcej młodych osób, a także osób w średnim wieku boryka się z problemami w obrębie kręgosłupa, które są efektami długotrwałego przyjmowania niewłaściwej postawy. Prawidłowa postawa ma wpływ nie tylko na nasz wygląd, ale i zdrowie, które jest najcenniejszą rzeczą, jaką posiadamy.