Pojęcie „laktoferyna” pochodzi z języka łacińskiego, powstało z połączenia słów lacto (mleczny) i ferrum (żelazo), ponieważ jest to białko mające możliwość wiązania tego pierwiastka i po raz pierwszy zostało ono wyizolowane z mleka. Nie jest to jednak jego jedyna funkcja. Co jeszcze warto wiedzieć na temat laktoferyny?

 

SPIS TREŚCI:

1. Czym jest laktoferyna?

2. Właściwości laktoferyny

3. Kiedy stosować laktoferynę?

4. W jakiej formie przyjmować laktoferynę?

 

1 / 4
A jaki Ty masz cel? Nie trać czasu i zacznij już dziś! Skorzystaj z profesjonalnej opieki.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.

 


1. Czym jest laktoferyna?
Laktoferyna to białko z grupy transferyn, obecne w wydzielinach oraz płynach ustrojowych ludzi. Jej największą zawartość obserwuje się w siarze (pierwszym pokarmie produkowanym przez matkę) oraz w mleku kobiecym; mniejsze ilości zawarte są w łzach, ślinie oraz innych wydzielinach organizmu. Laktoferyna wytwarzana jest także przez bydło i znajduje się w mleku krowim.

 

2. Właściwości laktoferyny
Wiązanie metali
Budowa laktoferyny pozwala jej na wiązanie cząsteczek metali – przede wszystkim żelaza, jednak zauważono, że jest ona w stanie przyłączać również jony m.in. cynku, miedzi, manganu czy aluminium. W ich przypadku nie są znane biologiczne następstwa i możliwość ich wykorzystania, natomiast wiązanie wolnych jonów żelaza pomaga utrzymać jego stały poziom w organizmie. Jest to ważna kwestia, ponieważ ich nadmiar może prowadzić do uszkodzenia tkanek oraz narządów, niedobór zaś powoduje wystąpienie anemii, co wiąże się m.in. z przewlekłym zmęczeniem oraz zmniejszeniem energii.

 

Działanie przeciwbakteryjne
Zdolność wiązania żelaza przez laktoferynę łączy się z jej funkcją antybakteryjną. Wolne jony żelaza stanowią pożywkę dla niektórych rodzajów bakterii, zatem usunięcie ich zmniejsza zdolność bakterii do namnażania i rozwoju infekcji. Ponadto laktoferyna ma możliwość bezpośredniego działania na błonę komórkową bakterii, powodując jej uszkodzenie i rozpad. Trzecim mechanizmem jest umożliwienie komórkom bakteryjnym przylegania do tkanek i dalszego rozwoju. Warto także zauważyć, że laktoferyna nie wykazuje działania przeciwbakteryjnego w stosunku do bakterii probiotycznych.

  Fabryka Siły Sklep

Właściwości przeciwwirusowe
Laktoferyna hamuje rozwój infekcji wirusowych – wiąże się z błoną komórek gospodarza, co uniemożliwia wiązanie się cząsteczek wirusa. Ponadto ma właściwości pobudzające do działania makrofagi, czyli komórki, których zadaniem jest pochłanianie drobnoustrojów – dzięki temu efektywniej pełnią one swoją funkcję.

 

Działanie przeciwgrzybicze
Laktoferyna chroni przed infekcjami wywołanymi przez grzyby, które poprzez oddziaływanie na komórkę powodują uszkodzenie struktury ściany komórkowej, co prowadzi do jej śmierci. Laktoferyna – podobnie jak w przypadku wirusów – pobudza do pracy makrofagi pochłaniające cząsteczki grzybów. Skuteczność ich działania zauważono szczególnie względem gatunku Candida albicans, który w zwiększonej ilości występuje u osób o obniżonej odporności bądź stosujących antybiotyki przez dłuższy okres. Dodatek do podłoża mleka wzbogaconego laktoferyną powodował spadek wzrostu grzybów (P. Gajda-Morszewski, K. Śpiewak 2015), zaś w innym badaniu zauważono, że laktoferyna w połączeniu z enzymem laktoperoksydazą wykazywała silne właściwości grzybobójcze względem C. albicans (M. Nakano i wsp. 2019).

 

Właściwości przeciwzapalne
Poza działaniem przeciwko konkretnym patogenom (bakteriom, wirusom, grzybom) laktoferyna ma także ogólne właściwości przeciwzapalne. Mobilizuje do pracy układ przeciwzapalny, nasilając produkcję cytokin przeciwzapalnych (interleukina 10) oraz zmniejszając wytwarzanie cytokin o charakterze prozapalnym (interleukiny 1 i 6, czynnik TNF-α). Pobudza również dojrzewanie limfocytów T (pomocniczych). Stężenie laktoferyny jest jednym ze wskaźników stanu zapalnego – w warunkach fizjologicznych jest ono niskie (ok. 0,3 mg/l), jednak w uogólnionym zakażeniu zwiększyć się może do 200 mg/l. Warto podkreślić, że podwyższone stężenie laktoferyny obserwuje się w zakażeniach bakteryjnych, natomiast w infekcjach wirusowych pozostaje ono bez zmian.

 

3. Kiedy stosować laktoferynę?
Wysokie stężenia laktoferyny w kobiecym pokarmie wskazują na jej szczególne znaczenie w okresie noworodkowym i niemowlęcym. Jest ona jednym z kluczowych elementów obrony organizmu dziecka w pierwszych dniach życia. Układ pokarmowy noworodka nie jest w pełni dojrzały, a pH w jego żołądku jest wyższe niż u osoby dorosłej. Enzymy trawienne wykazują zatem mniejszą skuteczność i białko (laktoferyna) nie jest w pełni trawione, przez co większe jego ilości przechodzą do jelit, gdzie są wchłaniane, dostarczając organizmowi żelaza. U noworodków urodzonych przedwcześnie, które nie otrzymują mleka matki, zwiększa się ryzyko takich powikłań jak sepsa czy martwicze zapalenie jelit – w tej grupie często jest więc stosowana suplementacja, która obniża prawdopodobieństwo rozwinięcia takich stanów (podawana jest wówczas podczas hospitalizacji dziecka).

 

Dzięki zdolności wiązania oraz przenoszenia żelaza laktoferyna może być także wykorzystana jako wsparcie w leczeniu anemii. Dane dotyczące jej skuteczności są ograniczone, jednak wyniki badań wyglądają obiecująco. W grupie kobiet ciężarnych stosujących preparat z żelazem i stosujących laktoferynę zauważono, że laktoferyna skutecznie zwiększała stężenie hemoglobin. Jednocześnie rzadziej obserwowano działanie niepożądane ze strony układu pokarmowego (wymioty, zaparcia, ból brzucha, uczucie dyskomfortu) (K. da Silva Lopes i wsp. 2021). Poprawę parametrów morfologicznych krwi zauważono także w grupie dzieci i młodzieży (< 18 r.ż.) z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit. Ponadto laktoferyna obniżała stężenie prozapalnej interleukiny 6 oraz hepcydyny – hormonu przyczyniającego się do powstania anemii (M.S. Lepanto i wsp. 2018).

 

Właściwości antybakteryjne laktoferyny mogą się również wspomóc zredukowanie zmian trądzikowych. Doniesienia wskazują, że przyjmowanie suplementów z laktoferyną prowadziło do zmniejszenia nasilenia oraz ilości zmian trądzikowych oraz obniżenia stanu zapalnego w organizmie (K. Kazimierska, U. Kalinowska-Lis 2021).

 

Stosowanie suplementacji często jest polecane jako działanie wspierające odporność. W japońskim badaniu sprawdzano wpływ laktoferyny na występowanie oraz długość infekcji. Zauważono, że przyjmowanie preparatu nie wpływało na częstość pojawiania się infekcji, natomiast skracało czas jej trwania – z 3 dni w grupie kontrolnej do 2 dni w grupie badanej (H. Oda i wsp. 2021). Z kolei eksperyment na grupie fińskiej nie wykazał podobnych zależności (K. Shin i wsp. 2018). W badaniu prowadzonym wśród pacjentów z objawami infekcji SARS-CoV-2 również nie zauważono, by przyjmowanie laktoferyny przyspieszało powrót do zdrowia (F.D. Algahtani i wsp. 2021). Z tego względu trudne jest ustalenie jednoznacznego wpływu suplementacji laktoferyny na ryzyko wystąpienia infekcji oraz długość jej przebiegu.

 

4. W jakiej formie przyjmować laktoferynę?
Laktoferyna jest substancją bezpieczną do stosowania. W listopadzie 2012 r. decyzją Komisji Europejskiej laktoferyna bydlęca została wprowadzona do obrotu jako nowy składnik żywności (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 258/9750). Podobną opinię w czerwcu tego samego roku wyraził Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA, ang. European Food Safety Authority).

 

Wśród produktów, które mogą być wzbogacane laktoferyną, wymienia się preparaty do żywienia początkowego i dalszego niemowląt, żywność na bazie nabiału przeznaczoną dla dzieci, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego, produkty zbożowe, produkty na bazie mleka, jogurtu bądź serów oraz cukierki, ciastka czy gumy do żucia.

 

Obecnie na rynku nie ma leków zawierających laktoferynę jako substancję czynną. Dostępna jest ona natomiast w formie suplementu diety – jako jedna ze składowych bądź jedyny składnik preparatu. Występuje w formie kapsułek, proszku bądź kropel, dzięki czemu można wybrać suplement dostosowany do własnych preferencji. Do rozpuszczenia laktoferyny (proszek) bądź popicia (kapsułki, krople) powinno się wykorzystać płyn o letniej temperaturze (woda, mleko, sok). Należy zwracać uwagę, by nie łączyć laktoferyny z wrzątkiem bądź napojami gorącymi, gdyż – jak w przypadku innych białek – wysokie temperatury powodują zniszczenie jej struktury, przez co nie pełni ona swojej funkcji prawidłowo.

 

5. Gdzie kupić laktoferynę?
Ponieważ laktoferyna występuje w formie suplementu diety, do jej nabycia nie jest potrzebna recepta. Wystąpienie działań ubocznych jest mało prawdopodobne – z wyjątkiem nietolerancji na składniki preparatu nie ma przeciwwskazań do jej stosowania. Mimo to przed rozpoczęciem przyjmowania suplementu należy skonsultować się ze specjalistą. Preparaty z laktoferyną są ogólnodostępne – można nabyć je w aptekach oraz w Internecie.

 


Bibliografia
Algahtani F.D. et al., The Prospect of Lactoferrin Use as Adjunctive Agent in Management of SARS-CoV-2 Patients: A Randomized Pilot Study, „Medicina” 2021, 57(8), epub.
da Silva Lopes K. et al., Nutrition-specific interventions for preventing and controlling anaemia throughout the life cycle: an overview of systematic reviews, „The Cochrane Database of Systematic Reviews” 2021, 9(9), epub.
Decyzja wykonawcza Komisji z dnia 22 listopada 2012 r. zezwalająca na wprowadzenie do obrotu laktoferyny bydlęcej jako nowego składnika żywności zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 258/97 Parlamentu Europejskiego i Rady, „Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej” 27.11.2012, L 327, 52–54.
Gajda-Morszewski P., Śpiewak K., Laktoferyna – białko multipotencjalne, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ. Nauki Ścisłe” 2015, 1(10), 177–188.
Jamka M., Rys historyczny wiedzy o laktoferynie, „Acta Medicorum Polonorum” 2017, 7(2), 44–53.
Kazimierska K., Kalinowska-Lis, U., Milk Proteins—Their Biological Activities and Use in Cosmetics and Dermatology, „Molecules” 2021, 26(11), epub.
Lauterbach R. et al., Laktoferyna – glikoproteina o dużym potencjale terapeutycznym, „Developmental Period Medicine” 2016, 20(2), 118–125.
Lepanto M.S. et al., Efficacy of Lactoferrin Oral Administration in the Treatment of Anemia and Anemia of Inflammation in Pregnant and Non-pregnant Women: An Interventional Study, „Frontiers in Immunology” 2018, 9, epub.
Nakano M. et al., Synergistic anti-candida activities of lactoferrin and the lactoperoxidase system, „Drug Discoveries & Therapeutics” 2019, 13(1), 28–33.
Oda H. et al., Effects of lactoferrin on infectious diseases in Japanese summer: A randomized, double-blinded, placebo-controlled trial, „Journal of Microbiology, Immunology and Infection” 2021, 54(4), 566–574.
Scientific Opinion on bovine lactoferrin, „EFSA Journal” 2012, 10(5), epub.
Shin K. et al., Effects of orally administered lactoferrin and lactoperoxidase on symptoms of the common cold, „International Journal of Health Sciences” 2018, 12(5), 44–50.