Jak działa jonoforeza?
Fizjoterapia i sport to dwie nierozerwalne dziedziny. To właśnie ten dział medycyny w największym stopniu pomaga profesjonalnym zawodnikom i amatorom w odzyskaniu formy i powrocie do zdrowia. Oprócz masaży i technik manualnych rehabilitacja wykorzystuje bodźce fizykalne i ich terapeutyczne właściwości. W niniejszym artykule postaramy się przybliżyć temat jonoforezy i wskazać korzyści, jakie płyną z jej stosowania.
SPIS TREŚCI:
4. Dawkowanie i przeciwwskazania
Indywidualne plany
dietetyczne i treningowe już od 42 zł / mies.
Jonoforeza to jeden z zabiegów fizykalnych wykorzystujących właściwości prądu stałego, jest elementem fizykoterapii, czyli leczenia w oparciu o naturalne bodźce środowiskowe. W przypadku jonoforezy, która jest jednym z głównych elementów elektroterapii, mamy do czynienia z terapeutycznym działaniem prądu. Różnica między jonoforezą a galwanizacją polega na tym, że w pierwszym zabiegu wykorzystujemy środek farmaceutyczny. Mogą być to maści, wodne roztwory bądź żele o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym. Skuteczność jonoforezy jest uwarunkowana kilkoma czynnikami. Chodzi tu między innymi o natężenie prądu, długość zabiegu, warunki fizyczne pacjenta (np. ilość tkanki tłuszczowej, masa ciała, poziom zatłuszczenia skóry i stopień jej owłosienia).
W przypadku jonoforezy niezwykle ważną kwestią jest możliwość dysocjacji elektrolitycznej wprowadzanego leku. Mechanizm jonoforezy opiera się na przesyłaniu jonów medykamentu pod wpływem prądu stałego. Prąd galwaniczny pozwala na dokładniejsze i głębsze umieszczenie farmaceutyku w miejscu występowania problemu. Jonoforeza pozwala dodatkowo na ominięcie układu pokarmowego, co nie tylko chroni nasz żołądek i jego pozostałe części przed uszkodzeniami, ale znacząco skraca czas uwalniania substancji czynnych i rozpoczęcia rekonwalescencji.
Metodyka wykonywania zabiegów bazujących na jonoforezie jest bardzo podobna do zwykłych terapii wykorzystujących prąd stały. Skórę należy uprzednio zdezynfekować, a także wydepilować, jeżeli jest to miejsce z nadmiernym owłosieniem. Włosy będą ograniczać przepływ prądu i wchłanianie leku. Lek umieszczamy na jednej z wilgotnych gaz, na które następnie nakładamy elektrody. Istotną rzeczą jest znajomość ładunku elektrycznego leku, aby wiedzieć, pod którą elektrodą należy go zastosować. To niezwykle ważne, gdyż w przeciwnym razie środek nie będzie transportowany do wnętrza ustroju. Gaza stanowi dodatkową warstwę izolacyjną, która ma na celu ochronę przed poparzeniem elektrycznym. Całość osłaniamy dodatkowo ceratką bądź ligniną oraz owijamy bandażem (wyjątkiem są obszary pleców). Po uruchomieniu aparatu ustalamy odpowiednią dawkę (o której więcej w kolejnym akapicie) i czas zabiegu. Po zakończeniu zabiegu musimy pamiętać o odpowiednim osłonięciu i ochronie miejsca poddanego terapii.
Działanie jonoforezy jest tak naprawdę dwojakie. Pierwsze i zarazem główne zależy od rodzaju leku, jaki zostaje wprowadzony dzięki emisji prądu stałego. Najczęściej wybieranymi produktami medycznymi są środki przeciwbólowe w postaci maści bądź żelu. Prąd galwaniczny przyczynia się do dogłębniejszego wniknięcia preparatu analgetycznego, co powoduje jego dokładniejsze działanie. Co więcej, częste spożywanie leków niwelujących dolegliwości bólowe powoduje obciążanie i powolne naruszanie struktury naszego przewodu pokarmowego. Jonoforeza zapobiega temu, pozwalając ominąć cały system trawienny i nie stwarzając dodatkowego ryzyka dla stanu naszego zdrowia.
Jonoforeza to jednak nie tylko lek, ale i prąd galwaniczny. O korzyściach płynących ze stosowania prądu stałego w leczeniu wiadomo nie od dziś,
a spektrum jego oddziaływania jest naprawdę szerokie. Oprócz działania przeciwbólowego ten rodzaj elektroterapii przyczynia się też do poprawy ukrwienia przez rozszerzenie naczyń krwionośnych, przyspieszenie usuwania zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii, intensyfikację oddychania i natlenowania komórek, obniżenie pobudliwości nerwowej w miejscu terapii, a także wzmożenie procesów regeneracji ustroju.
W praktyce okazuje się, że zastosowanie jonoforezy zależy od rodzaju zabiegu. Pierwszy i najbardziej popularny, czyli stabilny, polega na nieruchomym ustawianiu elektrod, pomiędzy którymi przepływa prąd stały. Taka aplikacja leku wykorzystywana jest w przypadku blizn, przewlekłych stanów zapalnych (począwszy od krtani, przez pochewki ścięgniste mięśni, a skończywszy na uchu środkowym), zespołów bólowych o charakterze kostnym i mięśniowym, stanów pourazowych, nerwobólów, a także przykurczów czy utrudnionego zrostu kostnego.
Jonoforezę, choć rzadziej, wykorzystuje się także w kosmetyce. Problemy takie jak trądzik, zwiotczenia skóry, nadmierna potliwość, zmarszczki czy przebarwienia również mogą być leczone poprzez wykorzystanie leczniczych właściwości prądu galwanicznego. Jeżeli planujemy poddać się kuracji kosmetycznej, która bazuje na wykorzystaniu prądu stałego, pamiętajmy, że takie zabiegi nazywa się jonoforezą labilną. Elektrody zmieniają swoje położenie, by raczej wywołać bardziej ogólną reakcję ze strony organizmu, niż poddać go działaniu terapii miejscowej.
4. Dawkowanie i przeciwwskazania
Na wstępie należy zaznaczyć, że samodzielne wykonywanie zabiegów
z zakresu jonoforezy jest kategorycznym błędem! Każdy bodziec fizykalny może spowodować w naszym organizmie pojawienie się objawów niepożądanych, a nawet doprowadzić do uszczerbku na zdrowiu. Dlatego terapia bazująca na właściwościach leczniczych prądu elektrycznego powinna być przeprowadzana przez osoby w tym się specjalizujące. Mowa tu oczywiście o fizjoterapeutach, którzy swoją wiedzą i umiejętnościami
z pewnością nie dopuszczą do pogłębienia obecnego problemu.
Dawkowanie prądu stałego oraz ustalenie czasu trwania całego zabiegu jest uzależnione od szeregu wspomnianych już wcześniej czynników. W głównej mierze należy wziąć pod uwagę wrażliwość osobniczą na energię elektryczną, ilość tkanki tłuszczowej, wiek pacjenta, rodzaj choroby oraz dotychczasowe leczenie. Natężenie prądu jest zwykle dobierane w sposób subiektywny, dostosowany do odczuć pacjenta. W innych przypadkach należy określić dawkę maksymalną, która wynosi 0,2 mA/cm2 w odniesieniu do elektrody zabiegowej. Czas trwania zwykle waha się granicach 15–30 minut ze względu na fakt, iż proces wchłaniania leku trwa kilka minut po rozpoczęciu zabiegu. Sama terapia powinna zamykać się w przedziale od 10 do nawet 25 sesji.
Pomimo bezpieczeństwa jonoforezy (pod warunkiem przestrzegania zasad BHP i metodyki zabiegów) istnieje grupa schorzeń, w przypadku których jonoforeza jest stanowczo zakazana. Do takich zaliczamy w głównej mierze upośledzenie czucia bądź jego brak, stany ostre większości chorób, gorączkę i stany podgorączkowe, zmiany dermalne o charakterze owrzodzeń i wyprysków, dolegliwości w obrębie układu krążenia (miażdżyca, niedokrwistość), a także otwarte rany czy spastyczne porażenia elementów narządu ruchu. Oprócz tego kobiety w ciąży, chorzy psychicznie, a także pacjenci z endoprotezami i rozrusznikami nie będą mogli korzystać z jonoforezy.
