Przyczyny powstawania dysfunkcji ruchowych
W ciągu jednej doby w organizmie człowieka następuje wymiana setek tysięcy komórek. Stare, zużyte lub uszkodzone komórki zastępowane są nowymi. To oczywiste, że zerwane więzadła same się nie przyczepią, a jeśli dysk wypadnie, wymaga to długiej rehabilitacji. Ludzki organizm może być poddawany ogromnym obciążeniom, a fakt, że ma wysoki próg tolerancji, nie oznacza, że należy nadmiernie go wykorzystywać. Jak powstają nieprawidłowości w układzie ruchu i jak im zapobiegać?
SPIS TREŚCI:
1. Skąd biorą się dysfunkcje ruchowe
2. Przyczyna pierwsza: patologie, na które nie mamy wpływu
3. Przyczyna druga: kontuzje spowodowane wypadkami losowymi
4. Przyczyna trzecia: przeciążenia spowodowane ograniczeniami ruchowymi
5. Przyczyna czwarta: brak zamkniętego obwodu
6. Przyczyna piąta: błędy adaptacyjne
7. Podsumowanie
Indywidualne plany
dietetyczne i treningowe już od 42 zł / mies.
1. Skąd biorą się dysfunkcje ruchowe
Wyróżnić możemy następujące przyczyny powstawania dysfunkcji ruchowych:
– patologie, na które nie mamy wpływu (różnego rodzaju choroby wrodzone);
– kontuzje spowodowane wypadkami losowymi (wszelkiego rodzaju wypadki komunikacyjne, upadki z wysokości itp.);
– przeciążenia spowodowane ograniczeniami ruchowymi (wykonywanie ćwiczeń w nieprawidłowym zakresie ruchu);
– brak zamkniętego obwodu (wykonywanie ćwiczeń z błędną techniką,
w niewłaściwej pozycji);
– błędy adaptacyjne (niewyspanie, niewłaściwa dieta, brak rozgrzewki).
Na pierwsze dwa podpunkty (a, b) praktycznie nie mamy wpływu. Nikt nie jest w stanie przewidzieć, czy w drodze do pracy nie potrąci nas samochód, a podczas gry w koszykówkę nie naderwiemy sobie ścięgna. Tak samo nie mamy większego wpływu na to, jakie choroby przekazane zostaną nam w genach. Na szczęście dwa pierwsze podpunkty stanowią nie więcej niż 4% wszystkich przyczyn dysfunkcji, które można spotkać u ludzi na siłowni.
Na kolejne dwa podpunkty (c, d) mamy już znacznie większy wpływ. To kwestia pracy nad prawidłową techniką oraz mobilizacją upośledzonych ruchowo struktur.
Na ostatni podpunkt (e) również mamy duży wpływ, jednak popełnianie tych błędów nie wpływa znacząco na powstawanie dysfunkcji ruchowych.
2. Przyczyna pierwsza: patologie, na które nie mamy wpływu
Patologie, na które nie mamy wpływu, stanowią nie więcej niż 2% przyczyn powstawania dysfunkcji ruchowych. Dość rzadko widujemy na siłowni osoby z wrodzonymi wadami budowy anatomicznej ciała. Część z nich (skolioza, pogłębiona lordoza) można oczywiście skorygować w stopniu pozwalającym na bezproblemowe wykonywanie treningów. Inne natomiast (kolana koślawe lub szpotawe) stanowią nieco większy problem zarówno w korekcji wady, dostosowaniu odpowiedniego treningu, jak i zahamowaniu pogłębiającego się problemu.
Najrzadszą przyczyną problemów są braki w strukturach kostnych lub stawowych, co skutkuje nieprawidłowym funkcjonowaniem układu ruchu.
3. Przyczyna druga: kontuzje spowodowane wypadkami losowymi
Chodzi tutaj o poważne uszkodzenia narządu ruchu spowodowane wypadkami, takimi jak wszelkie kontuzje nabyte podczas treningów, upadki z wysokości, wypadki komunikacyjne.
Medycyna bardzo rozwinęła się, jeśli chodzi o leczenie tego typu urazów, rekonstrukcje oraz usprawnianie funkcjonowania stawów. Oznacza to, że w dzisiejszych czasach niewiele jest kontuzji spowodowanych wypadkami losowymi, których nie można wyleczyć w takim stopniu, by móc kontynuować treningi.
4. Przyczyna trzecia: przeciążenia spowodowane ograniczeniami ruchowymi
Wśród osób trenujących na siłowni nietrudno trafić na taką, która narzeka na jakiekolwiek dolegliwości bólowe. Z reguły osoba narzekająca na ból kolana myśli, że przyczyna tkwi bezpośrednio w tym stawie.
Niekoniecznie musi to oznaczać patologie występujące w tym miejscu. Ból kolana może być wywołany między innymi przykurczem mięśni, które je otaczają, problemami z ustawieniem miednicy, skoliozą kręgosłupa czy innymi.
Dlatego nie dziw się, że odczuwasz ból, który z czasem przerodził się w kontuzję, skoro nie zadbałeś o prawidłową ruchomość stawów i eliminację przykurczów. Wykonywanie ćwiczeń z przykurczami powoduje, że nie możesz przyjąć odpowiedniej pozycji. Ze względu na ograniczenia ruchomości nie możesz również wykonać ćwiczenia w pełnym zakresie ruchu. Dlatego też warto dbać – zarówno na poziomie amatorskim, jak i zawodowym – o odpowiednią mobilność i eliminację przykurczów na bieżąco, a z pewnością zmniejszymy szansę na wystąpienie bólu lub kontuzji.
5. Przyczyna czwarta: brak zamkniętego obwodu
Ciało ludzkie jest skomplikowanym mechanizmem składającym się z różnego rodzaju tkanek. Warunkiem bezproblemowej i maksymalnie wydajnej pracy tego układu jest ustawienie go w fizjologicznej, stabilnej pozycji. Powinieneś pamiętać, aby każdy ruch we wszystkich ćwiczeniach inicjować poprzez napięcie korpusu.
Idealnie byłoby rozpocząć każde ćwiczenie z zamkniętym obwodem, czyli usztywnionymi kręgosłupem i biodrami, ustabilizowanymi barkami oraz stopami ustawionymi równolegle do siebie. Problem polega na tym, że wytworzenie mocy mięśniowej jest możliwe bez spełnienia tego warunku. Sytuację taką można porównać do jazdy samochodem z niewłaściwym olejem silnikowym lub z przebitą oponą – można jechać dalej, ale kosztem większych uszkodzeń.
„Otwarcie obwodu”, który w idealnej sytuacji powinien być zamknięty, występuje na przykład wtedy, gdy podczas martwego ciągu nasze plecy są zgarbione. W miejscu zaokrąglenia pleców tracimy moc i siłę, przez co nadwyrężamy kręgi w kręgosłupie, mogąc doprowadzić do przepukliny dyskowej. Równie niebezpieczna sytuacja powstaje w momencie, gdy ktoś z brakiem pełnej mobilności w biodrach (na przykład po kontuzji) próbuje wykonać pełny przysiad. W większości takich przypadków organizm skompensuje brak zamkniętego obwodu pogłębieniem naturalnej lordozy kręgosłupa, co również stworzy ryzyko powstania przepukliny dyskowej.
Brak zamkniętego obwodu powstaje przez:
– łokcie prowadzone zbyt daleko od ciała;
– stopy skręcone do wewnątrz lub na zewnątrz;
– pogłębioną (lub nieco rzadziej) spłyconą lordozę kręgosłupa;
– wypuszczone w przód barki (brak stabilizacji);
– zaokrąglony kręgosłup;
– zadzieranie lub nadmierne opuszczanie głowy.
Pamiętajmy, że wykonywanie ćwiczeń z otwartym układem ruchu rzadko kiedy da o sobie znać natychmiast. Powielanie ciągle tych samych błędów będzie trwało do określonego momentu. Zerwane więzadła, przepukliny dyskowe czy przemieszczenia barków – tych i wielu innych kontuzji można uniknąć, jeśli zadba się o prawidłowe fizjologiczne podejście do treningu.
6. Przyczyna piąta: błędy adaptacyjne
Błędy adaptacyjne nie przyczyniają się do powstawania dysfunkcji ruchowych w takim stopniu jak brak zamkniętego obwodu. Niemniej jednak tyczy się co do nich ta sama zasada – długotrwałe ich popełnianie również skumuluje się i kiedyś da o sobie znać.
Do najczęstszych błędów adaptacyjnych należą przede wszystkim:
– częste niedosypianie;
– nieodpowiednia dieta;
– stres;
– niewłaściwe nawadnianie organizmu;
– brak rozgrzewki;
– zbyt długie przebywanie w nienaturalnej pozycji.
Nie wszystkim udaje się zadbać o każdy z wymienionych elementów. Dlaczego jednak warto o nie zadbać?
3% odwodnienie organizmu skutkuje pogorszeniem kondycji wydolnościowej o 10–15%. Niedosypianie wiąże się z podniesionym poziomem cukru we krwi, co w dłuższej perspektywie może skutkować zaburzeniami glikemii. Z kolei nadmierny stres podnosi poziom kortyzolu, który skutecznie niweczy proces adaptacji potreningowej, niezbędnej do podwyższania parametrów wysiłkowych.
7. Podsumowanie
Najczęstsze przyczyny powstawania dysfunkcji ruchowych to brak zamkniętego obwodu oraz przeciążenia spowodowane ograniczeniami ruchowymi.
Brak zamkniętego obwodu powstaje na przykład w momencie, gdy wykonujemy martwy ciąg z wygiętymi plecami bądź wykonujemy wyciskanie na ławeczce z barkami wypuszczonymi w przód – czyli wtedy, gdy wykonujemy ćwiczenia bez ustabilizowania tułowia. Przeciążenia spowodowane ograniczeniami ruchowymi powstają natomiast między innymi przez przykurcze lub wrodzoną, słabą mobilność stawów, co utrudnia przyjęcie prawidłowej, stabilnej postawy.
Nieco mniejszy wpływ na powstawanie dysfunkcji ruchowych mają błędy adaptacyjne, jednak powielanie ich w końcu odbije się na naszym organizmie. Do najczęstszych błędów adaptacyjnych należą: stres, nieodpowiednia ilość snu oraz brak rozgrzewki.
Do powstawania dysfunkcji ruchowych przyczyniają się jeszcze dwa czynniki, na które praktycznie nie mamy wpływu, jednak na szczęście stanowią one znikomy procent, jeśli chodzi o powstawanie nieprawidłowości w układzie ruchu. Należą do nich choroby genetyczne, a także wypadki losowe, takie jak wypadki komunikacyjne czy upadki z wysokości.
