Zero waste w kuchni – czy to możliwe?
Idea zero waste z roku na rok staje się coraz bardziej istotna dla wielu osób. Oprócz jednostek także firmy i rządy państw angażują się w działania mające na celu zmniejszenie zanieczyszczeń środowiska, promowane są m.in. rozwiązania ograniczające produkcję odpadów. Sztuka niemarnowania jest szczególnie istotna w gospodarstwach domowych, gdyż to właśnie w nich produkowane są największe ilości odpadów.
SPIS TREŚCI:
1. Idea zero waste
2. Rozsądne kupowanie i przechowywanie żywności
3. Gotowanie i zero waste
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Idea zero waste
Idea zero waste jest stylem życia ukierunkowanym na odpowiedzialną produkcję i konsumpcję, dzięki czemu wytwarzana jest minimalna ilość odpadów. Z kolei powstające odpady są ponownie wykorzystywane bez szkody dla środowiska.
Zasady zero waste są określane jako 5 R (refuse, reduce, reuse, recycle, rot)
– Refuse (odmawiaj) – odmawiaj przyjęcia na ulicy ulotek, reklam, gadżetów reklamowych, które nie są ci potrzebne. Pamiętaj, że do ich wyprodukowania zużyto wiele surowców i powstaną z nich nowe odpady. Rób przemyślane zakupy – planuj i kupuj rzeczy na lata, nie na chwilę.
– Reduce (ograniczaj) – ograniczaj kupowanie rzeczy zbędnych. Planuj zakup produktów spożywczych, środków czystości, nowych sprzętów do domu czy ubrań, dzięki temu unikniesz marnowania żywności i kupowania rzeczy, których tak naprawdę nie potrzebujesz. Używaj toreb wielokrotnego użytku, nie pakuj warzyw i owoców w jednorazowe opakowania foliowe, które wyrzucisz od razu po rozpakowaniu zakupów. Zamiast produktów w plastikowych opakowaniach kupuj produkty na wagę, jest to korzystniejsze dla środowiska i twojego portfela, produkty spożywcze kupowane na wagę są tańsze.
– Reuse (używaj ponownie) – jeśli kupiłeś plastikową reklamówkę, używaj jej wielokrotnie na zakupach, a na sam koniec wykorzystaj ją jako worek na śmieci (oczywiście tylko na odpady z tworzyw sztucznych). Ponowne użycie produktów uczy kreatywności, np. z butelki po winie można zrobić wazon na kwiaty, a gdy wrzucisz do niej lampki choinkowe, stworzysz niepowtarzalną ozdobę i wyjątkowy klimat w pokoju, nie tylko w czasie świąt.
– Recycle (przetwarzaj) – segreguj odpady zgodnie z obowiązującymi zasadami, by mogły być wykorzystane ponownie. Poszukaj informacji, do jakiego kosza należy wrzucić dany produkt. Niestety wrzucanie np. kartonu po mleku do kosza na makulaturę może skutkować tym, że cała partia zebranej makulatury nie będzie się nadawała do ponownego przetworzenia.
– Rot (kompostuj) – kompostuj lub oddawaj do kompostowania odpadki biologiczne z gospodarstwa domowego. Wyprodukowany samodzielnie naturalny nawóz można wykorzystać w ogródku do uprawy np. ziół, pomidorów, ogórków czy sałaty.
Zmiana nawyków nie jest prosta, ale jeśli jesteśmy do czegoś przekonani, wydaje się to znacznie łatwiejsze. Metoda małych kroków prowadząca do większej zmiany jest najlepszym rozwiązaniem. Zacznij od zmiany reklamówek foliowych na torby wielokrotnego użytku. Działanie jest bardzo proste, a przynosi wiele korzyści dla środowiska.
2. Rozsądne kupowanie i przechowywanie żywności
Na świecie marnuje się rocznie aż ⅓ produkowanej żywności (według raportu FAO z 2011 r.), a 42% społeczeństwa przyznaje się do wyrzucania jedzenia (według raportu Instytutu Kantar Millward Brown przygotowanego na zlecenie FPBŻ).
Najczęściej wyrzucane produkty to:
– pieczywo 49%,
– owoce 46%,
– wędliny 45%,
– warzywa 37%.
Najczęstszymi przyczynami marnowania żywności są: nieprawidłowe przechowywanie produktów spożywczych, przeoczenie terminu ważności i robienie zbyt dużych zakupów. Istotnymi sposobami na to, by nie marnować żywności, są odpowiednia organizacja i planowanie. Warto zaplanować swój jadłospis na kilka dni i na podstawie tego przygotować listę zakupów. Przed wyjściem do sklepu należy sprawdzić lodówkę, zamrażarkę i szafki, by nie dublować produktów. Dzięki liście zostaną kupione wszystkie produkty, które zostaną wykorzystane do przygotowania posiłków przez najbliższe kilka dni. Należy unikać robienia zakupów, gdy jesteśmy głodni. Sprzyja to kupowaniu przypadkowych produktów, które później nie zostaną wykorzystane i wylądują w koszu na śmieci.
Zakupy warto pakować do toreb wielokrotnego użytku, a przyniesione do domu produkty należy odpowiednio przechowywać, by wydłużyć ich termin przydatności do spożycia. Czy to znaczy, że wszystkie produkty należy trzymać w lodówce? Absolutnie nie.
Pomidory, banany, cytrusy, awokado i gruszki nie lubią niskich temperatur. Tak przechowywane szybciej się psują i tracą swój aromat. Nabiał, mięso, ryby, wędliny, część owoców (np. maliny, borówki, jabłka) i warzyw (np. brokuły, sałata, pieczarki) to produkty, które należy przechowywać w lodówce.
Ważne jest także odpowiednie umiejscowienie poszczególnych produktów w lodówce:
– górna półka – słoiki z przetworami i dżemy,
– środkowa półka – nabiał i wędliny,
– dolna półka – mięso i ryby,
– szuflady – warzywa i owoce,
– półki na drzwiach – mleko, soki, oleje, musztarda, ketchup i chrzan.
Produkty w lodówce najlepiej przechowywać w szczelnych szklanych opakowaniach – zapobiega to psuciu się żywności i przenikaniu zapachów.
Pamiętaj, że nie należy umieszczać gorących dań w lodówce, trzeba poczekać, aż ostygną. Wiele produktów i dań można zamrozić, ale muszą być świeże. A co najważniejsze – należy regularnie myć lodówkę i nie trzymać w niej nadmiernej ilości produktów, gdyż uniemożliwia to prawidłowy przepływ powietrza i podnosi temperaturę w jej wnętrzu. Może to sprzyjać psuciu się żywności.
3. Gotowanie i zero waste
Zaplanowaliśmy już kilkudniowy jadłospis, zrobiliśmy zakupy, a produkty są prawidłowo przechowywane – kolejny krok to przygotowanie posiłku. Warzywa i owoce należy dokładnie umyć i wyszczotkować. Nie ma konieczności obierania marchewki, ziemniaków czy jabłka ze skórki, bo to właśnie pod nią kryje się najwięcej witamin.
Często w koszu ląduje łodyga brokuła czy łodyga kalafiora – są one jadalne, można je ugotować razem z kwiatem i przygotować pyszną zupę krem lub drobno pokroić i zjeść w formie sałatki z jabłkiem i prażonym słonecznikiem. Proste rozwiązanie, które pozwoli na wykorzystanie warzywa w całości bez produkowania odpadów.
Liście marchwi, rzodkiewki, kalarepy mogą stać się podstawą pesto lub dodatkiem do koktajlu. Jesienią dynia króluje w kuchni i można wykorzystać ją w pełni – z miąższu przygotować pyszne leczo, a nasiona umyć, wysuszyć i zjeść jako zdrową przekąskę.
Warto dania gotować w naczyniach, które pasują do wielkości palnika, i koniecznie pod przykryciem, by zminimalizować zużycie energii. Dodatkowo, by nie marnować żywności, warto przygotowywać mniejsze porcje, które na pewno zostaną zjedzone w całości. Jeśli jednak przygotujemy za dużo jedzenia, możemy podzielić się nim z najbliższymi lub zamrozić je i wykorzystać później.
Technikami sprzyjającymi zero waste są mrożenie, suszenie, pasteryzowanie i kiszenie, pozwalają przedłużyć „życie” produktów. Kiszeniu można poddać prawie wszystko – ogórki i kapusta to standardowe produkty, można także przygotować kiszone rzodkiewki, buraki, cytryny, a nawet banany. Wszystkie kiszone produkty są zdrowe i pełne naturalnych probiotyków wzmacniających odporność organizmu. Pasteryzacja umożliwia przechowywanie produktów nawet do roku czasu.
Maksymalne wykorzystanie każdego składnika pobudza kreatywność w przygotowaniu potraw, sprzyja zdrowym nawykom żywieniowym, a także pozwala dbać o środowisko. Zero waste w kuchni jest możliwe. Dodatkowo planowanie i rozsądne nawyki zakupowe oszczędzają czas i pieniądze. Wszystko zależy od Ciebie, warto pomysły na niemarnowanie żywności i ograniczenie produkcji odpadów wdrożyć w życie dla siebie i przyszłych pokoleń.
Bibliografia
Dąbrowska A., Janoś-Kresło M., Marnowanie żywności jako problem społeczny, „Handel Wewnętrzny” 2013, 4(345), 14–26.
Hatalska N., Future of food, Gdańsk 2017, 128–142.
Kowacka E., Malik K., Koncepcja zero odpadów jako element społecznej odpowiedzialności biznesu, „Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej, Organizacja i Zarządzanie” 2013, 60, 43–53.
Raport „Nie marnuję jedzenia 2018”, Kantar Millward Brown na zlecenie FPBŻ, bankizywnosci.pl/wp-content/uploads/2018/10/Przewodnik-do-Raportu_FPBZ_-Nie-marnuj-jedzenia-2018.pdf (17.12.2019).
Zero waste w Twoim domu. Jak nie marnować żywności?, http://zero-waste.pl/czym-jest-zero-waste/ (17.12.2019).
