Wędzona sól – właściwości, zastosowanie
Sól jest jedną z najczęściej używanych przypraw, trudno wyobrazić sobie współczesną kuchnię bez jej dodatku. Pojawia się na stołach już od bardzo dawna. Jednak osoby, które kochają kulinarne eksperymenty, mogą sięgnąć po sól wędzoną, która ze względu na swoje właściwości świetnie sprawdzi się w wielu różnych potrawach.
SPIS TREŚCI:
1. Wędzona sól – informacje ogólne
4. Czy wędzona sól powinna być uwzględniana w diecie
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Wędzona sól – informacje ogólne
Sól wędzona w polskich sklepach pojawiła się stosunkowo niedawno, dlatego wciąż nie cieszy się zbyt dużą popularnością.
To ciekawy dodatek nadający daniom dymny zapach i smak. Można wyróżnić kilka rodzajów wędzonej soli. W sklepach znajduje się wędzona sól morska, a coraz częściej również jej różowa odmiana – himalajska. W procesie jej produkcji niezwykle ważny jest wybór odpowiedniego drewna, które wpływa na właściwości sensoryczne soli. Najpopularniejsze rodzaje to drewno bukowe, brzozowe czy lipowe.
Sól jest najczęściej wędzona na zimno, od kilku do nawet kilkunastu godzin, w zależności od pożądanej intensywności aromatu. Charakteryzuje się nieco pikantnym smakiem, z nutą korzennych przypraw. W odróżnieniu od tradycyjnej soli ma brązowy, lekko rdzawy kolor, który powstaje w wyniku wędzenia. Do jej przygotowania nie używa się sztucznych barwników czy aromatów, a proces przygotowania jest długotrwały, co wpływa na jej wysoką cenę.
Wędzona sól pochodzi z Danii. Najprawdopodobniej była używana już przez Wikingów, którzy przygotowywali ją w dymie drewna bukowego. Używali soli morskiej, którą najpierw odparowywali, by usunąć nadmiar wody. Duńska sól różni się od pozostałych rodzajów delikatniejszym smakiem, który sprawdzi się u osób nieprzepadających za zbyt ostrymi daniami. Obecnie do jej wytwarzania używa się zwykle soli z Morza Martwego.
Innym niezwykle popularnym rodzajem soli wędzonej jest sól amerykańska, którą przygotowuje się przy pomocy drewna Hickory. Jest popularnym składnikiem zwłaszcza kuchni północnoamerykańskiej. Dodaje się ją do potraw takich jak szarpana wieprzowina czy burgery. Jej zaletą jest zdecydowanie niższa cena, a także łatwość produkcji. Jednak ze względu na bardzo intensywny aromat może zdominować smak potrawy.
Ten rodzaj soli powstaje w wyniku wędzenia na zimno. Dym zagęszcza kryształki soli, nadaje im ciemniejszą barwę, a także ostry, dymny aromat. Najbardziej wartościowa sól wędzona jest przez kilka dni przy użyciu różnych rodzajów drewna, w niskiej temperaturze zazwyczaj wynoszącej 20°C. Cała procedura może trwać aż do 160 godzin, przy czym przyprawa musi być obracana co godzinę. Im drobniejsza sól, tym lepiej dym przenika przez kryształki, co sprawia, że jest smaczniejsza i intensywniejsza.
2. Wędzona sól – właściwości
W zależności od rodzaju sól będzie się nieznacznie różnić właściwościami odżywczymi. Sól himalajska użyta do wędzenia jest nieco bogatsza w składniki mineralne, jednak nie są to ilości znaczące. Sól zawiera niewiele kilokalorii, nie dostarcza też białka, węglowodanów czy tłuszczów. Jest bezpieczna dla osób z alergią na gluten. Może być uwzględniana w dietach wegetariańskiej i wegańskiej.
Poszczególne rodzaje wędzonej soli różnią się smakiem, jedne są aromatyczniejsze i nieco ostrzejsze, inne (tak jak duńska) – bardzo delikatne. Ich smak można porównać do smaku wędzonej szynki, jest bardzo mięsny i dymny.
Sól, również wędzona, jest źródłem sodu, który należy do elektrolitów. Dzięki temu może mieć pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu mięśniowego. Zapobiega również odwodnieniu i jego negatywnym skutkom. Zwiększa produkcję soku żołądkowego, dzięki czemu poprawia wchłanianie i trawienie. Wysoka kwasowość w żołądku chroni również przed wnikaniem patogenów. Zbyt mała ilość sodu w diecie ma negatywny wpływ na układ nerwowy.
Sól wędzona, poza smakiem i kolorem, nie różni się zbytnio od klasycznej wersji tej przyprawy. Podobnie jak biała sól dostarcza niewielkich ilości jodu.
3. Wędzona sól – zastosowanie
Ze względu na swój bogaty i przypominający mięso aromat sól wędzona jest niezwykle ciekawą przyprawą, która świetnie sprawdzi się w kuchni. Na pewno znajdzie zastosowanie zwłaszcza w daniach wegetariańskich. To dobra opcja dla osób, które pomimo przejścia na dietę roślinną tęsknią za mięsnym smakiem. Używanie soli wędzonej jest szybszym sposobem na przygotowanie potraw bogatych w dymny aromat, bez konieczności poddawania ich długotrwałemu procesowi wędzenia. Jej smak jest tak intensywny, że wystarczy tylko odrobina dodana do dania, by wzmocnić kompozycję smakową. To pozwala na ograniczenie użycia soli, która w nadmiarze działa szkodliwie na układ krwionośny.
Sól wędzona świetnie zastąpi również bekon w wegetariańskich dania. Wspaniale sprawdzi się jako dodatek do sałatek czy zup kremów. Niektórzy dodają ją nawet do słodyczy (jako element wzbogacający słony karmel) czy do popcornu na słodko. Można ją również użyć w przepisach na domowe krówki. Innym ciekawym zastosowaniem jest dodawanie soli wędzonej do różnego rodzaju drinków, by wzmocnić ich smak.
4. Czy wędzona sól powinna być uwzględniana w diecie
Sól jest powszechnie używaną przyprawą i znajduje się w wielu produktach, zwłaszcza tych przetworzonych, gdyż poprawia ich smakowitość. Łatwo przesadzić z jej ilością. Niestety nadmiar soli w diecie związany jest z większym ryzykiem wystąpienia chorób układu krążenia, ale również udaru mózgu, chorób nerek czy raka żołądka (N. Campbell 2011).
Jej dodatek nie jest polecany w dietach dzieci czy osób starszych, powinna być ograniczona również w dietach lekkostrawnych. W tym wypadku nie ma większego znaczenia, czy jest to tradycyjna sól, czy ta wędzona, gdyż oba rodzaje zawierają ten sam główny składnik – sód.
W najnowszym stanowisku ekspertów ds. Zapobiegania Chorobom Układu Krążenia podkreśla się, że ograniczenie spożycia soli na co dzień niesie za sobą wiele korzyści dla zdrowia, nie tylko w kontekście układu krwionośnego. Dodatkowo ze względu na wysokie spożycie żywności przetworzonej na co dzień mało prawdopodobne jest wystąpienie niedoboru sodu w tradycyjnej diecie. Takie ryzyko możliwe jest głównie wśród osób żyjących w gorącym klimacie i w miejscach z małą dostępnością wody pitnej. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oszacowała, że nadmierne spożycie soli jest odpowiedzialne za ok. 11,3 mln zgonów (M.A. Hendriksen i wsp. 2017), dlatego jego ograniczenie jest niezwykle ważne, by zadbać o lepsze zdrowie.
Nie można również pominąć wpływu wędzenia na zdrowie. W dymie wędzarniczym czasami pojawiają się wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), a część z nich może być szkodliwa. Według niektórych doniesień produkty poddane wędzeniu mogą być również potencjalnie rakotwórcze właśnie ze względu na obecność WWA. Im wyższa temperatura wędzenia, tym większe prawdopodobieństwo powstania niebezpiecznych związków, dlatego w przypadku soli wędzonej na zimno to ryzyko nie jest aż tak wysokie, jednak wciąż należy zachować ostrożność (E. Bagnowska i wsp. 2011).
Choć niewątpliwie sól wędzona jest przyprawą bardzo ciekawą, nadającą potrawą wyjątkowy intensywny aromat, to należy pamiętać, że jej nadmiar może być szkodliwy dla zdrowia. Warto używać jej w niewielkich ilościach, co akurat w przypadku tego rodzaju soli nie jest trudne ze względu na znacznie mocniejszy smak. Ta przyprawa używana w rozsądnych ilościach wzbogaci każdy posiłek. Sprawdzi się również w daniach jarskich, którym nada mięsny smak. Będzie dobrym wyborem dla wegetarian tęskniących za dodatkiem bekonu czy szynki. Nie należy jednak przekraczać maksymalnego dziennego spożycia wynoszącego 5 g, czyli płaskiej łyżeczki (E. Rychlik 2017).
Bibliografia
A Complete Guide to Smoked Salt: What It Is, the Different Types, and How To Use It, thesaltbox.com.au/news/a-complete-guide-to-smoked-salt-what-it-is-the-different-types-and-how-to-use-it/ (14.01.2022).
Bagnowska A. et al., Techniczne, technologiczne i zdrowotne aspekty wędzenia mięsa, „Acta Scientiarum Polonorum Technica Agraria” 2011, 10(1–2), 33–40.
Campbell N., New evidence relating to the health impact of reducing salt intake, „Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases” 2011, 21(9), 617–619.
Daniluk A., Sól wędzona – do czego ją używać i jak zrobić w domu, mojegotowanie.pl/artykul/sol-wedzona (14.01.2022).
Hendriksen M.A. et al., Identification of differences in health impact modelling of salt reduction, „PLoS ONE” 2017, 12(11), e0186760.
Lemoni Y., The Difference Between Salt & Smoked Sea Salt, yannisandlemoni.com/the-difference-between-salt-smoked-sea-salt/ (21.10.2020).
Rychlik E., Jaką rolę pełni sól w żywności? Jaką rolę pełnią jej składniki w organizmie człowieka? Dlaczego nie powinniśmy przekraczać maksymalnego dziennego spożycia soli?, ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/sol-co-trzeba-o-niej-wiedziec/ (14.01.2022).
Sól wędzona Ranking & Opinie: najlepsze produkty (12/21), monederosmart.com/pl-pl/sol-wedzona-ranking/?fbclid=IwAR0dKf2HwieLPjCuuIDGaMqbaf80yMKWvV62nQdfiZdLHvebKav3hMqzsBE (14.01.2022).