Dieta wegetariańska – czym jest, rodzaje, najważniejsze informacje
Mało kto jest świadomy tego, że istnieje kilka odmian diet wegetariańskich, które znacznie się różnią. Niemniej jednak, jak zapewne każdy z nas wie, dieta wegetariańska polega głównie na wyeliminowaniu mięsa z codziennego jadłospisu. Jakie rodzaje diet wegetariańskich możemy wyróżnić? Z jakich powodów ludzie decydują się na tego rodzaje dietę? Oraz jak wygląda standardowa wegetariańska piramida żywienia?
SPIS TREŚCI:
1. Czym jest wegetarianizm?
2. Wegetariańska piramida żywienia
3. Rodzaje diet wegetariańskich
4. Powody przechodzenia na dietę wegetariańską
5. Najważniejsze informacje
6. Dieta wegetariańska a odchudzanie
1. Czym jest wegetarianizm?
Dieta wegetariańska to sposób odżywiania, który polega na wykluczeniu mięsa. Słowo wegetarianizm pochodzi od dwóch łacińskich słów vegetabilis – roślinny oraz vegetare – rosnąć, dojrzewać, kwitnąć. Niestety samo wykluczenie mięsnych produktów nie gwarantuje idealnego sposobu żywienia, konieczne jest częstsze sięganie po produkty zawierające zbliżoną do mięsa ilość mikro- oraz makroelementów.
2. Wegetariańska piramida żywienia
Aby ułatwić stosowanie diety wegetariańskiej, opracowano piramidę żywienia dla wegetarian. Zwraca się uwagę na odpowiednie nawodnienie, spożywanie warzyw, owoców, zbóż, produktów bogatych w białko, takich jak rośliny strączkowe, a także olejów, orzechów, nasion, a w przypadku niektórych rodzajów wegetarianizmu produktów mlecznych i jaj. Nie istnieje jednak jedna uniwersalna piramida. Warto pamiętać, że zapotrzebowanie na składniki odżywcze i ich zalecane ilości w diecie są zależne od parametrów antropometrycznych, płci i aktywności fizycznej danej osoby.
3. Rodzaje diet wegetariańskich
Wegetarianizm jest specyficznym sposobem odżywiania, w którym główną zasadą jest niespożywanie pokarmów mięsnych, zarówno mięsa zwierząt rzeźnych, drobiu, dziczyzny, jak i ryb. Bardzo dużym błędem jest traktowanie wegetarianizmu jako jednego rodzaju diety. Wyróżnia się bowiem kilka odmian diet wegetariańskich, które mniej lub bardziej różnią się między sobą, oto kilka z nich:
– weganizm – wyklucza nie tylko mięso, ale również produkty pochodzenia zwierzęcego, np. mleko, sery czy jaja. Weganie nie spożywają również leków opartych na tkankach zwierzęcych oraz miodu, ponieważ jest on wytworem pszczół,
– witarianizm – dopuszcza spożywanie wyłącznie owoców oraz warzyw w postaci surowej. Jest to bardzo restrykcyjna odmiana diety wegetariańskiej, która bardzo często prowadzi do licznych niedoborów pokarmowych,
– frutarianizm – dozwolone jest spożywanie tylko owoców, z diety wykluczone są nawet warzywa. Stosowanie tej odmiany wegetarianizmu jest niemalże niemożliwe w naszej strefie klimatycznej, głównie ze względu na to, że okres kwitnienia oraz dojrzewania owoców jest bardzo krótki,
– owowegetarianizm – jest to odmiana wegetarianizmu polegająca na włączeniu do jadłospisu obok warzyw oraz owoców również jaj. W tej odmianie wegetarianizmu spożycie jaj jest znacznie wyższe. Wbrew powszechnej opinii nie występuje dodatnia korelacja pomiędzy spożywaniem jaj a wzrostem poziomu cholesterolu we krwi,
– laktowegetarianizm – dopuszcza spożywanie warzyw, owoców oraz nabiału, natomiast całkowicie eliminuje się jaja, mięso, ryby oraz miód,
– laktoowowegetarianizm – jest odmianą wegetarianizmu polegającą na spożywaniu jaj oraz nabiału. Uważa się, że stosowanie tej odmiany wegetarianizmu daje potencjalnie duże możliwości dostarczenia do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych,
– semiwegetarianizm – uważany za najłagodniejszą odmianę wegetarianizmu. Dopuszcza okresowe spożywanie mięsa drobiowego, a oprócz tego ryb, owoców morza, jaj, produktów mlecznych, warzyw oraz owoców. Ta odmiana wegetarianizmu dzięki możliwości spożywania produktów z wszystkich grup spożywczych cechuje się minimalnym ryzykiem wystąpienia niedoborów żywieniowych,
– pescowegetarianizm – w diecie znajdują się głównie produkty roślinne, jednak od czasu do czasu można spożywać ryby. Dzięki dużej ilości spożywanych ryb dieta osób będących na diecie pescowegetariańskiej charakteryzuje się bardzo dużą zawartością kwasów tłuszczowych omega-3.
4. Powody przechodzenia na dietę wegetariańską
Istnieje kilka głównych powodów, dla których ludzie decydują się na stosowanie diety wegetariańskiej, są to m.in.:
– ekologia – uważa się, że intensywna fermowa produkcja zwierzęca prowadzi do znacznego zużycia energii, wody, ziemi oraz innych zasobów,
– ekonomia – osoby takie uważają, że gdyby wykorzystać całą produkcję roślinną na potrzeby żywieniowe człowieka, nie byłoby konieczne spożywanie mięsa,
– religia,
– etyka,
– humanitaryzm – okazywanie zwierzętom współczucia i litości,
– moralność – zwierzęta są stawiane na równi z człowiekiem, dlatego mają takie samo prawo do życia jak ludzie,
– filozofia,
– zdrowie – istnieją badania potwierdzające, że osoby będące na diecie wegetariańskiej rzadziej chorują na schorzenia cywilizacyjne.
5. Najważniejsze informacje
Najtrudniejsze w prawidłowo zbilansowanej diecie wegetariańskiej jest uniknięcie niedoborów pokarmowych. Wegetarianie powinni ściśle przestrzegać zasad prawidłowego żywienia.
Dużą wagę należy przywiązywać do spożywanego białka. Należy w odpowiedni sposób łączyć białko roślinne oraz uzupełniać niedobory niezbędnych aminokwasów egzogennych w celu uzyskania ich jak największej wartości biologicznej. W przypadku braku możliwości pokrycia zapotrzebowania na najważniejsze witaminy oraz składniki mineralne poleca się wzbogacenie diety o suplementację witaminą D, witaminami z grupy B (głównie B12) oraz w niektórych przypadkach wapniem oraz żelazem.
Podaż żelaza w tej diecie jest zazwyczaj spora, jednak jest to słabo przyswajalne żelazo niehemowe. Warto zatem produkty będące źródłem żelaza łączyć z produktami zawierającymi witaminę C, ponieważ zwiększa ona jego przyswajanie. U osób spożywających mleko i produkty mleczne ryzyko niedoborów wapnia jest niewielkie. W przypadku stosowania diety wykluczającej te produkty warto spożywać większe ilości zielonych warzyw liściastych oraz wysoko zmineralizowanej wody bogatej w dobrze przyswajalny wapń.
Produkty zbożowe należy łączyć z mlekiem, jajami oraz nasionami roślin strączkowych, wówczas zawartość aminokwasów powinna być odpowiednia. Podczas stosowania wszystkich odmian diet wegetariańskich zaleca się również spożywanie jak najmniej przetworzonych potraw, powinny być one świeżo przygotowywane, bezpośrednio przed spożyciem. Warto również zwrócić uwagę na urozmaicanie dań, wówczas dieta będzie smaczniejsza i mniej monotonna.
6. Dieta wegetariańska a odchudzanie
Bardzo istotny jest fakt, że zarówno dieta wegetariańska, jak i dieta wegańska nie należą do diet odchudzających. Nie oznacza to jednak, że na takiej diecie nie da się schudnąć. Główną zasadą redukcyjnej diety wegetariańskiej jest wyeliminowanie wszystkich produktów wysokoprzetworzonych będących źródłem pustych kalorii. Należy zwrócić również uwagę na odpowiednie nawodnienie organizmu. Jeśli jesteśmy zdeterminowani i przestrzegamy zasad wegetariańskiej piramidy żywienia, na zadowalające efekty nie powinniśmy czekać zbyt długo.

Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Pachocka L., Stolińska-Fiedorowicz H., Bezpieczeństwo stosowania diet wegetariańskich w kontekście chorób przewlekłych, „Postępy Żywienia Klinicznego” 2016, 12(40), 28–37.
Key T.J., Appleby P.N., Rosell M.S., Health effects of vegetarian and vegan diets, „The Proceedings of the Nutrition Society” 2012, 65(1), 35–41.
Nocuń T., Dieta wegetariańska, prosta i zdrowa. Praktyczny poradnik zdrowego żywienia, Lublin 2012.
Saja K., Minimalizacja cierpienia zwierząt a wegetarianizm, „Etyka Praktyczna” 2010, 1, 63–76.
Strona internetowa: vegepolska.pl (30.03.2018).