Niedoczynność tarczycy – przyczyny, objawy, badania
Tarczyca jest nieparzystym gruczołem umiejscowionym w szyi. Pomimo niewielkich rozmiarów pełni wiele istotnych funkcji w ludzkim organizmie. Dzieje się tak głównie za sprawą produkowanych przez nią hormonów. Trójjodotyronina oraz tyroksyna, o których mowa, sterują przemianą materii we wszystkich tkankach oraz narządach. Niestety gruczoł ten jest narażony na wiele schorzeń, które zaburzają jego funkcjonowanie, przez co stężenie produkowanych hormonów we krwi jest nieodpowiednie. Jednym z takich schorzeń jest niedoczynność tarczycy. Czym charakteryzuje się ta choroba? Jakie są jej objawy oraz jak ją zdiagnozować? Jak leczyć niedoczynność tarczycy? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.
SPIS TREŚCI:
1. Kilka słów o tarczycy
2. Czym jest niedoczynność tarczycy?
3. Jakie są objawy niedoczynności tarczycy?
4. Badanie niedoczynności tarczycy
5. Jak leczyć niedoczynność?
Indywidualne plany
dietetyczne i treningowe już od 42 zł / mies.
1. Kilka słów o tarczycy
Tarczyca jest nieparzystym gruczołem wydzielającym hormony. Znajduje się z przodu szyi, tuż pod krtanią. Jej masa osiąga około 30 g, jest zbudowana z dwóch płatów połączonych wąską węziną. Jest to gruczoł niezwykle ważny dla prawidłowego funkcjonowania, dlatego też nigdy nie należy lekceważyć chorób z nim związanych.
Tarczyca wytwarza takie hormony jak:
– trójjodotyronina (T3),
– tyroksyna (T4),
– kalcytonina.
Prawidłowe funkcjonowanie tego gruczołu wpływa na szereg funkcji w organizmie. Między innymi pomaga w regulacji metabolizmu, wspomaga funkcjonowanie układu nerwowego, układu krążenia oraz wpływa na prawidłową gospodarkę wapniowo-fosforanową. Właśnie dlatego prawidłowe stężenie hormonów tarczycy we krwi jest tak istotne.
2. Czym jest niedoczynność tarczycy?
Niedoczynność tarczycy, jak sama nazwa wskazuje, wiąże się z niedoborem hormonów tarczycy. Przyczyny wystąpienia tego schorzenia są zróżnicowane.
Niedoczynność tarczycy może być spowodowana:
– chorobami autoimmunologicznymi,
– uszkodzeniami mechanicznymi,
– innymi chorobami tego gruczołu,
– niedoborem jodu w środowisku,
– leczeniem nadczynności tarczycy,
– całkowitym lub częściowym wycięciem tarczycy,
– wrodzoną niedoczynnością,
– napromienianiem okolic szyi z powodu nowotworów,
– stosowaniem niektórych leków.
3. Jakie są objawy niedoczynności tarczycy?
Objawów niedoczynności może być wiele. Bardzo często zdarza się, że są one widoczne gołym okiem, jednak możemy mieć również do czynienia z objawami ukrytymi. Niestety w większości przypadków objawy są na tyle różnorodne, że pacjenci leczeni są na kilka różnych schorzeń.
Do najczęstszych objawów niedoczynności tarczycy można jednak zaliczyć:
– powiększenie na szyi zwane wolem,
– uczucie ucisku w gardle,
– problemy z koncentracją,
– słabą pamięć,
– trudności w połykaniu,
– nadmierną senność,
– impotencję,
– spadek libido,
– zatrzymywanie się wody w organizmie,
– zaburzenia miesiączkowania u kobiet,
– bóle stawów,
– objawy choroby wieńcowej,
– ochrypły głos,
– duszność wysiłkową,
– płytki oddech,
– męczliwość,
– wzrost masy ciała pomimo braku wzmożonego apetytu,
– ciągłe uczucie zimna,
– często występujące zaparcia,
– łamliwe paznokcie,
– wypadające włosy,
– widoczne problemy z cerą,
– suchość skóry,
– stany depresyjne.
Niestety lista niepokojących objawów jest bardzo długa, co wiąże się z problemami diagnostycznymi. Niestety nieleczona niedoczynność tarczycy może prowadzić do wielu poważnych schorzeń, między innymi chorób układu krążenia, niepłodności, chorób serca, a w skrajnych przypadkach nawet do śpiączki hipometabolicznej, która może doprowadzić do wyniszczenia organizmu oraz śmierci.
4. Badanie niedoczynności tarczycy
W diagnozowaniu niedoczynności tarczycy konieczne jest wykonanie badań hormonalnych. Warto więc zapoznać się z takimi skrótami jak T3 (trójjodotyronina), T4 (tyroksyna) oraz TSH (tyreotropina). Na początku konieczne jest zbadanie poziomu TSH we krwi. Jeśli jego stężenie okaże się zbyt wysokie, konieczne będzie zbadanie poziomu T3. Jeśli będziemy mieli do czynienia z pierwotną niedoczynnością, wówczas podwyższone stężenie TSH będzie powiązane z obniżonym poziomem T3. Sytuacja wygląda odwrotnie w przypadku wtórnej niedoczynności tarczycy. Wówczas stężenie TSH jest obniżone, podobnie jak poziomy T3 oraz T4. Niestety jeszcze inaczej wygląda sytuacja w przypadku utajonej niedoczynności. Wtedy stwierdza się wzrost stężenia TSH oraz prawidłowe stężenia T3 i T4.
Oprócz badań hormonalnych w diagnozie niedoczynności może okazać się pomocne wykonanie badania USG tarczycy. Wówczas łatwiej ustalić przyczynę niedoczynności. Kiedy jednak niedoczynność jest w zaawansowanym stadium, a objawy są znacznie nasilone, warto wykonać USG jamy brzusznej oraz RTG klatki piersiowej. Badania te pomagają sprawdzić, czy w jamach ciała nie gromadzi się płyn.
5. Jak leczyć niedoczynność?
Leczenie niedoczynności tarczycy polega głównie na przyjmowaniu brakujących hormonów, czyli preparatów tyroksyny. Przed rozpoczęciem leczenia należy skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia odpowiedniej dawki. Każde ewentualne zmiany również powinny być konsultowane z lekarzem, nie zaleca się bowiem stosowania leków na własną rękę. Najlepiej przyjmować leki zawsze o tej samej porze, na czczo, 30–60 min przed planowanym posiłkiem. Preparaty z tyroksyną warto popijać wodą, ponieważ inne napoje mogą wchodzić z nią w interakcje. Szczególnie w początkowym okresie leczenie tyroksyną powinno być kontrolowane.
Zaleca się również regularne badanie stężenia TSH na początku leczenia, nawet co 6–12 tygodni. Gdy niedoczynność uda się nieco wyrównać, badania można ograniczyć do jednego na 6–12 miesięcy. Niestety leczenie niedoczynności jest związane z przyjmowaniem hormonów przez całe życie oraz regularnym wykonywaniem badań. Samoistne wyzdrowienia zdarzają się sporadycznie.
Bibliografia
Wiersinga W.M. et al., Tarczyca i schorzenia autoimmunologiczne, Wrocław 2008.
Sochański H., Tarczyca jako łącznik człowieka z przyrodą, Lwów 1935.
Lewiński A., Smyczyńska J., Hilczer M., Nadczynność i niedoczynność tarczycy – przyczyny, rozpoznawanie i leczenie, „Przewodnik Lekarza” 2002, 5(10), 52–62.
Przybylik-Mazurek E., Hubalewska-Dydejczyk A., Huszno B., Niedoczynność tarczycy na tle autoimmunologicznym, „Alergologia, Immunologia” 2007, 4(3–4), 64–69.
