Allicyna – czym jest, właściwości, jak wpływa na zdrowie
Allicyna, związek chemiczny o wyjątkowych właściwościach, od wieków fascynuje zarówno badaczy, jak i zwolenników medycyny naturalnej. To właśnie ona jest odpowiedzialna za charakterystyczny intensywny aromat czosnku i skrywa w sobie liczne korzyści zdrowotne. Odkryto ją w latach 40. XX w., szybko przyciągnęła uwagę naukowców, którzy potwierdzili jej silne działanie antybakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. W ostatnich latach stała się również popularnym składnikiem suplementów diety. Warto zatem przyjrzeć się bliżej jej potencjałowi wykorzystywanemu zarówno w medycynie, jak i codziennym życiu.
SPIS TREŚCI:
3. Skutki uboczne działania allicyny
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Czym jest allicyna
Allicyna jest związkiem chemicznym, który można znaleźć nie tylko w czosnku, ale również w innych roślinach z rodziny amarylkowatych, jak cebula, por czy szczypiorek. Powstaje w wyniku reakcji enzymatycznej, która zachodzi, gdy komórki tych roślin zostają uszkodzone – np. podczas krojenia, miażdżenia czy rozdrabniania. Enzym o nazwie allinaza przekształca wtedy nieaktywny aminokwas allinę w allicynę, która jest kluczowym związkiem odpowiedzialnym za intensywny zapach i właściwości biologiczne tychże roślin (W.H. Talib i wsp. 2024).
2. Wpływ allicyny na zdrowie
Allicyna odgrywa niezwykle istotną rolę w promowaniu zdrowia dzięki swoim wszechstronnym i silnym właściwościom biologicznym, które zostały potwierdzone w licznych badaniach naukowych.
Działanie antybakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze
Allicyna jest szczególnie ceniona za swoje silne działanie antybakteryjne, dzięki któremu skutecznie zwalcza szerokie spektrum bakterii, w tym szczepy oporne na tradycyjne antybiotyki. Jej zdolność do niszczenia błon komórkowych i hamowania rozmnażania się bakterii takich jak Escherichia coli, Staphylococcus aureus czy Streptococcus pyogenes czyni ją skutecznym narzędziem w walce z infekcjami (S. Choo i wsp. 2020).
Allicyna wykazuje również silne właściwości przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. Zatrzymuje replikację wirusów takich jak wirus grypy, opryszczki czy cytomegalii oraz niszczy ściany komórkowe drożdżaków, co prowadzi do ich obumarcia i zapobiega dalszemu rozwojowi infekcji (G. El-Saber Batiha i wsp. 2020).
Korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy
Allicyna pomaga przede wszystkim obniżać ciśnienie krwi poprzez rozszerzanie naczyń krwionośnych, co ułatwia przepływ krwi i zmniejsza obciążenie serca. Ponadto skutecznie redukuje poziom „złego” cholesterolu LDL, jednocześnie podnosząc poziom „dobrego” cholesterolu HDL. Chroni tym samym naczynia krwionośne przed odkładaniem się blaszki miażdżycowej. Działa również przeciwzakrzepowo, zmniejsza ryzyko powstawania zakrzepów, a w efekcie zapobiega zawałom serca i udarom mózgu. Chroni także komórki serca i naczyń krwionośnych przed uszkodzeniami spowodowanymi stresem oksydacyjnym (Y. Gao i wsp. 2024).
Właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne
Allicyna, jako potężny przeciwutleniacz, skutecznie neutralizuje wolne rodniki – niestabilne cząsteczki, które mogą uszkadzać komórki, przyspieszać starzenie się organizmu i przyczyniać się do rozwoju chorób przewlekłych, jak miażdżyca, cukrzyca czy nowotwory. Dzięki swojej zdolności do eliminowania tych szkodliwych cząsteczek allicyna chroni komórki przed stresem oksydacyjnym, co jest kluczowe dla zachowania zdrowia i opóźniania procesów degeneracyjnych związanych z wiekiem. Ponadto allicyna wykazuje właściwości przeciwzapalne, które pomagają łagodzić przewlekłe stany zapalne, często powiązane z różnymi schorzeniami, w tym z chorobami autoimmunologicznymi (A. Shang i wsp. 2019).
Wsparcie układu odpornościowego
Allicyna odgrywa istotną rolę we wsparciu układu odpornościowego i tym samym wzmocnieniu naturalnych mechanizmów obronnych organizmu. Dzięki swoim silnym właściwościom antybakteryjnym, przeciwwirusowym i przeciwgrzybiczym skutecznie zwalcza patogeny, zmniejsza ryzyko infekcji i przyspiesza proces powrotu do zdrowia.
Co więcej – allicyna stymuluje aktywność białych krwinek, które są kluczowe dla identyfikacji i eliminacji drobnoustrojów, dzięki czemu dodatkowo wzmacnia reakcję immunologiczną organizmu. W ten sposób nie tylko pomaga w jego obronie przed infekcjami, ale także czyni go bardziej odpornym na przyszłe zagrożenia (K. Ried 2016).
Zmniejszenie ryzyka nowotworów
Przeciwnowotworowe właściwości allicyny wynikają głównie z jej silnego działania antyoksydacyjnego, które chroni komórki przed uszkodzeniami i zmniejsza ryzyko mutacji prowadzących do rozwoju nowotworów.
Dodatkowo badacze sugerują, że związek ten może zakłócać cykl życiowy komórek rakowych i hamować tym samym ich niekontrolowany podział. Istotnym mechanizmem jest również indukcja apoptozy, czyli zaprogramowanej śmierci komórek nowotworowych, która stanowi kluczowy element w ograniczaniu wzrostu guza (R. Malla i wsp. 2022).
Allicyna może także wpływać na angiogenezę, czyli proces tworzenia nowych naczyń krwionośnych, które dostarczają rosnącemu guzowi tlen i składniki odżywcze. Poprzez hamowanie angiogenezy allicyna ogranicza więc zaopatrzenie guza w te substancje i utrudnia jego wzrost i rozprzestrzenianie się. Co więcej, dzięki właściwościom modulującym układ odpornościowy allicyna może wspierać organizm w rozpoznawaniu i eliminowaniu komórek nowotworowych już na wczesnym etapie ich rozwoju (D. De Greef i wsp. 2021).
Wsparcie układu trawiennego
Wyekstrahowana allicyna odgrywa istotną rolę w utrzymaniu zdrowia przewodu pokarmowego i łagodzeniu różnych dolegliwości trawiennych, głównie dzięki swoim właściwościom przeciwbakteryjnym. Wspiera równowagę mikrobioty jelitowej, eliminuje szkodliwe bakterie takie jak Helicobacter pylori, odpowiedzialne za wrzody żołądka i zapalenie błony śluzowej.
Dodatkowo allicyna pobudza wydzielanie soków trawiennych, dzięki czemu ułatwia trawienie pokarmów i zmniejsza dyskomfort po posiłkach, wzdęcia oraz nadmierne gazy. Warto jednak podkreślić, że w przypadku niektórych chorób układu pokarmowego, np. refluksu żołądkowo-przełykowego, zgagi czy zespołu jelita drażliwego, takie działanie może nie być korzystne. Jej właściwości przeciwzapalne pomagają łagodzić stany zapalne w przewodzie pokarmowym, co jest szczególnie korzystne w schorzeniach takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Warto również podkreślić jej działanie hepatoprotekcyjne – chroni wątrobę przed uszkodzeniami spowodowanymi przez toksyny i wolne rodniki i jednocześnie wspomaga procesy detoksykacyjne (A. Shang i wsp. 2019).
Należy jednak mieć świadomość, że wyżej wymienione korzystne działanie dotyczy ekstraktów allicyny, a nie samych produktów ją zawierających, a spożywanie ich w zbyt dużych ilościach może wręcz prowadzić do odwrotnych efektów i pogorszenia stanu przewodu pokarmowego.
Pomoc w odchudzaniu
Badania na myszach wykazały, że allicyna może korzystnie wpływać na metabolizm, apetyt i spalanie tkanki tłuszczowej, co sprawia, że jest cennym wsparciem w procesie odchudzania. Przede wszystkim stymuluje termogenezę, czyli proces, w którym organizm poprzez wytwarzanie ciepła spala kilokalorie. Ponadto allicyna pomaga stabilizować poziom glukozy we krwi, zapobiega nagłym skokom insuliny i zmniejsza odkładanie się tłuszczu (X. Shi i wsp. 2019).
Mechanizmy te wymagają jednak dalszych analiz, ponieważ wyników badań przeprowadzonych na myszach nie można przekładać bezpośrednio na ludzi. Warto podkreślić, że utrzymanie stabilnego poziomu glukozy może także ograniczać napady głodu i zmniejszać potrzebę podjadania, a więc ułatwiać kontrolę masy ciała.
3. Skutki uboczne działania allicyny
Allicyna, choć posiada wiele korzyści zdrowotnych, może również wywoływać skutki uboczne, szczególnie przy nadmiernym spożyciu lub stosowaniu wysokich dawek w postaci suplementów. Najczęściej zgłaszane efekty to: podrażnienia żołądka i przewodu pokarmowego, jak zgaga, nudności, wzdęcia czy bóle brzucha. Może także wywoływać reakcje alergiczne objawiające się wysypką, swędzeniem lub trudnościami w oddychaniu.
Allicyna może wpływać na działanie leków rozrzedzających krew, np. warfaryny, i zwiększać ryzyko krwawienia. Długotrwałe spożycie dużych ilości może również obniżać poziom glukozy we krwi i prowadzić do hipoglikemii, co ma szczególne znaczenie dla osób cierpiących na cukrzycę. Dodatkowo intensywny aromat allicyny może powodować nieprzyjemny zapach ciała lub oddechu. Z tego powodu zaleca się jej umiarkowane spożycie i konsultację z lekarzem przed regularnym stosowaniem suplementów zawierających tę substancję aktywną (A. Rauf i wsp. 2022).
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Choo S. et al., Review: antimicrobial properties of allicin used alone or in combination with other medications, „Folia Microbiologica” 2020, 65(3), 451–465.
de Greef D. et al., Anticancer potential of garlic and its bioactive constituents: a systematic and comprehensive review, „Seminars in Cancer Biology” 2021, 73, 219–264.
El-Saber Batiha G. et al., Chemical Constituents and Pharmacological Activities of Garlic (Allium sativum L.): A Review, „Nutrients” 2020, 12(3), 872.
Ettehad-Marvasti F. et al., Effect of garlic extract on weight loss and gut microbiota composition in obese women: A double-blind randomized controlled trial, „Frontiers in Nutrition” 2022, 9, 1007506.
Faroughi F. et al., Effects of garlic pill on blood glucose level in borderline gestational diabetes mellitus: A triple blind, randomized clinical trial, „Iranian Red Crescent Medical Journal” 2018, 20, e60675.
Gao Y. et al., Therapeutic potentials of allicin in cardiovascular disease: advances and future directions, „Chinese Medicine” 2024, 19(1), 93.
Malla R. et al., Diallyl disulfide and diallyl trisulfide in garlic as novel therapeutic agents to overcome drug resistance in breast cancer, „Journal of Pharmaceutical Analysis” 2022, 12(2), 221–231.
Rauf A. et al., Garlic (Allium sativum L.): Its Chemistry, Nutritional Composition, Toxicity, and Anticancer Properties, „Current Topics in Medicinal Chemistry” 2022, 22(11), 957–972.
Ried K., Garlic lowers blood pressure in hypertensive individuals, regulates serum cholesterol, and stimulates immunity: an updated meta-analysis and review, „The Journal of Nutrition” 2016, 146(2), 389–396.
Shang A. et al., Bioactive compounds and biological functions of garlic (Allium sativum L.), „Foods” 2019, 8, 246.
Shi X. et al., Allicin Improves Metabolism in High-Fat Diet-Induced Obese Mice by Modulating the Gut Microbiota, „Nutrients” 2019, 11(12), 2909.
Talib W.H. et al., Allicin and Cancer Hallmarks, „Molecules” 2024, 29(6), 1320.