Przewlekłe zespoły bólowe kręgosłupa
Ból pleców to wyjątkowo częsta dolegliwość. Cierpi na nią około 30–40% populacji, natomiast 80–90% zetknęło się z tym problemem w pewnym okresie swojego życia. Problem ten występuje bez względu na płeć i wiek.
Najczęściej dotyka on ludzi w średnim wieku, jednak ostatnimi czasy obserwujemy zmniejszenie się średniej wieku osób, które sygnalizują problemy z kręgosłupem. Na ból pleców narażeni są przede wszystkim pracownicy fizyczni i fizjoterapeuci. Bardzo dużą grupę osób stanowią również pracownicy biurowi.
SPIS TREŚCI:
2. Dysfunkcje krążka międzykręgowego
5. Zmiany zwyrodnieniowe kręgów lędźwiowych
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bardzo często zdarza się, że bóle pleców mają charakter krótkotrwały i samoistnie ustępują. W tego typu dolegliwościach przyczyna bólu
nie jest do końca znana. Mówimy wtedy o niespecyficznych bólach pleców. Za przyczynę bólu uważa się powysiłkowe bądź pourazowe uszkodzenie więzadeł, ścięgien lub mięśni.
Mimo że źródło bólu nie jest do końca znane, przypuszcza się, że nadwyrężenie kompleksu krzyżowo-biodrowego lub lędźwiowo-krzyżowego jest przyczyną dolegliwości bólowych. Dalsza diagnostyka jest konieczna, jeśli ból pleców nie mija samoistnie.
2. Dysfunkcje krążka międzykręgowego
Dyskopatia jest terminem określającym patologie krążka międzykręgowego. Według mnie jest to termin często nadużywany. Dodatkowo często słyszymy, że komuś wypadł dysk, ale jest to zwrot niewłaściwy, ponieważ dysk nie może po prostu wypaść.
Krążek międzykręgowy może się zużyć, ulec zwyrodnieniu, rozszczepieniu lub rozerwaniu. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest nadmierne, a przede wszystkim niewłaściwe obciążanie kręgosłupa – przy pochylaniu
się, zgięciu lub podnoszeniu przedmiotów. Na skutek wielokrotnego powtarzania nieprawidłowych wzorców ruchowych krążek międzykręgowy może ulec rozerwaniu i dochodzi do wypadnięcia jądra miażdżystego.
Jądro miażdżyste jest galaretowatą częścią krążka międzykręgowego,
która w konsekwencji jego wypadnięcia może naciskać na pobliskie nerwy.
Objawem jest silny ból pleców, który może promieniować wzdłuż całej kończyny dolnej i dotrzeć nawet do stopy. Może występować wrażenie drętwienia i mrowienia w kończynie dolnej, począwszy od uda, a skończywszy na stopie. W niektórych przypadkach dochodzi do osłabienia siły mięśniowej w kończynie dolnej.
3. Rwa kulszowa
Bóle uciskowe są popularnie nazywane ischiasem, ischialgią, rwą kulszową. W przeciwieństwie do bólów spowodowanych np. zablokowaniem stawów kręgosłupa bóle korzeniowe promieniują do konkretnych części, zazwyczaj do jednej kończyny, np. w wypadnięciu jądra miażdżystego L3-L4 do uda, L4-L5 do palucha, L5-S1 do palca małego.
Możliwe są także bóle w tkankach okołokręgosłupowych i w mięśniach spowodowane zaburzeniem czynności segmentu kręgosłupa, na poziomie którego znajduje się uszkodzony krążek. Objawem rwy kulszowej
jest przede wszystkim ból tylnej strony uda promieniujący do pośladka
po tylnej powierzchni uda lub do łydki albo stopy. Dodatkowo mogą występować parestezje, drętwienia i zaburzenia czucia w kończynie dolnej.
Często termin lumbago jest łączony z niespecyficznymi bólami pleców.
W tym wypadku ból ma charakter ostry i często nawracający. Ból promieniuje do pośladków lub do jednej z kończyn. Dodatkowo okresowi nasilenia objawów towarzyszą sztywność i przeczulica okolicy lędźwiowo-krzyżowej. Zdarza się, że ból ustępuje samoistnie, czasami jednak nawraca lub nawet może przekształcić się w ból przewlekły.
5. Zmiany zwyrodnieniowe kręgów lędźwiowych
Odcinek lędźwiowy kręgosłupa ze względu na swoje położenie
jest narażony na bardzo duże obciążenia w czasie całego życia człowieka.
W związku z tym zmiany zwyrodnieniowe polegające na zużyciu i uszkodzeniu struktur kręgosłupa są bardzo powszechne.
Zmiany zwyrodnieniowe lędźwiowego odcinka kręgosłupa występują najczęściej pomiędzy czwartym a piątym kręgiem lędźwiowym oraz między piątym a pierwszym kręgiem kości krzyżowej. Zmiany te mogą
być przyczyną np. rwy kulszowej. Warto zaznaczyć, że zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa lędźwiowego wcale nie przesądzają
o wystąpieniu bólów pleców. Jednocześnie osoby ze stosunkowo niewielkimi zmianami mogą odczuwać bardzo silny ból.
Leczenie bólów pleców powinniśmy rozpocząć od wizyty u specjalisty,
czy to lekarza, czy fizjoterapeuty. Po przeprowadzeniu badania zostanie postawiona diagnoza warunkująca przebieg dalszego leczenia. Oto kilka przykładowych pytań, nad którymi warto się zastanowić przed wizytą u specjalisty. Umożliwią trafne rozpoznanie problemu.
Zastanówmy się zatem, czy ból jest zlokalizowany w jednym miejscu,
czy dotyczy większego obszaru i jest bardziej „rozlany”. Czy ból promieniuje do innych części ciała, na przykład do kończyny dolnej lub górnej? Postarajmy się przypomnieć sobie moment pojawienia się bólu, czy wystąpił on nagle, czy może narastał stopniowo, a jeśli stopniowo, to w jakim czasie.
Dodatkowo należy wziąć pod uwagę, czy ból pojawił się podczas wykonywania jakiejś czynności, w czasie ruchu, wysiłku fizycznego, podnoszenia czegoś ciężkiego. Chciałbym zaznaczyć, że są to tylko przykładowe pytania często zadawane podczas badania. Nie polecam zatem stawiania diagnozy na własną rękę, bazując tylko na tych przykładach.
Rzetelne badanie obejmuje wiele innych elementów, takich jak badanie siły mięśniowej, badanie zakresu ruchomości, sprawdzenie odruchów fizjologicznych i patologicznych, ocena chodu oraz krzywizn kręgosłupa
i innych. Z tego też względu każdą dolegliwość związaną z kręgosłupem należy skonsultować ze specjalistą.
Pierwszym etapem leczenia powinno być usunięcie przyczyny bólu. Następnie należy zlikwidować objawy i skutki, czyli bóle miejscowe, bóle promieniujące, niedowłady mięśniowe, upośledzenie czucia skórnego i inne będące następstwem uszkodzenia krążka i kompresji jądra miażdżystego na korzenie.
Kolejny etap to eliminacja współistniejących zaburzeń czynnościowych
lub tzw. pozostałości po przebyciu zespołu bólowego korzeniowego mogących być źródłem przedłużającego się bólu (punktów maksymalnej bolesności, wzmożonego napięcia więzadeł i mięśni, stref przeczulicy skórnej oraz usunięcia współistniejących zablokowań stawów kręgów – szczególnie w tzw. punktach kluczowych kręgosłupa).
Dodatkowo należy przywrócić prawidłową symetrię napięć mięśniowych (rozluźnić przykurczone mięśnie i wzmocnić osłabione). Zlikwidowanie przyczyn prowadzących do zaburzenia równowagi napięć mięśniowych, czyli zmiana trybu życia, nauka prawidłowych wzorców ruchowych, likwidacja przyczyn przewlekłego stresu, prawidłowe odżywianie, zmiana nawyków, zmiana rodzaju pracy, utrata wagi są również bardzo istotnymi składowymi procesu leczenia.
Jest to bardzo szerokie zagadnienie. Postaram się przybliżyć kilka podstawowych zasad, którymi warto się kierować, aby uniknąć dolegliwości bólowych kręgosłupa. Po pierwsze powinniśmy nauczyć się wykonywania podstawowych ruchów i utrwalić je.
Ponadto musimy nauczyć się stosować powyższe prawidłowe ruchy podczas codziennych czynności życiowych i zawodowych. Czyli na przykład podczas podnoszenia ciężkich przedmiotów z ziemi staramy się ugiąć kolana, unikając nadmiernego zgięcia w kręgosłupie.
Należy unikać przedmiotów i sprzętów wymuszających ruchy lub pozycje przeciążające i w miarę możliwości zamienić je na przedmioty i sprzęty oszczędzające kręgosłup. Jeśli jednak odczuwamy już objawy choroby przeciążeniowej kręgosłupa, dostosujmy rodzaj i charakter pracy, czynności codziennych oraz sprzętów do występujących zaburzeń.
Cały proces leczenia musi niestety długo trwać – wiele miesięcy, czasem wiele lat. Jest to zrozumiałe, jeśli uświadomimy sobie, że zazwyczaj
na powstanie choroby ktoś „zapracował” sobie długoletnim, niewłaściwym trybem życia. Niestety w praktyce często popełniany jest zasadniczy błąd, tzn. zatrzymanie się w terapii na etapie ustąpienia dolegliwości bólowych
na zasadzie: nie ma bólu – nie ma choroby. Leczenie nie może istnieć
bez profilaktyki, jednak profilaktyka może funkcjonować samodzielnie. Zawsze lepiej zapobiegać, niż leczyć!
