Kamica nerkowa to uciążliwe schorzenie, które może nawracać. Niestety część populacji jest genetycznie narażona na wystąpienie pewnych rodzajów tej choroby. Nie jesteśmy jednak wobec niej bezsilni, a istotną bronią może okazać się właściwie skomponowana dieta.

 

SPIS TREŚCI:
1. Rodzaje kamicy nerkowej
2. Dlaczego powstają kamienie w układzie moczowym
3. Czynniki ryzyka wystąpienia kamicy szczawianowej
4. Żywienie w profilaktyce kamicy szczawianowej

 

1 / 4
A jaki Ty masz cel? Nie trać czasu i zacznij już dziś! Skorzystaj z profesjonalnej opieki.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.

 


1. Rodzaje kamicy nerkowej
Istotą kamicy nerkowej jest wytrącanie się złogów w układzie moczowym. Złogi, zwane potocznie kamieniami, mogą mieć różny skład. Istnieje kilka rodzajów kamicy nerkowej: wapniowa, cystynowa, struwitowa, moczanowa oraz szczawianowa. Najczęściej występuje jednak kamica, w której powstają kamienie mieszane – wapniowo-szczawianowe, najrzadziej – cystynowe. Aby zrozumieć, w jaki sposób można zapobiec kamicy lub wspomóc jej leczenie, przyjrzyjmy się, jak dochodzi do powstawania złogów.

 

2. Dlaczego powstają kamienie w układzie moczowym
W podręczniku „Podstawy patofizjologii człowieka” możemy przeczytać o istnieniu kilku teorii. Pierwsza z nich za przyczynę uznaje nadmierne wysycenie moczu określonym związkiem, co może prowadzić do krystalizacji i powstawania kamieni. Ryzyko wytrącenia kryształków jest tym wyższe, im bardziej zagęszczony jest mocz.

 

Do zagęszczenia moczu może doprowadzić znaczna utrata wody z organizmu (pot, biegunki, nieodpowiednie nawadnianie). Organizm ludzki nie pozostaje jednak bezbronny wobec takiej sytuacji, ponieważ naturalnie dysponuje tzw. inhibitorami (hamulcami) krystalizacji. Do takich związków hamujących wytrącanie kamieni należą np. jony magnezowe, cytryniany i kilka innych. Niedobór związków przeciwdziałających krystalizacji także zwiększa ryzyko wystąpienia kamicy nerkowej.

  Fabryka Siły Sklep

Kolejna teoria za przyczynę powstawania kamieni w układzie moczowym uznaje składniki białkowe, które stają się potencjalnymi jądrami krystalizacji (tj. wokół nich tworzą się złogi). Takim składnikiem białkowym może być np. uszkodzony w wyniku zakażenia nabłonek dróg moczowych, dlatego infekcje układu moczowego mogą sprzyjać powstawaniu kamicy nerkowej.

 

3. Czynniki ryzyka wystąpienia kamicy szczawianowej
Kamica szczawianowa, jak sama nazwa wskazuje, charakteryzuje się złogami bogatymi w szczawiany, które mogą powstawać w organizmie z aminokwasów bądź też ulegać nadmiernemu wchłanianiu z przewodu pokarmowego. Najczęściej zdarza się to w przypadku stanów zapalnych jelit, zespołu złego wchłaniania, nadmiernej podaży witaminy C, niedoborów witaminy B1.

 

Najistotniejszym czynnikiem ryzyka jest zbyt niska podaż płynów. Co ciekawe, także niskie spożycie wapnia zwiększa prawdopodobieństwo tworzenia się złogów szczawianowych. Im mniej wapnia (wiążącego szczawiany) w przewodzie pokarmowym, tym bardziej nasilone jest wchłanianie szczawianów, a następnie ich wydalanie z moczem. Dieta bogata w szczawiany może być więc czynnikiem ryzyka kamicy w przypadku jednoczesnego niedoboru wapnia w diecie.

 

Bakterie Oxalobacter formigenes w przewodzie pokarmowym odpowiadają m.in. za rozkładanie szczawianów. Ich niedostateczna ilość w jelitach, spowodowana np. antybiotykoterapią, może zwiększać ryzyko wystąpienia kamicy szczawianowej. Wydaje się także, że duże dawki witaminy C przyjmowane z suplementami zwiększają stężenie szczawianów w moczu. Żywność bogata w witaminę C w przeciwieństwie do wyrobów farmaceutycznych zwykle zawiera także cytryniany, będące inhibitorami krystalizacji.

 

Obserwowano efekt zwiększenia stężenia w moczu szczawianów po kilkudniowej suplementacji witaminą C w różnych dawkach u osób zdrowych (od kilkuset miligramów do nawet 10 g). Auer B.L., Auer D., Rodgers A.L. wykazali w badaniu, że przyjmowanie przez 5 dni 4 g kwasu askorbinowego zwiększyło stężenie szczawianów w dobowej zbiórce moczu z 17,5 mg do 19,4 mg. Ponieważ fizjologiczne stężenie szczawianów w moczu jest stosunkowo niskie, niewielkie wahania w tym zakresie mogą mieć znaczenie u osób ze zdiagnozowanymi kamieniami szczawianowymi. Jak dzięki zmianie sposobu żywienia można przyczynić się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia kamicy?

 

4. Żywienie w profilaktyce kamicy szczawianowej
Niestety kamica może nawracać. Osoby z genetycznie uwarunkowanym wyższym wchłanianiem szczawianów w jelitach oraz te, u których zdiagnozowano kamicę szczawianową, powinny zadbać o właściwe żywienie. W badaniu Kocvara R.P. i wsp. w grupie osób stosujących dietę dostosowaną do schorzenia nawroty w ciągu następnych 3 lat odnotowano u 13% w porównaniu z 42% osób z grupy kontrolnej (niestosującymi zalecanej diety).

 

Oto kilka praktycznych zasad żywienia w leczeniu kamicy szczawianowej
1) Unikaj wysokich dawek witaminy C przyjmowanych w postaci suplementów diety. Dobowe zapotrzebowanie na kwas askorbinowy u osoby dorosłej wynosi ok. 90 mg. Taką ilość (zwykle nawet wyższą) dostarcza dobrze zbilansowana dieta. Jeżeli jednak zdecydujesz się na taką formę przyjmowania kwasu askorbinowego, najlepiej nie przekraczaj dawki 250 mg.

 

2) Jedz produkty bogate w wapń i magnez. Należą do nich szczególnie produkty nabiałowe, pieczywo i grube kasze, jak gryczana, pęczak. Pierwiastki te wiążą się w przewodzie pokarmowym w sole ze szczawianem i hamują jego absorpcję. Prostym sposobem na zwiększenie w diecie ilości wapnia i magnezu jest spożywanie wody bogatej w te składniki mineralne.

 

3) Unikaj słodzonych napojów. Glukoza i fruktoza mogą podnosić poziom szczawianu w moczu. W badaniu A. Rodgersa wypicie 2 l coli w znaczący sposób wpłynęło na podniesienie stężenia szczawianu w moczu.

 

4) Unikaj 10 produktów o najwyższej zawartości szczawianów:
– szpinaku,
– buraków,
– orzechów,
– czekolady,
– strączków,
– herbaty,
– pietruszki,
– jagód,
– rabarbaru,
– szczawiu.


Pozostałe produkty również zawierające szczawiany, lecz w mniejszej ilości, wystarczy spożywać z produktami bogatymi w wapń. Zalecana dobowa podaż wapnia to minimum 1000 mg. Ponieważ rośliny strączkowe i orzechy stanowią cenny składnik diety, warto wprowadzić je w umiarkowanej ilości (np. 2–3 razy w tygodniu) w okresie prewencji (przy braku kamieni). Spośród orzechów najmniejszą ilość szczawianów zawierają pistacje, orzechy makadamia, orzechy włoskie. Spośród roślin strączkowych najbezpieczniej wybrać groszek zielony, czerwoną fasolę, soczewicę.

 

Tabela 1. Zawartość wapnia w wybranych produktach

Produkt Zawartość wapnia w mg/100 g
Mleko 3,2%118
Jogurt170
Ser żółty807
Ser twarogowy półtłusty94
Kefir103
Woda mineralna o wysokiej zawartości wapnia13
Migdały239

 

W prawidłowo skomponowanej diecie produkty nabiałowe powinny pojawiać się 3 razy w ciągu dnia. Najważniejszą zasadą diety przeciwdziałającej tego rodzaju kamicy jest prawidłowa podaż wapnia. Nie należy także zapominać o nawodnieniu. 1,5 l dziennie to niezbędne minimum. „Piwo jest dobre na nerki” – słyszy się często. Piwo wzmaga oddawanie moczu, więc teoretycznie może mieć działanie korzystne, jednak wypicie 1 piwa nie poprawi znacząco stanu zdrowia, z kolei włączenie tego napoju jako stałego elementu diety szybciej może wpędzić w chorobę alkoholową czy stłuszczenie wątroby niż skutecznie zapobiec kamicy.

 

 

1 / 4
A jaki Ty masz cel? Nie trać czasu i zacznij już dziś! Skorzystaj z profesjonalnej opieki.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.

Bibliografia
Duława J., Czynniki rozwoju kamicy nerkowej, „Forum Nefrologiczne” 2009, 2(3), 184–188.
Massey L.K., Dietary influences on urinary oxylate and risk of kidney stones, „Frontiers in Bioscience” 2003, 8, 584–594.
Kocvara R.P. et al., A prospective study of nonmedical prophylaxis after a first kidney stone, „British Journal of Urology” 1999, 184(4), 393–339.
Auer B.L., Auer D., Rodgers A.L., The effect of ascorbic acid ingestion on the biochemical and physicochemical risk factors associated with calcium oxalate kidney stone formation, „Clinical Chemistry and Laboratory Medicine” 1998, 36(3), 143–147.
Rodgers A., Effect of cola consumption on urinary biochemical and physicochemical risk factors associated with calcium oxalate urolithiasis, „Urological Research” 1999, 27(1), 77–81.
Han H. et al., Nutrition management of kidney stones (nephrolithiasis), „Clinical Nutrition Research” 2015, 4, 137–152.